Thể chế linh hoạt sẽ giúp doanh nghiệp tư nhân trụ vững và ‘chịu lớn’

(KTSG Online) - Để doanh nghiệp tư nhân trụ vững và "chịu lớn", cần có những thay đổi căn bản về tư duy, cơ chế, và chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển.

Nhiều chuyên gia cho rằng, khu vực kinh tế tư nhân vẫn đang bị kìm hãm bởi nhiều rào cản và khó khăn.

• Phát triển kinh tế tư nhân không thể thiếu tư duy kinh tế thị trường
• Doanh nghiệp cần nhiều hơn một nghị quyết về kinh tế tư nhân

Không thể lớn hoặc không muốn lớn

Các chuyên gia nhìn nhận khu vực kinh tế tư nhân đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, trở ngại lớn từ những rào cản trong tiếp cận nguồn lực, nhất là đất đai, vốn tín dụng… và các điều kiện kinh doanh khác, khiến doanh nghiệp tư nhân không thể lớn hoặc không muốn lớn.

Nhiều doanh nghiệp tư nhân phản ánh họ đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, từ việc cạnh tranh không lành mạnh cho đến những rào cản trong tiếp cận nguồn lực, đặc biệt là đất đai và vốn tín dụng... dẫn đến họ không thể lớn hoặc không muốn lớn.

Doanh nhân Johnathan Hạnh Nguyễn, Chủ tịch Tập đoàn Liên Thái Bình Dương (IPPG), đã chỉ ra rằng mặc dù phần lớn mặt bằng kinh doanh tại TPHCM thuộc sở hữu nhà nước nhưng khai thác chưa hiệu quả.

“Người có thì không cần, người cần thì không có,” ông Hạnh Nguyễn nhấn mạnh, đề xuất nhà nước nên xem xét việc bàn giao một phần mặt bằng này cho cho doanh nghiệp tư nhân. Điều này không chỉ giúp tạo ra sự công bằng trong việc tiếp cận bất động sản mà còn giúp các doanh nghiệp tư nhân phát huy tối đa tiềm năng của mình, thu hút khách du lịch và tăng ngân sách nhà nước.

Cùng quan điểm, ông Trần Việt Anh, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Nam Thái Sơn, cho biết doanh nghiệp nhỏ và vừa thường phải tự lực cánh sinh, tự xoay xở trong môi trường kinh doanh mà doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI có lợi thế hơn. Điều này tạo ra áp lực lớn cho các doanh nghiệp tư nhân khi phải cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu giá rẻ, trong khi lại thiếu các công cụ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.

Bên cạnh đó, tâm lý e ngại khi tiếp xúc với cơ quan quản lý nhà nước cũng là vấn đề khiến doanh nghiệp tư nhân khó phát triển. "Nhiều doanh nghiệp nhỏ không dám phản ánh ý kiến hoặc khiếu nại vì sợ bị xử phạt. Tỷ lệ doanh nghiệp đứng lên bảo vệ quyền lợi của mình là rất thấp, làm giảm tính cạnh tranh và khả năng lớn mạnh của khu vực này", ông nói.

Ngoài ra, thủ tục hành chính phức tạp cũng là một yếu tố cản trở sự phát triển. Nhiều hộ kinh doanh dù có doanh thu hàng trăm tỉ đồng mỗi năm vẫn không dám chuyển đổi thành doanh nghiệp vì lo ngại các thủ tục phức tạp và thiếu minh bạch trong môi trường kinh doanh.

Ông cho rằng, các rào cản thủ tục hành chính cũng đang kìm hãm sự phát triển của khu vực tư nhân. Nhiều hộ kinh doanh cá thể dù có doanh thu hàng trăm tỉ đồng mỗi năm vẫn không dám chuyển đổi thành doanh nghiệp do lo ngại các thủ tục phức tạp và môi trường kinh doanh chưa thực sự minh bạch.

Tổng giám đốc Công ty Tân Quang Minh, ông Nguyễn Đặng Hiến, cho rằng các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt các doanh nghiệp nhỏ, rất nỗ lực để tìm kiếm cơ hội kinh doanh, song các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước rất ít doanh nghiệp tiếp cận được.

