(KTSG Online) - Lạm phát ở phương Tây đã qua đỉnh điểm nhưng ở Nga, người tiêu dùng đang đối mặt làn sóng tăng giá thứ hai khiến giới chức trách đau đầu tìm phương án giải quyết.
Giá thực phẩm và các hàng hóa cơ bản khác đang tăng nhanh ở Nga, gây áp lực chi phí sinh hoạt lên các hộ gia đình. Vào đầu năm học mới, các bậc phụ huynh ở nước này chứng kiến sự tăng vọt về giá đồng phục khi một số nhà máy may mặc chuyển sang phục vụ nhu cầu quân phục. Hơn nửa số người hút thuốc ở Nga đã tìm cách chuyển sang dùng các sản phẩm giả rẻ tiền hơn, theo hãng thăm dò ý kiến Romir của Nga.
Để kiềm chế giá cả tăng cao, hôm 14-9, Ngân hàng trung ương Nga (CBR) nâng lãi suất cơ bản lên 13% từ 12%. Hồi tháng 8, CBR cũng đã tăng mạnh lãi suất nhằm ngăn chặn đợt bán tháo mạnh đồng rúp. CBR cho biết, có thể xem xét tăng thêm lãi suất do rủi ro lạm phát đã tăng lên đáng kể.
Sự kết hợp tai hại giữa sự mất giá của đồng rúp, chi tiêu quân sự bùng nổ và tình trạng thiếu lao động dai dẳng khiến giá cả tăng cao trong những tháng gần đây. Nga đã trải qua đợt tăng lạm phát ban đầu sau khi phương Tây áp đặt một loạt lệnh trừng phạt hồi đầu năm ngoái nhưng sau đó giá cả tạm thời hạ nhiệt.
Sự trỗi dậy của lạm phát là mối lo ngại lớn đối với Moscow, vốn đang nỗ lực bảo vệ người dân trong nước khỏi tác động của các biện pháp trừng phạt. Nền kinh tế Nga đã vượt qua những dự báo u ám nhất nhờ chi tiêu khổng lồ của chính phủ và khả năng tìm kiếm đối tác thương mại mới của Điện Kremlin.
Tuy nhiên, Moscow đang ngày càng gặp khó khăn trong nỗ lực duy trì tăng trưởng mà không gây ra tình trạng mất cân bằng và lạm phát. Đây là vấn đề nan giải và ngày càng trở nên cấp bách hơn khi Điện Kremlin chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 3-2024. Nhiều nhà phân tích nhận định, Tổng thống Vladimir Putin muốn một kết quả chiến thắng áp đảo để cho thấy sự ủng hộ của cử trị đối với chiến sự Ukraine.
Phát biểu tại một diễn đàn kinh tế hôm 13-9, ông Putin nói rằng nếu chính phủ không can thiệp, lạm phát có thể tăng vượt tầm kiểm soát. “Thực tế là không thể xây dựng kế hoạch kinh doanh trong điều kiện lạm phát cao”, ông nói.
Giá cả ở Nga đang tăng trên diện rộng. Theo dữ liệu của chính phủ, trong tháng 8, trái cây và rau quả có giá cao hơn 20% so với một năm trước đó trong khi giá thịt gà tăng khoảng 15%, giá trứng tăng 12%. Chi phí du lịch nước ngoài đắt đỏ hơn gần 40% do đồng rúp mất giá mạnh trong năm nay.
Theo một cuộc khảo sát trong tháng 8 của hãng thăm dò ý kiến FOM, các bậc phụ huynh của Nga cho biết, chi phí đồng phục học sinh và quần áo cho con cái tăng trung bình lên 15.000 rúp, tương đương khoảng 156 đô la Mỹ, từ mức 10.000 rúp năm ngoái.
Trong tháng 8, tốc độ lạm phát hàng năm của Nga tăng hơn gấp đôi lên 5,2% từ mức 2,3% trong tháng 4. Theo CBR, áp lực lạm phát ngày càng gia tăng và thể hiện rõ trong dữ liệu hàng tháng, với giá cả hàng năm được điều chỉnh theo mùa tăng 12,2% trong tháng 7 so với tháng 6. Tại Mỹ, giá tiêu dùng tăng 3,7% trong tháng 8 so với năm ngoái và 0,6% so với tháng 7.
