(KTSG Online) – Trong bối cảnh thị trường chứng khoán và trái phiếu tồn tại những rủi ro nhất định, thị trường tài sản mã hoá mới ‘mở’ với nhà đầu tư nước ngoài, thì thị trường chứng chỉ quỹ và kênh quản lý gia sản là hai kênh đầu tư phù hợp với nhu cầu tích sản của người dân. Đồng thời, giúp doanh nghiệp huy động vốn với chi phí hợp lý.
- Thị trường vốn Việt Nam (1): Thế lưỡng nan của các kênh huy động non trẻ
- Thị trường vốn Việt Nam (2): Khai phá mỏ vàng tài sản mã hoá
Vì sao nhà đầu tư Việt “thờ ơ” với sản phẩm tài chính hiện đại
Ông N.H.Tùng (Hà Nội) đều đặn dành 5 triệu đồng/tháng để đầu tư vào sản phẩm chứng chỉ quỹ mở gần 2 năm qua, sau giai đoạn tự đầu tư cổ phiếu và bị thua lỗ.
Theo ông Tùng, nguyên nhân chủ yếu khiến những nhà đầu tư nhỏ lẻ, như ông, thường thua lỗ là không đủ thời gian theo dõi diễn biến thị trường. Hơn nữa, họ không đủ kiến thức và kinh nghiệm để có quyết định điều chỉnh kịp thời trước biến động.
Tuy nhiên, ông Tùng chỉ là một trong số ít nhà đầu tư tham gia sản phẩm chứng chỉ quỹ mở, trong khi phần lớn nhà đầu tư không dành nhiều sự quan tâm tới sản phẩm này, dù thị Việt Nam có khoảng 100 quỹ đầu tư sau hơn 25 năm vận hành.
“Con số của quỹ đầu tư ở Việt Nam được tượng trưng bởi hai số 1”, là thông điệp được bà Lương Thị Mỹ Hạnh, Giám đốc quản lý tài sản, Khối trong nước của Dragon Capital Việt Nam, nêu tại một sự kiện gần đây. Theo đó, tổng quy mô các quỹ đầu tư chưa đến 1% GDP - tương ứng khoảng 30 tỉ đô la Mỹ, và số lượng nhà đầu tư tham gia quỹ đầu tư, hoặc đầu tư chứng chỉ quỹ chỉ khoảng 1 triệu người.
“Đây là những con số khá khiêm tốn, so với các thị trường khác trong khu vực như Ấn Độ, Thái Lan. Trong khi đó, quy mô dân số hay mức độ tiết kiệm của người dân Việt Nam không thua kém”, bà Hạnh nói.
Lý giải nguyên nhân, ông N.Q.Minh, nhà đầu tư với hơn 15 năm kinh nghiệm, cho rằng phần lớn nhà đầu tư ưu tiên phương án trực tiếp đầu tư, hơn gián tiếp đầu tư qua các tổ chức tài chính, bởi chưa có niềm tin vững chắc vào các công ty chứng khoán, quản lý quỹ.
Yếu tố này, kết hợp cùng cùng tâm lý “high risk, high return” - tức kỳ vọng cao, thì lợi nhuận cao, khiến nhà đầu tư thường chọn tham gia “cuộc chơi” đầu cơ lớn, có khả năng sinh lời nhanh. Do đó, sản phẩm cổ phiếu, với tính thanh khoản cao - thể hiện qua việc dễ dàng thực hiện thủ tục mua – bán, được ưu tiên lựa chọn.
“Nhiều nhà đầu tư thường mua cổ phiếu theo tin đồn, mà họ ‘nghe ngóng’ tại các hội, nhóm trên mạng xã hội hoặc do bạn bè, người thân lan truyền”, ông Minh nói và cho rằng điều này sẽ dẫn tới nhiều rủi ro cho nhà đầu tư, thị trường.
Với dịch vụ quản lý tài sản tài chính cá nhân - lĩnh vực dự kiến có quy mô khoảng 110 – 130 tỉ đô la Mỹ vào năm 2027, ông Trần Vinh Quang, Tổng giám đốc, Công ty quản lý quỹ Thiên Việt (TVAM), đánh giá là “giàu tiềm năng, nhưng vẫn tồn tại nhiều khoảng trống”, dẫn tới chưa thể huy động vốn hiệu quả từ lớp khách hàng trung lưu và khá giả.
Theo đại diện TVAM, thị trường Việt Nam có hai loại hình dịch vụ, gồm: ngân hàng ưu tiên (Private Banking), hiện chỉ dành cho giới tinh hoa; ứng dụng giao dịch và fintech, hiện mới tiếp cận được nhóm khách hàng phổ thông, trẻ tuổi. Còn khách hàng trung lưu và khá giả dường như lại không "vừa vặn" với bên nào.
"Họ có tiền, nhưng không đủ thời gian theo sát các giao dịch, có nhu cầu đầu tư nhưng thiếu kiến thức chuyên sâu để tự ra quyết định", ông Minh mô tả.