Các chính sách hỗ trợ vốn, tài trợ lãi suất, kích cầu... rất ít doanh nghiệp tư nhân tiếp cận được bởi sau những chính sách đó thường đi kèm với thanh tra, kiểm tra khiến nhiều doanh nghiệp e ngại.

Ở phía hiệp hội ngành nghề, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TPHCM (FFA), cũng chỉ ra dù đóng thuế thu nhập doanh nghiệp ngang nhau (20%), nhưng doanh nghiệp tư nhân lại gặp khó trong tiếp cận vốn, đất đai và cơ hội kinh doanh.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cũng nhìn nhận các doanh nghiệp tư nhân gặp nhiều khó khăn hơn khối FDI và doanh nghiệp nhà nước, nhất là khó tiếp cận vốn, trong khi đó lãi suất vay còn cao hơn nhiều, khó cạnh tranh.

Cần thêm cơ chế thúc đẩy doanh nghiệp "chịu lớn"

Để tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân phát triển mạnh mẽ, các chuyên gia đề xuất một loạt chính sách và cơ chế hỗ trợ. Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch Tập đoàn Vietravel, nhấn mạnh cần thay đổi không chỉ các chính sách hỗ trợ mà còn tư duy của người thực thi chính sách. Một thể chế linh hoạt và hiệu quả sẽ thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.

Đồng tình với quan điểm này, ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch Liên đoàn Doanh nghiệp tỉnh Bình Dương, cho rằng cần loại bỏ cơ chế “xin - cho” trong việc cấp phép cùng với việc thúc đẩy chính phủ điện tử để tăng cường tính minh bạch trong quy trình đầu tư. Đầu tư vào hạ tầng và nhân lực chất lượng cao cũng là điều cần thiết để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển.

Còn bà Lã Thị Lan, Tổng giám đốc Tập đoàn Đầu tư Tiến Lộc, đề xuất tăng cường hợp tác giữa nhà nước, doanh nghiệp và viện nghiên cứu để đầu tư vào nghiên cứu và phát triển giúp doanh nghiệp nội địa có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo bà, việc cải thiện môi trường pháp lý và đồng bộ hóa chính sách hỗ trợ với các loại hình doanh nghiệp là rất quan trọng. Bà đề xuất xem xét miễn thuế cho doanh nghiệp mới trong vài năm đầu và áp dụng mức thuế suất thấp hơn cho một số nhóm doanh nghiệp để khuyến khích tinh thần khởi nghiệp.

Tương tự, bà Lý Kim Chi cho rằng cần tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh cá thể có thể dễ dàng chuyển đổi thành doanh nghiệp chính thức. Một số chính sách, như miễn thuế trong những năm đầu hoặc áp dụng thuế suất thấp hơn cho các doanh nghiệp mới khởi nghiệp, có thể mang lại sự khích lệ đáng kể.

Liên quan đến các doanh nghiệp lớn, bà Chủ tịch FFA cũng đề xuất nên khuyến khích sự tham gia của họ vào những dự án đầu tư công quan trọng, để từ đó tạo ra các cơ hội mới cho doanh nghiệp nhỏ.

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA), cũng cho rằng cần phải phân loại chính sách cách cụ thể cho từng nhóm doanh nghiệp. Các chính sách phải được thiết kế để hỗ trợ các doanh nghiệp đầu ngành, giúp họ trở thành động lực đẩy các doanh nghiệp nhỏ phát triển.

Tại hội thảo "Tháo gỡ bất cập chính sách để phát huy vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam" tuần qua, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, cho rằng việc doanh nghiệp "không chịu lớn" một phần là vì tâm lý e ngại và môi trường đầu tư kinh doanh chưa thực sự tốt.

Để thay đổi điều này, cần có các giải pháp đột phá như cải cách hành chính, hoàn thiện môi trường đầu tư kinh doanh, và sớm ban hành khung pháp lý cho các mô hình kinh doanh mới.

Để tạo ra môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân phát triển, Việt Nam cần có những cải cách mạnh mẽ trong tư duy và chính sách hỗ trợ, từ đó tạo ra một "sân chơi" công bằng cho tất cả các loại hình doanh nghiệp. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp tư nhân "chịu lớn", mà còn đóng góp hiệu quả vào sự phát triển chung của nền kinh tế quốc dân.