(KTSG Online) - Việt Nam sẽ triển khai sử dụng xăng E10 từ 1-1-2026, hứa hẹn giảm khí thải và bảo vệ môi trường, song cũng đặt ra nhiều thách thức kỹ thuật, hiệu quả kinh tế cần được giải đáp để chính sách thành công và bền vững.
- Nghiên cứu mới: Xe điện luôn phát thải ít hơn xe xăng, bất kể nguồn điện
- Điện hóa xe máy: đừng để nóng vội ‘đốt cháy’ lộ trình
Trao đổi với KTSG Online, chuyên gia Nguyễn Minh Đồng, kỹ sư động cơ ô tô hơn 30 năm kinh nghiệm từ Đức, đã nêu những rủi ro và thách thức của việc chuyển đổi sang xăng E10 tại Việt Nam, dự kiến thay xăng A95 vào đầu năm tới.
Chuyên gia từng làm việc trong nhiều năm cho Tập đoàn Ô tô Volkswagen (Đức) cảnh báo rằng, dù xăng E10 có thể giúp giảm khí thải độc hại, nhưng đồng thời tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với “sức khỏe” động cơ của xe và tài chính của người dùng.
Theo ông Đồng, ethanol trong xăng E10 làm giảm độ nhờn tự nhiên của nhiên liệu, yếu tố quan trọng để bảo vệ các bộ phận kim loại chuyển động trong động cơ. Khi độ nhờn giảm, ma sát giữa bạc xéc-măng (hay bạc piston) và thành xi-lanh sẽ tăng, gây hao mòn nhanh, giảm áp suất nén, làm giảm hiệu suất động cơ và dễ hỏng hóc hơn. Hậu quả lâu dài là động cơ yếu dần, tiêu hao nhiều dầu hơn, xuất hiện khói xanh, muội than tích tụ, giảm tuổi thọ xe, gây tốn kém trong bảo trì và sửa chữa.
Chuyên gia cũng chỉ rõ ethanol dễ ăn mòn các vật liệu như cao su, nhựa trong các bộ phận như phốt làm kín, bơm xăng, bộ điều áp. Điều này đặc biệt đáng lo ngại đối với các xe cũ sản xuất trước 2010, không được thiết kế phù hợp với nhiên liệu chứa ethanol.
Ngoài ra, ethanol hút ẩm mạnh, khi để lâu trong bình, không khí ẩm làm phân lớp nhiên liệu, gây khó nổ và gỉ sét các bộ phận kim loại trong hệ thống nhiên liệu, đe dọa an toàn vận hành.
Về mặt kinh tế, chuyển sang xăng E10 không chỉ về giá cả. Mặc dù rẻ hơn xăng A95, nhưng theo chuyên gia này, năng lượng ethanol thấp hơn khoảng 30%, khiến xe cần tiêu thụ nhiều hơn 10% nhiên liệu để đi cùng quãng đường (thâm chí mức tiêu hao nhiên liệu có thể lên đến 15% tùy theo cách chạy của người sử dụng). Điều này làm tăng chi phí tiêu thụ, hao mòn các bộ phận xe, đẩy cao chi phí sửa chữa về sau.
Ngoài ra, nhiên liệu chứa ethanol dễ rò rỉ do các bộ phận làm kín dễ bị trương nở hoặc nứt vỡ, đặc biệt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm như Việt Nam. Nếu chủ xe thường xuyên đổ đầy hoặc để nhiên liệu cạn rồi đổ mới, nguy cơ hấp thụ ẩm, phân lớp nhiên liệu, gây khó nổ, hư hỏng động cơ và rỉ sét hệ thống nhiên liệu càng cao.
Về chính sách, ông Đồng nhấn mạnh rằng các quốc gia phát triển như Đức đã có nhiều kinh nghiệm tích cực với nhiên liệu sinh học, nhưng luôn tôn trọng quyền lựa chọn của người tiêu dùng. Theo ông, thay vì bắt buộc, chính phủ nên tạo ra các chính sách khuyến khích, giúp người dân tự do chọn loại nhiên liệu phù hợp với từng xe và nhu cầu sử dụng. Điều này sẽ thúc đẩy thị trường cạnh tranh, mang lại lợi ích cho môi trường, kinh tế và an toàn.
“Để đảm bảo an toàn, hiệu quả, Việt Nam cần tiến hành các nghiên cứu, thử nghiệm quy mô lớn kéo dài ít nhất 100.000 km trên các dòng xe phổ biến trong điều kiện khí hậu của Việt Ban. Kết quả cần được công khai minh bạch để người tiêu dùng và nhà sản xuất hiểu rõ tác động của E10, từ đó có những điều chỉnh phù hợp”, ông Đồng nói và thêm rằng: "Giá bán lẻ E10 cũng cần điều chỉnh phù hợp để người dùng có thể bù đắp vào tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn".
Chuyên gia Nguyễn Minh Đồng kết luận rằng, chính sách bắt buộc sử dụng xăng E10 cần dựa trên các nghiên cứu thực tiễn, có sự tham gia của các bên liên quan, và quan trọng nhất là tôn trọng quyền lựa chọn của người tiêu dùng. Thay vì áp đặt, chính sách nên hướng tới tạo ra cơ chế thị trường cạnh tranh, cung cấp nhiều lựa chọn, nhằm bảo vệ môi trường, kinh tế và an toàn, góp phần hướng tới phát triển bền vững mà không gây tổn hại đến chất lượng cuộc sống của người dân.