Lạm phát có thể căng thẳng hơn trong những tháng tới. Theo một cuộc khảo sát của CBR, kỳ vọng lạm phát của các doanh nghiệp Nga trong tháng 9 tăng lên ở mức cao nhất kể từ lần tăng vọt do lệnh trừng phạt của phương Tây gây ra vào năm ngoái.
Sergey Shagaev, một tài xế 49 tuổi đến từ Saransk, thành phố cách Moscow khoảng 400 dặm về phía đông nam, chia sẻ gia đình ông phải cắt giảm thịt và các kỳ nghỉ. “Bây giờ tiền chủ yếu chi cho thực phẩm và nhà ở. Mọi người mà chúng tôi biết đều đang trở nên nghèo hơn”, ông nói.
Gia đình ông thường đi nghỉ mát ở Thổ Nhĩ Kỳ hai lần một năm. “Nhưng bây giờ chúng tôi đã quên mất Thổ Nhĩ Kỳ ở đâu”, ông nói.
Theo một cuộc khảo sát hồi tháng 7 của hãng thăm dò ý kiến Romir, cứ 5 người Nga thì có 1 người có kế hoạch giảm chi tiêu cho thực phẩm và các hàng hóa thiết yếu khác.
Cuộc khảo sát cho thấy, khoảng 28% người được hỏi thừa nhận đang tìm việc làm thêm. Trong những tuần gần đây, cơ quan chống độc quyền liên bang Nga yêu cầu các nhà bán lẻ hàng điện tử giữ nguyên giá các sản phẩm cơ bản như tivi, máy giặt và máy pha cà phê.
Quyết định tăng lãi suất mới nhất của CBR có thể sẽ gây áp lực lên hoạt động kinh tế và làm giảm tốc độ tăng trưởng tín dụng, vốn đang tăng ở mức hai con số. Đợt tăng lãi suất mạnh hồi tháng 8, diễn ra sau khi các chính trị gia Nga công khai chỉ trích chính sách tiền tệ của CBR quá lỏng lẻo, chỉ tạm thời hỗ trợ đồng rúp.
Đồng rúp vẫn giảm hơn 20% so với đồng đô la Mỹ và đồng euro trong năm nay. Trước đây, CBR ước tính, cứ mỗi lần đồng rúp giảm 10%, lạm phát sẽ tăng thêm 1 điểm phần trăm, do hàng nhập khẩu tính bằng đồng rúp trở nên đắt hơn.
Trước chiến tranh, CBR đã tác động đến giá trị của đồng rúp bằng cách sử dụng dự trữ ngoại hối để can thiệp vào thị trường tiền tệ. Cơ quan này cũng khuyến khích người nước ngoài mua tài sản bằng đồng rúp, chẳng hạn như trái phiếu chính phủ, với lãi suất cao hơn. Tuy nhiên, các biện pháp trừng phạt của phương Tây đã làm suy yếu những công cụ đó. Giá trị của đồng rúp hiện nay chủ yếu được thúc đẩy bởi doanh thu từ năng lượng của Nga.
Dietmar Hornung, phó giám đốc của Moody's Investor Service, nhận định, chính sách tăng lãi suất cao hơn có lẽ là đòn bẩy duy nhất mà Nga có vào lúc này. “Nhưng hiệu quả của chính sách này hiện nay là rất hạn chế”, ông nhận xét.
Sự gia tăng lạm phát đang làm trầm trọng bất bình đẳng thu nhập ở Nga. Các hộ gia đình giàu có hơn đã gửi hàng chục tỉ đô la vào tài khoản ngân hàng của họ ở nước ngoài kể từ tháng 2-2022 và những khoản tiết kiệm đó sẽ có giá trị hơn khi đồng rúp mất giá.
“Những người có thu nhập thấp đang chịu tổn thương do lạm phát cao hơn”, Sofya Donets, chuyên gia kinh tế người Nga của Renaissance Capital nói.
Ở các thành phố lớn, nơi mức lương cao hơn, giá cả tăng cao được cảm nhận thông qua hàng hóa nhập khẩu đắt hơn.
Dmitriy, một lập trình viên 25 tuổi sống ở thành viên St. Petersburg, cho biết giá quần áo, ô tô và đồ dùng hàng hiệu đều tăng mạnh do đồng rúp giảm giá. Tuy nhiên, thu nhập của anh lại không tăng.
“Nếu đồng rúp tiếp tục giảm, có lẽ tôi sẽ cân nhắc làm việc từ xa để kiếm ngoại tệ hoặc chuyển đến châu Âu”, anh nói.
Theo WSJ
