Thách thức cho xây dựng nhà thuốc GPP
 |
| Một nhà thuốc trong chuỗi nhà thuốc tiêu chuẩn GPP của công ty Phano - Ảnh: Lê Toàn |
(TBKTSG Online) - Ngành dược Việt Nam đã xác định phát triển và duy trì hoạt động của chuỗi nhà thuốc đạt chuẩn GPP (Good Pharmacy Practice - thực hành nhà thuốc tốt) như một giải pháp giúp nâng cao tính cạnh tranh trong giai đoạn hội nhập.
Giải pháp này cũng được xem như một bước đi chiến lược của ngành dược trong nước trước sức ép phải chia sẻ thị phần trong thị trường phân phối thuốc chữa bệnh cho các doanh nghiệp nước ngoài kể từ đầu năm 2009, theo cam kết của Việt Nam vào Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).
Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang đã nhấn mạnh vấn đề trên tại hội thảo xây dựng nhà thuốc GPP tại TPHCM hôm 4-3. Hội thảo đã thu hút khoảng 300 doanh nghiệp dược phẩm tham gia và đại diện ngành dược của Hà Nội, Đà Nẵng, TPHCM và Cần Thơ.
GPP là tiêu chuẩn tất nhiên đối với một nhà thuốc tại các quốc gia phát triển. Một nhà thuốc GPP phải đáp ứng được yêu cầu giúp khách hàng định hướng đúng nhu cầu về thuốc, sử dụng thuốc an toàn và tiết kiệm.
Tại Việt Nam, từ tháng 1-2007, Bộ Y tế đã ban hành chuẩn GPP nhằm mục đích hướng đến việc bảo đảm sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả cho người dân. Những nhà thuốc áp dụng chuẩn GPP sẽ phải bán đơn thuốc theo toa, thuốc phải có xuất xứ, hóa đơn, chứng từ rõ ràng và có người phụ trách chuyên môn hoặc chủ cơ sở phải có chứng chỉ hành nghề dược theo quy đinh.
Thêm vào đó, nhà thuốc cũng phải đáp ứng những yêu cầu như diện tích tối thiểu là 10m2, có khu vực bảo quản và trưng bày chuyên biệt, điều kiện bảo quản duy trì dưới 30 độ C, độ ẩm không vượt quá 75%...
|
Phano lập bộ phận tư vấn GPP Công ty cổ phần dược phẩm Phano hôm 3-3 đã công bố thành lập bộ phận tư vấn giải pháp GPP (Good Pharmacy Practice – Thực hành tốt nhà thuốc) trong kế hoạch vận động các nhà phân phối bán lẻ dược phẩm xây dựng hệ thống nhà thuốc GPP. Do đó, bộ phận tư vấn giải pháp GPP hướng đến mục đích phổ cập GPP và những lợi ích đối với người dân trong việc sử dụng thuốc an toàn. Với các nhà thuốc đạt chuẩn GPP thì các vấn đề về an toàn cho khách hàng được yêu cầu nghiêm ngặt. Cụ thể, nguồn thuốc cung cấp có xuất xứ rõ ràng và được bảo quản trong môi trường thích hợp. Quản lý cửa hàng phải có trình độ đại học dược và kinh nghiệm từ năm năm trở lên. Với các loại thuốc mà luật định buộc có toa mới được bán thì sẽ không bán nếu không có toa. Ngoài ra, việc quản lý bán hàng phải bằng máy tính và phần mềm chuyên nghiệp. Lợi ích của khách hàng khi mua thuốc tại nhà thuốc đạt chuẩn GPP là được mua các sản phẩm đúng giá quy định, nhân viên hướng dẫn tư vấn cách sử dụng và liều lượng dùng, thông tin về sản phẩm đầy đủ, minh bạch và chất lượng thuốc được đảm bảo. Phano hiện đang sở hữu chuỗi nhà thuốc theo tiêu chuẩn GPP tên là V-Phano với ba cửa hàng đầu tiên tại TPHCM. PHƯƠNG QUỲNH |
Theo lộ trình triển khai, đến ngày 1-1-2011, tất cả các nhà thuốc trên toàn quốc phải đạt tiêu chuẩn GPP. Để thực hiện chỉ tiêu này, từ đầu tháng 7-2007, Bộ Y tế đã quyết định thí điểm GPP tại 4 thành phố lớn là Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng và Cần Thơ cho các bệnh viện, doanh nghiệp và hộ kinh doanh gia đình.
Thách thức từ tâm lý người tiêu dùng
Tại hội thảo, đa số ý kiến cho rằng việc xây dựng các nhà thuốc theo tiêu chuẩn GPP hiện còn gặp nhiều khó khăn như tâm lý người tiêu dùng chưa quen với việc mua thuốc theo toa, thiếu dược sĩ, kinh phí đầu tư quá lớn.
Phó giám đốc Sở Y tế TPHCM Phạm Khánh Phong Lan cho biết hiện TPHCM có 4.066 nhà thuốc bán lẻ đang hoạt động, nhưng chỉ có 12 nhà thuốc áp dụng GPP. Từ con số ít ỏi nhà thuốc GPP trên, bà Lan cho rằng nhiều doanh nghiệp vẫn đang băn khoăn trong việc xây dựng nhà thuốc GPP vì chi phí đầu tư lớn mà giá thuốc bán ra ngang với giá của nhà thuốc bình thường khác thì sẽ không có lãi. Bên cạnh đó, người tiêu dùng vẫn có thói quen dùng thuốc không cần kê toa của bác sĩ sẽ không lựa chọn nhà thuốc GPP.
