(KTSG) - Trong số 11 nhóm hàng hóa nằm trong rổ hàng hóa để tính chỉ số giá tiêu dùng hiện nay, hai nhóm hàng hóa có quyền số cao nhất lần lượt có mức tăng cao thứ 4 và thứ 3.
Ngoài ra, trong bốn nhóm có mức tăng cao nhất, có ba nhóm liên quan đến các dịch vụ công do ảnh hưởng bởi các chính sách điều chỉnh giá các mặt hàng công ích của các cơ quan quản lý trong thời gian qua.
Xu hướng giá tiêu dùng
Theo báo cáo của Cục Thống kê công bố mới đây, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân bảy tháng đầu năm 2025 tăng 3,26% so với cùng kỳ năm 2024. Con số này dù còn cách xa mục tiêu 4,5% đề ra cho năm nay, nhưng cần lưu ý đây là mức tăng kỳ bảy tháng cao thứ 2 trong vòng năm năm qua, chỉ sau mức tăng 4,12% của năm 2024. Trong đó, có đến chín nhóm hàng hóa tăng giá so với cùng kỳ, ngược lại chỉ có hai nhóm giảm giá là bưu chính viễn thông và giao thông.
Nhóm hàng tăng giá cao nhất là thuốc và dịch vụ y tế với mức tăng 13,72%, làm CPI chung tăng 0,74% điểm phần trăm, do giá dịch vụ y tế được điều chỉnh theo Thông tư 21/2024/TT-BYT ngày 17-10-2024 của Bộ Y tế.
Nhóm tăng cao thứ 2 là hàng hóa và dịch vụ khác với mức tăng 6,08%, làm CPI chung tăng 0,21 điểm phần trăm, do giá lệ phí công chứng, bảo hiểm và dịch vụ khác tăng 14,64%, đồ dùng cá nhân tăng 4,82%.
Nhóm tăng cao thứ 3 là nhà ở, điện nước, chất đốt và vật liệu xây dựng với mức tăng 5,92%, làm CPI chung tăng 1,11 điểm phần trăm, do giá nhà ở thuê và giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở tăng. Trong đó, chỉ số giá nhóm điện sinh hoạt tăng 5,99% do nhu cầu sử dụng điện tăng cùng với việc EVN điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân vào ngày 11-10-2024 và ngày 10-5-2025, tác động làm CPI tăng 0,2 điểm phần trăm.
Chỉ số giá nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống, vốn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong rổ hàng hóa tính CPI, tăng cao thứ 4 với mức tăng 3,58%, tác động làm CPI chung tăng 1,2 điểm phần trăm. Trong đó, chỉ số giá nhóm thực phẩm tăng 3,98%, tác động làm CPI chung tăng 0,85 điểm phần trăm, nguyên nhân chủ yếu do giá thịt heo tăng 11,9%.
Đáng lưu ý, trong số 11 nhóm hàng hóa nằm trong rổ hàng hóa để tính chỉ số giá tiêu dùng hiện nay, hai nhóm hàng hóa có quyền số cao nhất đã lần lượt có mức tăng cao thứ 4 và thứ 3. Ngoài ra, trong bốn nhóm có mức tăng cao nhất, có ba nhóm liên quan đến các dịch vụ công do ảnh hưởng bởi các chính sách điều chỉnh giá các mặt hàng công ích của các cơ quan quản lý trong thời gian qua.
Song hành với chính sách tiền tệ nới lỏng của Ngân hàng Nhà nước, chính sách tài khóa của Chính phủ cũng tăng cường mở rộng.
Trong một phát biểu gần đây, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nhận định áp lực lạm phát đang có xu hướng tăng lên. Các yếu tố như điều chỉnh giá điện, giá dịch vụ y tế, giá thuê nhà... đang tạo áp lực chi phí đầu vào và đẩy lạm phát tăng liên tục qua các tháng gần đây. Cũng theo người đứng đầu NHNN, “lạm phát khi xuất hiện thì rất nhanh, nhưng để kiểm soát giảm lại thì rất khó, đây là lý do cần điều hành chính sách một cách chủ động, sát diễn biến và thận trọng”.
Cũng cần biết rằng lạm phát cơ bản - sau khi loại trừ lương thực, thực phẩm tươi sống, năng lượng và mặt hàng do Nhà nước quản lý (bao gồm dịch vụ y tế và giáo dục) vốn có giá cả biến động không ổn định, cũng tăng đến 3,18% trong bảy tháng qua so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức tăng cao nhất trong năm năm qua, xếp sau mức tăng 4,65% của kỳ bảy tháng năm 2023.
Yếu tố tác động giai đoạn tới là gì?
