Thị trường vàng trước ngưỡng cửa thay đổi: từ sàn vàng đến ETF

(KTSG Online) - Trong ngắn hạn, vàng đang chịu áp lực kép khi giá tăng cao kỷ lục và những ảnh hưởng đến cân đối vĩ mô. Còn trong dài hạn, thị trường vàng đứng trước ngưỡng cửa thay đổi rất lớn về mặt quản lý, mở ra những thị trường mới.

• TPHCM và Đồng Nai siết kiểm tra kinh doanh vàng trước cơn sốt giá
• Bong bóng đầu cơ đang nhen nhóm trên thị trường vàng quốc tế?

Từ sàn vàng đến phái sinh ETF

Sau 13 năm, Nghị định 232 của Chính phủ về hoạt động quản lý vàng chính thức thay thế Nghị định 24 ban hành năm 2012. Có hiệu lực từ ngày 10-10, nhiều chuyên gia khẳng định là cơ hội để thị trường vàng thay da đổi thịt, ít nhất là về mặt tư duy quản lý cũng có sự xoay chuyển theo nguyên tắc thị trường.

Tại cuộc họp mới đây với các nhà đầu tư tổ chức và chuyên gia phân tích, ông Alexandre Macaire, Giám đốc tài chính Techcombank, đánh giá Nghị định mới mang đến những thay đổi rất tích cực đối với tất cả các pháp nhân trong ngành, bao gồm cả các ngân hàng thương mại, giúp hệ thống tài chính trở nên minh bạch, toàn diện và hiệu quả hơn. “Techcombank đã chuẩn bị hồ sơ giấy phép và kỳ vọng trở thành một trong những ngân hàng đầu tiên tham gia vào thị trường sản xuất vàng”, vị này chia sẻ với nhà đầu tư.

Tuy nhiên, tham gia thị trường sản xuất chỉ mới là bước đầu, thực tế những thông tin về việc giao dịch vàng trên sàn mới được xã hội quan tâm và chờ đợi.

Tại tọa đàm diễn ra hồi giữa tháng 10, ông Đào Xuân Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý ngoại hối (thuộc NHNN), cho biết cơ quan quản lý đang lấy ý kiến về việc thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia. Dự kiến sẽ có ba giai đoạn, điều chỉnh tùy thuộc vào tình hình triển khai thực tế.

Theo đại diện NHNN, bước đầu của sàn sẽ giao dịch vàng vật chất, trở thành kênh phân phối vàng nguyên liệu nhập khẩu đủ tiêu chuẩn. Sau đó từng bước triển khai các sản phẩm vàng tài khoản, phái sinh.

Thực tế, ngoài diễn biến mới trên sàn giao dịch vàng vật chất, định hướng tương lai được các chuyên gia nhắc đến nhiều là câu chuyện của các sản phẩm phái sinh.

Tại buổi hội nghị mới đây về ngành quỹ do Ủy ban chứng khoán Nhà nước (SSC) tổ chức, ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch SSC nói cơ quan quản lý ngành tài chính đang sửa đổi Thông tư số 98 về hoạt động quỹ, tiến tới đa dạng hóa nhiều loại hình. Một trong số được nghiên cứu là loại hình quỹ ETF vàng, dù sẽ chưa được đưa ra cụ thể trong Thông tư sửa đổi dự kiến này.

Theo ông Hải, thực tế bức tranh giao dịch hiện nay có thể chia thành ba nhóm nhà đầu tư vàng đều có nhu cầu mua vàng vật chất. Một là nhóm đầu cơ giá lên, hai là nhóm có nhu cầu phòng vệ để giảm rủi ro, ba là nhóm chủ trương tích lũy tài sản. Do đó, việc phát triển ETF vàng và các sản phẩm phái sinh vàng sẽ giúp giảm nhu cầu nắm giữ vàng vật chất, từ đó giảm nguy cơ buôn lậu vàng và nguy cơ chảy máu ngoại tệ. “Đây cũng sẽ là một trong những sản phẩm mà chúng tôi tập trung”, ông Hải chia sẻ.

Còn theo bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng giám đốc Công ty quản lý quỹ SSI, khả năng ra mắt sản phẩm ETF vàng hay phái sinh vàng trong thời gian tới sẽ mang lại “giá trị kép” đối với thị trường. Quan trọng hơn nữa là thông qua sản phẩm này, nguồn lực của xã hội vẫn có thể luân chuyển linh hoạt thay vì giữ tại các két sắt của hộ gia đình.