Dẫn chứng từ trường hợp chuỗi nhà thuốc V-Phano (thuộc Công ty cổ phần dược phẩm Phano) - hệ thống nhà thuốc đầu tiên áp dụng GPP tại TPHCM từ cuối năm 2007 - sau một tuần khai trương, nhà thuốc này phải hy sinh đến 40% doanh số của mình khi phải từ chối 40% khách hàng đến mua thuốc mà không có toa của bác sĩ hoặc toa không hợp lệ.
Ông Trần Hữu Đức, Giám đốc điều hành chuỗi nhà thuốc V-Phano cho biết có tới 75% khách hàng khi từ chối tỏ ra khó chịu. Vì vậy, nhiều doanh nghiệp cho rằng việc đi tiên phong trong việc áp dụng GPP là có nghĩa doanh nghiệp buộc phải chịu lỗ thời gian đầu khi khách hàng vẫn có thói quen mua thuốc không theo toa.
Thêm vào đó, thời hạn cho tất cả các nhà thuốc phải áp dụng GPP là đến cuối tháng 1-2011. Như vậy trong khoảng thời gian từ nay đến năm 2011, các nhà thuốc không áp dụng GPP vẫn có thể buôn bán dược phẩm theo cách làm cũ: phân phối thuốc không rõ nguồn gốc, mướn bằng dược sĩ, thuốc bán không kê toa... Trong khi đó, các nhà thuốc GPP phải gò mình vào những cái khó như đầu tư lớn cho cơ sở vật chất, tư vấn thuốc cho bệnh nhân, giám sát việc sử dụng thuốc, thực hiện đầu đủ nghĩa vụ thuế… Điều này có nghĩa từ nay đến khi hoàn tất lộ trình thực hiện nhà thuốc GPP, sẽ xuất hiện sự cạnh tranh không công bằng giữa nhà thuốc GPP và không GPP.
Khó khăn do thiếu nhân sự
Một trong những khó khăn khi xây dựng nhà thuốc chuẩn GPP là việc thiếu nhân sự. Bà Lan cho biết nhiều chủ nhà thuốc vẫn quan niệm rằng để đạt tiêu chuẩn GPP thì chỉ cần đầu tư nhiều vào cơ sở vật chất. Trong khi cốt lõi của GPP là sự bảo đảm khách hàng sử dụng đúng thuốc, an toàn và tiết kiệm mà trong đó vai trò của dược sĩ là nhân tố quyết định. Hiện nay, nhân sự cho nhà thuốc GPP gặp khó khăn khi mà ngành dược thiếu dược sĩ.
Theo số liệu của Sở Y tế TPHCM, hiện thành phố có khoảng 3.654 dược sĩ, với tỷ lệ 4,5 dược sĩ/1.000 dân. Tỷ lệ này cao gấp 3 lần so với tỷ lệ chung của cả nước nhưng vẫn còn thấp so với tiêu chuẩn chung của thế giới về chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Do đó, hiện tại ngành dược rất khó khăn cho việc tìm dược sĩ làm việc thường trực tại các nhà thuốc GPP.
Ngoài ra, thu nhập của dược sĩ tại nhà thuốc GPP không cao hơn so với việc làm trình dược viên cho các công ty dược. Bà Lan thẳng thắn nhìn nhận: "Có đến 94% dược sĩ đi làm trình dược viên và 99,9% dược sĩ mở nhà thuốc nhưng lại không có mặt tại nhà thuốc để bán thuốc. Với tình trạng trên, để tìm dược sĩ chuyên tâm công tác chuyên môn tại nhà thuốc GPP là một việc hết sức khó khăn."
Nhìn nhận những khó khăn trong việc phát triển nhà thuốc GPP, nhưng Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang vẫn khẳng định rằng xây dựng nhà thuốc GPP là một tất yếu nhằm bảo đảm tốt việc chăm sóc sức khỏe của người dân và nâng cao chất lượng ngành dược trong nước trước khi các nhà phân phối nước ngoài "đặt chân" vào thị trường Việt Nam.
Các chuyên gia y tế cũng cho rằng sắp tới hàng loạt nhà thuốc tư nhân nhỏ lẻ, kinh doanh theo hộ gia đình sẽ phải đóng cửa vì gặp khó khăn về vốn để đầu tư cơ sở vật chất theo chuẩn GPP. Điều này sẽ giúp thị trường phân phối dược phẩm được quy hoạch lại, có hệ thống hơn và sự cạnh tranh sẽ lành mạnh hơn.
Để khuyến khích việc xây dựng chuỗi nhà thuốc GPP, Bộ Y tế đã hoàn thành các chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp phân phối thuốc và hiện đang chờ Chính phủ "bật đèn xanh" cho việc này. Theo đó, tất cả doanh nghiệp có chuỗi nhà thuốc GPP sẽ được cấp phép nhập khẩu trực tiếp hoặc nhập khẩu ủy quyền những biệt dược chưa có mặt tại Việt Nam hoặc chưa có visa. Ngoài ra, phạm vi kinh doanh của nhà thuốc GPP sẽ rộng hơn so với nhà thuốc không áp dụng GPP.
Cùng với chính sách thuế ưu đãi, Bộ Y tế sẽ dành khoảng 2-3 triệu đô la Mỹ giúp nhà thuốc GPP quảng bá thương hiệu.
Theo thống kê của Cục Quản lý Dược, hiện Việt Nam có khoảng 180 công ty sản xuất dược phẩm, 89 doanh nghiệp tham gian xuất nhập khẩu thuốc và hơn 800 công ty kinh doanh thuốc. Hiện tại có 370 công ty nước ngoài đăng ký cung cấp thuốc tại Việt Nam. Ngành duợc trong nước hiện tại chỉ mới đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu sử dụng thuốc trong nước.
THU HIỀN