Theo khảo sát của TVAM, 94% nhà đầu tư, thuộc nhóm có thu nhập cá nhân trong khoảng 0,5-1 tỉ đồng/năm, ưu tiên phân bổ tài sản vào kênh gửi tiết kiệm. Tiếp đó, là kênh vàng và bất động sản, với tỷ lệ lần lượt là 64% và 55%.
Với nhóm có thu nhập trên 1 tỉ đồng/năm, 97% nhà đầu tư ưu tiên phân bổ tài sản vào kênh gửi tiết kiệm. Tiếp đó, là kênh vàng và bất động sản, với tỷ lệ lần lượt là 73% và 51%.
Về tỷ trọng phân bổ tài sản đầu tư, nhóm có thu nhập cá nhân trong khoảng 0,5-1 tỉ đồng/năm dành 40% giá trị tài sản cho kênh gửi tiết kiệm. Tỷ lệ này tại kênh vàng và bất động sản cho thuê lần lượt là 17% và 23%.
Với có thu nhập cá nhân trên 1 tỉ đồng/năm, tỷ trọng tài sản đầu tư tại kênh gửi tiết kiệm là 34%. Tỷ lệ này tại kênh vàng và bất động sản cho thuê lần lượt là 15% và 23%.
Không chỉ TVAM, các chuyên gia của McKinsey cũng đánh giá ngành Quản lý gia sản tại Việt Nam chưa phát triển tương xứng tiềm năng và hầu như không theo kịp nhu cầu của khách hàng, do vướng bốn rào cản, gồm: thiếu niềm tin vào tổ chức tài chính; sản phẩm và giải pháp, mà các tổ chức tài chính cung cấp còn khá hạn chế về lựa chọn; tư vấn thiếu kỹ năng và kiến thức thị trường để quản lý các yêu cầu tài chính; thiếu một nền tảng số tích hợp duy nhất để theo dõi trạng thái của tài khoản khách hàng theo thời gian thực.
Tìm giải pháp huy động vốn nhàn rỗi, với chi phí hợp lý
Trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng tài sản tài chính cá nhân (PFA) của Việt Nam nhanh hơn các quốc gia trong khu vực ASEAN, và ước đạt mức 600 tỉ đô la Mỹ vào năm 2027 – theo dự báo của McKinsey, các định chế tài chính trong nước có cơ hội lớn để huy động vốn nhàn rỗi từ dân cư. Đồng thời, cung cấp vốn cho sản xuất - kinh doanh trong giai đoạn 2026-2030 – giai đoạn Đảng và Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng hai chữ số - với chi phí hợp lý.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, bà Lương Thị Mỹ Hạnh cho rằng cần gỡ một số “rào cản” pháp lý.
Trước hết, cần xây dựng chính sách thuế, với tính ưu đãi cao hơn, nhằm khuyến khích, thay đổi hành vi đầu tư của người dân – tương tự điều từng diễn ra ở các thị trường, gồm: Thái Lan, Ấn Độ, Đài Loan. “Có thể xem xét miễn thuế thu nhập cá nhân với các khoản đầu tư dài hạn”, bà Hạnh kiến nghị.
Với các ngân hàng, cơ quan quản lý cần mở rộng vai trò của nhóm này, theo hướng cho phép họ trực tiếp phân phối sản phẩm chứng chỉ quỹ, giúp người dân có tiếp cận sản phẩm quỹ dễ dàng hơn. Điều này đưa quỹ đầu, tư từ thị trường ngách thành một kênh tài sản chính thống phổ biến.
Với quỹ hưu trí, cần xây dựng khung pháp lý tiệm cận thông lệ quốc tế. Cụ thể, quỹ này cần được cho phép đầu tư theo hướng đa dạng hơn, để tăng khả năng cạnh tranh, thay vì duy trì tỷ lệ trái phiếu Chính phủ ở mức cao.
Về dịch vụ quản lý tài sản tài chính cá nhân, đại diện TVAM cho rằng khách hàng hiện cần các giải pháp quản lý tài chính đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với yêu cầu và mục tiêu riêng của họ, thay vì cách tiếp cận cào bằng. Bên cạnh đó, là khả năng tư vấn đa kênh, với mô hình tương tác trên cả kênh số hóa và gặp trực tiếp.
Vì vậy, việc xây dựng một nền tư vấn đầu tư và quản lý tài sản được tích hợp công nghệ, khoa học dữ liệu (Data Science), trí tuệ nhân tạo (AI), kết hợp năng lực tư vấn của đội ngũ chuyên gia là điều các định chế tài chính cần hướng tới.
Ngoài các giải pháp trên, các chuyên gia cho rằng cần sớm triển khai chương trình giáo dục tài chính cấp quốc gia, nhằm nâng cao tư duy tài chính của người dân.
“Khảo sát cho thấy nhận thức về tài chính, tiết kiệm, đầu tư của người Việt Nam còn ở mức rất thấp trên thế giới. Do đó, có thể triển khai giáo dục về tài chính từ các cấp học tiểu học, trung học, phổ thông” bà Hạnh nói và cho biết hiện đa số cơ sở giáo dục công lập chưa có chương trình này.
