Sức mạnh của sự giản dị
Vũ Tiến Phúc
 |
| Minh họa: Khều. |
(TBKTSG) - Ngày 1-10-2011, báo Tuổi Trẻ đưa tin: Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc công bố đề án đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, theo đó, khi phát biểu trước Quốc hội, các đại biểu chỉ cần “Kính thưa Quốc hội” rồi đi thẳng vào nội dung hoặc ý kiến của mình.
Thoạt nghe, có vẻ đây chỉ là chuyện nhỏ, đơn giản hóa thủ tục, nhưng nếu nghĩ kỹ thì việc này có ý nghĩa không nhỏ cả về tư tưởng, văn hóa, kinh tế và xã hội, một bước đi đúng hướng trong nỗ lực chống “bệnh hình thức” đang lây lan vào mọi tổ chức, mọi hoạt động xã hội, không những làm giảm hiệu quả công việc, gây lãng phí thời gian, tiền bạc, mà còn nuôi dưỡng những thói phô trương, nịnh bợ và giả dối, cản trở quá trình xây dựng một xã hội công nghiệp, văn minh, hiện đại.
Tại sao cứ phải “Kính thưa..” liệt kê dài dòng danh sách các quan khách kèm theo chức danh (mà mọi người đã biết rõ), lặp đi lặp lại trong nhiều cuộc hội họp, hội nghị ở các cấp, các ngành? Chỉ cần “Kính thưa” chủ tọa cuộc họp, còn tất cả người khác gọi chung là “các quý vị” hay “các quý bà, quý ông” như thông lệ quốc tế, vừa ngắn gọn, đỡ mất thời gian, vừa tránh được các trường hợp “tế nhị”, khó xử khi nêu tên người này lại bỏ sót tên người kia, hay không biết phải xếp thứ tự trước sau thế nào cho phải đạo mà lại được vừa ý tất cả...
Bệnh hình thức không chỉ ở cái lệ “Kính thưa...” mà quan trọng hơn là ở nội dung trình bày của các bản báo cáo, bài nói, bài viết, thường rất dài dòng văn tự, rào trước đón sau, lối nói vòng vo, vô thưởng vô phạt, nhắc đi nhắc lại những câu sáo rỗng, lỗi thời và nhàm chán. Ngay cả những khẩu hiệu kêu gọi, vận động, vốn đòi hỏi phải ngắn gọn, có tính thôi thúc, dễ đi vào lòng người và dễ ghi nhớ, thế mà bây giờ thấy nhan nhản trên đường phố những áp phích, băng rôn với rất nhiều dòng chữ chi chít, có cái dài hàng chục mét, khiến những người đi bộ hay chạy xe ngang qua khó có thể đọc hết nội dung. Hình như người ta treo chủ yếu để trang trí chứ không quan tâm là sẽ thu hút được bao nhiêu người đọc. Đó là chưa nói tới chuyện có bao nhiêu người ghi nhớ nội dung những khẩu hiệu đó.
Thuốc đặc trị bệnh hình thức, nói dai viết dài, kém chất lượng và không hiệu quả chính là nếp nghĩ và lối sống giản dị, tiết kiệm và thiết thực.
“Chân lý là sức mạnh” mà “chân lý thường giản dị”, do vậy, giản dị là biểu hiện của chân lý và sức mạnh.
Hơn 2.000 năm trước, các bậc vĩ nhân đã nhận ra sức mạnh của sự giản dị nên đã đưa ra những lời khuyên mà đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
Khổng Tử nói: “Đừng nói nhiều, càng nhiều lời càng dễ thất bại”. Còn theo Aristotle, “Người nào có trí lực ngắn thì lời nói thường rất dài”.
Tuy nhiên, để có được những câu nói giản dị, ngắn gọn mà đầy ý nghĩa, có sức lôi cuốn là điều không hề dễ dàng, nó đòi hỏi nhiều trí tuệ, thời gian và công sức. Nhà bác học Pascal ở thế kỷ 17 có lần nói: “Xin lỗi vì đã viết dài, vì tôi không có thời gian để viết ngắn”.
Tổng cục Du lịch đã mất bao công sức và thời gian huy động nhiều chuyên gia trong nước và nước ngoài mà vẫn chưa đưa ra được một tiêu đề ngắn gọn, đặc trưng nhất cho du lịch Việt Nam, hết “Vẻ đẹp tiềm ẩn” đến “Sự khác biệt Á Đông”, hay “Đất nước của những nụ cười”... nhưng vẫn thấy dài và chưa thật hay (so với “Bất ngờ Thái Lan”, hay “Đích thực Á Đông” của Malaysia).
Mong rằng các đại biểu Quốc hội sẽ phát huy “sức mạnh của sự giản dị”, để có những bài phát biểu ngắn gọn, súc tích, có sức thuyết phục hơn, dù chỉ có 5-10 phút lên diễn đàn. Muốn vậy, thiết nghĩ họ cần dành nhiều thời gian, công sức và trí tuệ để chuẩn bị kỹ càng bài phát biểu của mình trước mỗi cuộc họp. Là những người “đại diện” cho cử tri cả nước, họ cần học tập tinh thần phấn đấu của các vận động viên điền kinh Olympic, những người vì màu cờ sắc áo của Tổ quốc, phải khổ luyện 3-4 năm liền chỉ để ra thi đấu trong một khoảnh khắc thời gian, tính bằng giây.