Vẫn còn nhiều vấn đề đặt ra

Việc quản lý giá vàng ban đầu chỉ tập trung vào câu chuyện thu hẹp chênh lệch giữa giá thế giới và nội địa, nhưng nếu các thị trường mới được xây dựng, có sự kết nối và liên thông cùng các sản phẩm đầu tư, thị trường vàng sẽ rất khác so với hiện nay.

Các chuyên gia đều thống nhất điểm chung là Việt Nam cần có một thị trường tập trung với nhiều bên tham gia, nhiều sản phẩm và có tiêu chuẩn chất lượng cụ thể. Tuy nhiên, chắc chắn việc xây dựng sàn vàng sẽ còn mất nhiều thời gian và công sức.

Như đại diện NHNN từng nói, là cần có hạ tầng cứng như kho bãi để lưu giữ vàng hay lưu ký như hình thức chứng khoán. Kể cả việc xây dựng các sản phẩm ETF phái sinh, hoặc các chỉ số cũng không đơn giản.

Thực tế trước ngưỡng cửa mở ra sản phẩm mới, vẫn còn rất nhiều câu hỏi đang bỏ ngỏ. Chẳng hạn như Việt Nam có nhất thiết phải đợi xây dựng xong hạ tầng trong nước mới triển khai sản phẩm ETF vàng, hay có thể kết nối với các thị trường khác để mua chứng chỉ vàng làm tài sản cho quỹ ETF? Đứng từ góc độ của NHNN, sự thận trọng là có thể thấy rõ khi dự kiến trong thời gian thí điểm chưa thực hiện liên thông sàn giao dịch vàng trong nước với các sàn giao dịch vàng quốc tế.

Tại hội nghị ngành quỹ, một câu hỏi khác về sàn vàng là liệu có cần một bộ chỉ số riêng và có kết nối với thế giới hay không. Theo ông Hyun DongSik, Chủ tịch Hội đồng thành viên KIM Việt Nam (quỹ có quy mô lớn từ Hàn Quốc), việc sử dụng chỉ số trong nước hay toàn cầu đều có những ưu điểm và nhược điểm. Chỉ số trong nước sẽ dễ quản lý nhưng cũng dẫn tới tình trạng đầu cơ chênh lệch giá, nhưng chỉ số liên thông toàn cầu lại gây khó khăn cho cơ quan quản lý trong việc giám sát và kiểm soát.

Theo bài trình bày của TS. Nguyễn Xuân Thành tại tọa đàm do NHNN tổ chức, bài học rút ra từ hoạt động sàn thương mại vàng là tăng tính minh bạch trong giao dịch và đồng bộ hóa giá vàng nội địa với giá vàng thế giới.

Điển hình là sàn vàng Thượng Hải (SGE) thành lập năm 2002 hướng tới mục tiêu tự do hóa thị trường, trong bối cảnh Ngân hàng trung ương Trung Quốc (PBOC) nắm độc quyền thị trường trước đó. Sản phẩm giao dịch bao gồm vàng vật chất và giao dịch phái sinh. Các nhà đầu tư tổ chức là các thành viên giao dịch chính yếu, nhưng sàn cho phép cá nhân được tham gia giao dịch thông qua mở tài khoản tại các thành viên giao dịch là ngân hàng thương mại.

Một điểm quan trọng từ bài học thế giới là cơ quan quản lý cần phải có những chính sách cụ thể để thúc đẩy, khuyến khích các hoạt động giao dịch trên sàn chính thức, thông qua nhiều bộ công cụ khác nhau và có những đối tượng hướng đến khác nhau.

Cuối cùng và không kém phần quan trọng là câu chuyện của niềm tin. Thị trường vàng cần được xây dựng đặc biệt về chuẩn chất lượng vàng và các sản phẩm phái sinh. Bài học tại Hàn Quốc là vàng của sàn được Ngân hàng Nhà nước bảo đảm và bảo chứng về chất lượng, còn sản phẩm ETF vàng thì cơ quan lưu ký chứng khoán có hoạt động tương tự. “Mọi người đều tin tưởng khi họ nói đó là vàng 100% hoặc 99,99%. Dựa trên sự tin tưởng đó, bạn có thể giao dịch ETF”, ông Hyun DongSik nhìn nhận.