Xu hướng lạm phát trong giai đoạn tới có thể biến động khó lường hơn, trong bối cảnh các chính sách đều đang ưu tiên cho tăng trưởng kinh tế, với mục tiêu phấn đấu tăng trưởng GDP 8,5% trong năm nay và tăng trưởng hai con số cho giai đoạn kế tiếp. Đầu năm nay, trong một bài phát biểu, người đứng đầu Chính phủ đã chia sẻ về việc có thể phải hy sinh một phần lạm phát để đạt mục tiêu tăng trưởng cao(1).
Thực tế diễn biến chính sách thời gian qua đang thể hiện xu hướng đúng như vậy. GDP quí 2 vừa qua tăng 7,96% so với cùng kỳ năm trước, nâng GDP lũy kế sáu tháng đầu năm tăng 7,52%, là mức cao nhất của sáu tháng đầu năm trong 15 năm qua. Trong đó, chính sách tiền tệ nới lỏng đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng.
Ngoài lãi suất được nhà điều hành kiềm chế, tăng trưởng tín dụng luôn duy trì xu hướng mạnh mẽ từ đầu năm đến nay và cao hơn nhiều so với những năm trước. Tính đến cuối tháng 7, dư nợ tín dụng toàn hệ thống tăng 9,8% so với đầu năm và tăng 19,8% so với cùng kỳ. Mới đây, NHNN cũng đã quyết định nới room tăng trưởng tín dụng cho các ngân hàng. Dự báo tăng trưởng tín dụng cả năm 2025 có thể lên tới 18-20% để hỗ trợ tăng trưởng, điều này đồng nghĩa với một lượng lớn tiền sẽ được bơm ra nền kinh tế.
Không chỉ tín dụng, cung tiền cũng tăng mạnh mẽ hơn so với giai đoạn trước. Theo chia sẻ của Thống đốc NHNN gần đây, tổng phương tiện thanh toán tăng 7,5% so với cuối năm 2024 - gần gấp đôi mức tăng của cùng kỳ năm trước. Theo lý giải của Thống đốc NHNN, mức tăng cao này phần lớn đến từ việc NHNN thực hiện các đề án cơ cấu lại hệ thống ngân hàng, đặc biệt là cho vay đặc biệt phục vụ chuyển giao các ngân hàng thuộc diện mua bắt buộc.
Bên cạnh đó, NHNN cũng tích cực sử dụng công cụ thị trường mở để bơm tiền ngắn hạn nhằm hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống tổ chức tín dụng, giúp mở rộng tín dụng mà vẫn giữ ổn định mặt bằng lãi suất. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Chính phủ yêu cầu ổn định lãi suất để hỗ trợ sản xuất kinh doanh, dù tín dụng đang tăng.
Song hành với chính sách tiền tệ nới lỏng của NHNN, chính sách tài khóa của Chính phủ cũng tăng cường mở rộng, từ việc giảm thuế giá trị gia tăng từ ngày 1-7-2025 đến hết năm 2026, cho đến tăng tốc đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng. Cụ thể, vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách nhà nước bảy tháng qua ước đạt 40,7% kế hoạch và tăng 25,4% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn rất nhiều so với mức tăng 2,7% của cùng kỳ bảy tháng năm 2024.
Cũng cần lưu ý rằng, mặc dù lạm phát toàn cầu đã hạ nhiệt phần nào, song nguy cơ tăng trở lại vẫn hiện hữu, nhất là khi chính sách thuế quan của Mỹ có những thay đổi nhanh chóng. Việc Mỹ tăng mạnh thuế đối ứng với nhiều quốc gia có thể gây ra những rủi ro tiềm tàng cho các chuỗi cung ứng và lan tỏa đẩy giá các loại hàng hóa, nguyên vật liệu tăng vọt.
Ngoài ra, việc giá vàng tăng cao, giá dầu bất ổn trước các rủi ro địa chính trị, cùng với áp lực tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng thời gian qua cũng sẽ ảnh hưởng đến lạm phát trong giai đoạn tới. Với thị trường tài chính - tiền tệ quốc tế diễn biến khó lường, lãi suất đô la Mỹ cao cùng với các chính sách thuế đối ứng của Mỹ khiến áp lực lên điều hành chính sách tiền tệ ngày càng lớn. Đây là những yếu tố không chỉ gây tác động về mặt tâm lý mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến nền tảng kinh tế.
Cụ thể, tỷ giá đang chịu áp lực khá lớn, do tác động kép từ yếu tố kinh tế và tâm lý thị trường. Tính đến nay, tỷ giá đô la Mỹ/tiền đồng đã tăng 2,9% so với cuối năm 2024. Trong bối cảnh đó, Thống đốc NHNN cho biết nếu áp lực tiếp tục tăng mạnh, cơ quan này sẽ cân nhắc không tiếp tục giảm lãi suất để tránh ảnh hưởng đến ổn định tỷ giá, mà từ đó gây bất ổn vĩ mô.
(1) https://vnexpress.net/thu-tuong-co-the-phai-hy-sinh-mot-phan-lam-phat-de-dat-muc-tieu-tang-truong-cao-4849654.html
