(KTSG Online) - Trong nhiều năm qua, Việt Nam đóng vai trò như là động lực chính cho tăng trưởng năng lượng tái tạo ở ASEAN, chiếm tới 69% sản lượng điện mặt trời và điện gió của toàn khu vực trong năm 2022, theo báo cáo của Ember, một tổ chức tư vấn năng lượng phi lợi nhuận, có trụ sở ở Anh.
- ASEAN cần đầu tư gấp 3 lần cho năng lượng tái tạo
- Singapore và tham vọng trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của châu Á
Báo cáo của Ember, công bố hôm 16-11, ghi nhận tổng sản lượng điện mặt trời và điện gió của ASEAN tăng từ mức chỉ 4,2 TWh trong năm 2015 lên hơn 50 TWh hồi năm ngoái, phần lớn nhờ chính sách khuyến khích triển khai năng lượng tái tạo của các chính phủ trong khu vực.
Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng sản lượng điện mặt trời và điện gió ở ASEAN đang chậm lại, chỉ còn 15% vào năm 2022 so với tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm là 43% kể từ năm 2015.
“Chúng tôi đã chứng kiến một số tiến bộ to lớn về phát triển năng lượng sạch ở một số nước ASEAN, được hỗ trợ bởi các chính sách mạnh mẽ”, tiến sĩ Dinita Setyawati, nhà phân tích chính sách điện lực cấp cao của Ember, tác giả báo cáo nói.
Setyawati đánh giá, điện mặt trời và điện gió là những công nghệ hứa hẹn nhất có khả năng tạo ra thị trường mới, thúc đẩy việc làm, tạo điều kiện chuyển đổi năng lượng công bằng và đảm bảo một ASEAN an toàn về năng lượng.
Báo cáo của Ember xác định, Việt Nam là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng của ASEAN trong những năm qua, chiếm 69% tổng sản lượng điện mặt trời và điện gió của khu vực năm 2022.
Năm 2017, Việt Nam ban hành cơ chế biểu giá điện hỗ trợ (FIT), mở ra kỷ nguyên vàng cho năng lượng mặt trời trong nước. Đầu tư tăng lên nhanh chóng sau khi các chủ sở hữu nhà máy điện mặt trời được đảm bảo mức giá cố định và hấp dẫn cũng như nhận được các ưu đãi thuế.
Tuy nhiên, FIT bị loại bỏ dần từ năm 2021 đến năm 2022 và điều đó là yếu tố chính dẫn đến sự chậm lại chung của tốc độ tăng trưởng năng lượng mặt trời trong khu vực, báo cáo của Ember cho biết.
Dù vậy, sản lượng điện mặt trời và điện gió vẫn chiếm 13% tổng sản lượng điện của Việt Nam hồi năm ngoái, tỷ trọng cao nhất ở Đông Nam Á. Xu hướng tăng trưởng điện mặt trời và điện gió của khu vực không nhất thiết phản ánh xu hướng tăng trưởng của các nước cụ thể.
“Nếu nhìn vào xu hướng của từng nước, tốc độ tăng trưởng sản xuất điện mặt trời tăng vào năm 2022 so với năm 2021 ở Indonesia, Philippines, Thái Lan và Singapore”, Setyawati nói.
Theo Ember, Thái Lan có tiềm năng năng lượng mặt trời lớn nhất và công suất điện gió tiềm năng lớn thứ ba trong khu vực. Năm 2022, nước này đóng góp 16% tổng sản lượng điện mặt trời và điện gió của ASEAN.
Thái Lan có nhu cầu điện bình quân đầu người cao gần gấp đôi mức trung bình của ASEAN. Tình trạng phụ thuộc lớn vào nhiên liệu hóa thạch thúc đẩy Thái Lan tăng tốc sản xuất năng lượng sạch,.
Chính phủ Thái Lan có kế hoạch bổ sung công suất mới từ các nhà máy điện sản xuất năng lượng tái tạo vào năm 2037, cũng như triển khai cấu trúc giá mới cho năng lượng tái tạo.
Theo báo cáo của Ember, Philippines là nước sản xuất nickel lớn thứ hai ở Đông Nam Á nên nhu cầu năng lượng từ ngành khai thác mỏ tăng mạnh. Do đó, sự phát triển của năng lượng tái tạo mang lại cơ hội cho quá trình khử carbon trong ngành này. Năm ngoái, Philippines đóng góp 5% tổng sản lượng điện mặt trời và gió của ASEAN.
Ember dự báo, sản lượng điện mặt trời và điện gió của khu vực sẽ tăng trưởng tích cực trở lại trong năm 2023. Điều này là nhờ các dự án điện mặt trời lớn được đưa vào vận hành, bao gồm nhà máy điện mặt trời nổi 192 MW của Indonesia bắt đầu hoạt động vào đầu tháng 11. Trong khi đó, Thái Lan triển khai cơ chế FIT cho năng lượng tái tạo hồi năm ngoái. Việt Nam đang đề xuất cơ chế đấu giá để phát triển các dự án năng lượng tái tạo.
Báo cáo của Ember lưu ý, hơn 99% tiềm năng về điện mặt trời và điện gió của ASEAN vẫn chưa được khai thác. “Các nước ASEAN có truyền thống dựa vào nhiều nguồn năng lượng khác nhau như khí đốt, than hoặc thủy điện để định hình cấu trúc năng lượng của từng quốc gia”, Setyawati nói và cho biết thêm, lưới điện trong khu vực quá phụ thuộc vào các nhà máy điện lớn để truyền tải điện.
Trong tương lai, bà cho rằng, sự hỗ trợ chính sách mạnh mẽ và cam kết của chính phủ vẫn rất quan trọng để thúc đẩy tiến bộ trong việc triển khai năng lượng tái tạo ở ASEAN.
“Khu vực ASEAN kỳ vọng thúc đẩy tăng trưởng năng lượng sạch thông qua sự hỗ trợ chính sách như cơ chế đấu giá ở Việt Nam, giá điện xanh ở Malaysia cùng các ưu đãi về hệ thống năng lượng mặt trời áp mái và phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin ở Thái Lan”, theo báo cáo của Ember.
Theo Singapore Business Times
