(KTSG Online) – Công nghệ dẫn dắt sự đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính, sẽ là chìa khóa tiếp theo được tích hợp vào chiến lược “tài chính toàn diện số” mà nhiều quốc gia theo đuổi, đi cùng sự hợp tác và xây dựng lòng tin con người vào cỗ máy nhân tạo.
- Ươm mầm tài sản mã hóa tại Trung tâm tài chính quốc tế
- Để blockchain, AI trở thành trụ cột của trung tâm tài chính quốc tế
Việt Nam theo đuổi tài chính số toàn diện
5 năm sau thời điểm ban hành Quyết định số 149 phê duyệt Chiến lược Tài chính Toàn diện Quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, Việt Nam hiện đứng trước bài toán xây dựng chiến lược cho giai đoạn 2026-2030.
Trọng tâm chiến lược tiếp theo của Chiến lược Tài chính Toàn diện Quốc gia giai đoạn II sẽ là thúc đẩy “tài chính toàn diện số”, ông Phạm Thanh Hà, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN), phát biểu tại hội thảo “Thúc đẩy công nghệ số – Mở rộng tiếp cận tài chính” do Tổ chức tài chính quốc tế (IFC), một thành viên của nhóm Ngân hàng Thế giới tổ chức.
Theo đó, NHNN sẽ tập trung phát triển hạ tầng tài chính và dữ liệu số quốc gia, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực ngân hàng, fintech, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) trong cung ứng dịch vụ tài chính.
Tài chính toàn diện cũng sẽ được kết hợp chặt chẽ với tài chính xanh, các mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia. Với mục tiêu xây dựng hệ sinh thái tài chính hiện đại, toàn diện và bao trùm, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn mới.
“Khi công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và các mô hình đổi mới sáng tạo đang thay đổi cách thức cung ứng dịch vụ tài chính, chúng ta đang có cơ hội chưa từng có để mở rộng toàn diện tài chính nhanh hơn, sâu hơn và bền vững hơn”, ông Hà nói.
Nhìn chung, chiến lược giai đoạn II này được bổ sung bởi quan điểm và tinh thần Nghị quyết số 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và các chiến lược, chương trình liên quan.
Theo ông Chu Khánh Lân, Phó vụ trưởng, Vụ Dự báo, thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính (thuộc NHNN), mục tiêu chiến lược tài chính toàn diện trên thực tế đã có tại Việt Nam từ lâu, thể hiện quan điểm phát triển bao trùm, tương tự như toàn thế giới. Ngành ngân hàng trước đó đã có những đề án nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính.
Tính đến nay, thành tựu quan trọng đầu tiên có thể kể đến là việc hoàn thiện thể chế với sản phẩm và dịch vụ tài chính, như luật các tổ chức tín dụng, kinh doanh bảo hiểm, phòng chống rửa tiền hay các Nghị định về thanh toán không dùng tiền mặt, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), hay các quy định liên quan đến căn cước…
Điểm quan trọng thứ hai là phát triển hệ thống mạng lưới, bên cạnh hệ thống ngân hàng thương mại hay định chế tài chính chuyên biệt, có thêm khối dịch vụ trung tâm thanh toán, mạng lưới tiết kiệm bưu điện giúp bao phủ tương đối lớn cả về vật lý và phi vật lý.
Ngành tài chính cũng triển khai rất nhiều dịch vụ, sản phẩm cho người dân và doanh nghiệp sử dụng, tập trung vào nhóm đối tượng yếu thế, người nghèo, doanh nghiệp nhỏ và vừa hay ở vùng sâu vùng xa, bảo vệ người tiêu dùng.
Ông Thomas Jacobs, Giám đốc quốc gia, IFC Việt Nam, Campuchia và Lào, đánh giá trong thời gian qua, NHNN không chỉ đặt ra các mục tiêu tham vọng, mà còn thúc đẩy mạnh mẽ phát triển tài chính kỹ thuật số, từ ban hành khung pháp lý cho đến tạo ra các dịch vụ tài chính dựa trên dữ liệu, hay thay đổi cách khách hàng tiếp cận dịch vụ tài chính kỹ thuật số.
Theo Báo cáo Global Findex 2025 của nhóm Ngân hàng Thế giới, có hơn 70% người trưởng thành Việt Nam từ 15 tuổi trở lên đã có tài khoản tài chính và 62% trong số đó sử dụng các dịch vụ thanh toán số, nhờ vào tỷ lệ phủ sóng internet đạt 80% dân số. “Những con số này thể hiện bước tiến vượt bậc cũng như tiềm năng mở rộng tài chính số tới các nhóm còn chưa tiếp cận được dịch vụ”, thông cáo của IFC đánh giá.
Vượt rào cản, tăng hợp tác
Theo các chuyên gia chia sẻ tại tọa đàm trong khuôn khổ hội nghị, tài chính kỹ thuật số đã giúp cải thiện đáng kể tài chính toàn diện toàn cầu, đặc biệt tại các thị trường mới nổi, như dữ liệu từ cơ sở dữ liệu Findex của Ngân hàng Thế giới năm 2025 đã chỉ rõ.
Tuy nhiên, thách thức vẫn là khả năng tiếp cận và sử dụng dịch vụ tài chính vẫn chưa đồng đều. Một số nhóm dân số vẫn chưa được phục vụ, bao gồm dân cư ở vùng sâu vùng xa, và ngày càng nhiều người lớn là nữ giới. Mặt khác, rủi ro đặt ra là sự phát triển của tài chính kỹ thuật số cũng đi kèm với rủi ro về an toàn.
Theo bà Maha El Dimachki, Giám đốc trung tâm Bank for International Settlement (Innovation Hub), Singapore, công nghệ sẽ giúp nâng cao hạ tầng số công cộng, từ đó giúp giảm rào cản tài chính.
Tổ chức này đang theo đuổi việc chuyển đổi sang thanh toán xuyên biên giới, hiện đang có xu hướng tăng lên do du lịch và thương mại mở rộng. Ý tưởng là hình thành một trung tâm đa phương, cho phép các hệ thống thanh toán liên kết tức thời, nhưng đối diện với việc duy trì tiêu chuẩn và hài hòa quy định các bên liên quan. Ngoài ra, một xu hướng tiếp theo là trọng tâm đã chuyển từ "tài chính toàn diện" sang "sức khỏe tài chính" (financial health).
Đại diện IFC dẫn lại định nghĩa của World Bank, cho biết khái niệm “tài chính toàn diện kỹ thuật số” là việc sử dụng các dịch vụ kỹ thuật số để thúc đẩy tài chính toàn diện, nhằm tiếp cận các nhóm dân số chưa được phục vụ bằng các dịch vụ tài chính phù hợp, có trách nhiệm, với chi phí phải chăng.
Tuy nhiên, đại diện IFC cho rằng đây là phương tiện chứ không phải mục tiêu cuối cùng. Mục tiêu chính của việc cải thiện tài chính là cung cấp cho mọi người khả năng tiếp cận các dịch vụ giúp họ đạt được “sức khỏe tài chính”.
Tương tự, tại tọa đàm, hai chuyên gia từ tại Campuchia và Philippines, chia sẻ những bài học kinh nghiệm quan trọng trong việc thúc đẩy tài chính thông qua công nghệ số.
Điểm chung là các bên đang nỗ lực xây dựng các quy định cho phép sử dụng nền tảng kỹ thuật số, thúc đẩy các khuôn khổ đổi mới, đồng thời nhấn mạnh tăng cường mạnh mẽ an ninh mạng, quyền riêng tư dữ liệu, và khả năng phục hồi hoạt động để đảm bảo niềm tin kỹ thuật số. Các rủi ro được nhắc đến còn là giáo dục tài chính cho người dân nông thôn và kiểm soát rủi ro cho vay từ bên ngoài ngân hàng.
Nếu như từ khóa công nghệ trước đây chỉ là fintech, nay được nhắc đến nhiều là cụm từ mã hóa tài sản (Tokenization), mở ra nhiều hướng đi mới cho thị trường tài sản thực, khả năng tham gia của nhiều nhóm người theo những cách chưa từng có. Đây cũng được xem là một trong những yếu tố quan trọng của cụm từ “chiến lược tài chính toàn diện số", mà các quốc gia đang xem xét.
Chiến lược tài chính toàn diện Quốc gia đạt kết quả tích cực
Kết quả trong giai đoạn I của Việt Nam được các bên đánh giá là tích cực khi hạ tầng số trong lĩnh vực thanh toán được mở rộng, sản phẩm dịch vụ ngày càng đa dạng, thanh toán không dùng tiền mặt tăng trưởng mạnh và chuyển đổi số diễn ra sâu rộng trong toàn hệ thống ngân hàng.
Cụ thể, tỷ lệ người trưởng thành có tài khoản thanh toán tại ngân hàng đạt 86,97%, tăng đáng kể so với mức 68,44% năm 2020. Chỉ tiêu về tốc độ tăng trưởng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đạt và vượt mục tiêu đề ra, với giá trị giao dịch qua điện thoại di động và ví điện tử tăng bình quân trên 25% mỗi năm.
Hệ sinh thái các fintech có khoảng hơn 150 doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực như thanh toán, cho vay ngang hàng, quản lý tài sản và dữ liệu tài chính đang góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính, đặc biệt tại khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa.
Tăng cường hợp tác để thúc đẩy tài chính toàn diện
Theo thông cáo của IFC, sự kiện này phản ánh xu hướng chung của khu vực, khi Singapore, Úc, Philippines đang tiến nhanh với tài chính mở, quản trị dữ liệu có trách nhiệm và thanh toán số toàn quốc. Tại vùng Mekong, các thử nghiệm ngân hàng mở, sandbox fintech và tích hợp định danh số quốc gia tiếp tục định hình lại cách các tổ chức tài chính vận hành theo hướng an toàn, toàn diện và hiệu quả.
Phát biểu tại sự kiện, bà Sarah Hooper, Tổng lãnh sự Úc tại TPHCM nói việc thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số là thách thức mà tất cả các chính phủ phải đối mặt. Chỉ số hòa nhập kỹ thuật số của Úc cho thấy khoảng cách dai dẳng giữa các nhóm kinh tế xã hội. Kinh tế số sẽ là lĩnh vực ưu tiên hợp tác, kêu gọi đầu tư có mục tiêu vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số và nguồn nhân lực giữa Úc với khu vực Đông Nam Á.
Úc đang hỗ trợ thông qua chương trình cho vay công nghệ tại TPHCM, hợp tác với các tổ chức Việt Nam để tăng cường quy định, an ninh mạng và thương mại kỹ thuật số, đảm bảo quá trình số hóa diễn ra một cách an toàn, toàn diện và minh bạch.
