“Tích cốc phòng cơ”
Phan Thanh Tịnh
(TBKTSG) - Tại một hội thảo diễn ra gần đây, khi nói về các nhân tố giúp Việt Nam và các nước châu Á khác vượt qua đáy khủng hoảng nhanh, PGS.TS. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam, nhận định châu Á sẽ là khu vực dẫn đầu thế giới về tốc độ vượt qua khủng hoảng bởi theo ông, trong thời gian diễn ra khủng hoảng, mức tiêu dùng nhìn chung ở toàn khu vực vẫn được duy trì tương đối tốt so với thời gian trước đây.
Để có được điều này, ông Thiên lập luận, đặc trưng của Việt Nam cũng như các nước châu Á khác là mức tiết kiệm trong dân cư chiếm tỷ lệ cao trong thu nhập của người dân. Vì điều này diễn ra trong nhiều năm qua, nên khi có khủng hoảng, một phần trong số này đã được chuyển qua tiêu dùng để duy trì mức chi tiêu như trước.
Tại báo cáo cập nhật kinh tế khu vực châu Á của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) mới được tổ chức vào tuần trước, ADB công bố rằng, Việt Nam cũng như các nước châu Á đã sẵn sàng dẫn đầu quá trình phục hồi từ suy thoái kinh tế toàn cầu. Chuyên gia kinh tế Bahodir Ganiev của ADB nhận xét, việc duy trì tiêu dùng ở mức khá trong thời gian diễn ra khủng hoảng đã làm cho các nước châu Á nói chung giữ được tốc độ tăng trưởng không xuống mức quá thấp so với các khu vực khác trên thế giới.
Đối với riêng kinh tế Việt Nam, ông phân tích: “Tiêu dùng cuối cùng vẫn được duy trì, trong khi có sự gia tăng của chi tiêu công, thế nên dù đầu tư nước ngoài giảm, Việt Nam vẫn có được mức tăng trưởng khá so với các nước khác kể từ đầu năm 2009 đến nay”.
Đồng tình với ông Ganiev, rất nhiều ý kiến từ các chuyên gia kinh tế hiện nay nhận định, tiết kiệm trong dân cư là nhân tố quan trọng để giúp duy trì tiêu dùng cuối cùng như hiện nay.
Theo dõi các chỉ số thống kê của hệ thống tài khoản quốc gia trong nhiều năm gần đây, một lãnh đạo của Vụ Hệ thống tài khoản quốc gia (Tổng cục Thống kê) cho biết, nguồn tiết kiệm này, được người dân giữ lại với mục đích đề phòng sự bất thường (nếu có) của thu nhập nhằm bù cho khoản chi tiêu để đảm bảo các nhu cầu của cuộc sống. Đây được coi là tính đặc thù của người dân Việt Nam trong cách xử lý thu nhập của mình.
Mặc dù đến thời điểm hiện nay, chưa có một thống kê nào cho thấy đã có bao nhiêu tiền từ nguồn tiết kiệm trong dân cư chuyển sang tiêu dùng cuối cùng, song vị chuyên gia của Tổng cục Thống kê cũng cho biết thêm, ông tin sẽ có một lượng lớn tiền tiết kiệm của người dân đã buộc phải bỏ ra để chi tiêu khi thu nhập bị giảm đi do khủng hoảng.
Nhận định trên dường như rất sát thực với điều kiện sống của người dân Việt Nam bởi hiện nay, có khoảng 70% dân số vẫn sống trong vùng nông nghiệp. Hầu hết trong số họ đều không có bảo hiểm rủi ro thu nhập nên tiết kiệm là công cụ dự phòng những bất ổn này. Vì thế, khi thu nhập của họ bị biến động, sẽ buộc họ chuyển một lượng tiền từ tiết kiệm sang tiêu dùng. Điều này đã được phản ánh phần nào qua số liệu thống kê về tiêu dùng cuối cùng những tháng năm 2009 vẫn giữ mức tăng 18% so với cùng kỳ, mức này, sau khi loại trừ tăng giá vẫn đạt gần 10%.
Tiêu dùng cuối cùng vẫn luôn là nhân tố đóng góp lớn nhất trong cơ cấu GDP của nước ta trong nhiều năm qua (chiếm khoảng 70% GDP) và vì tiêu dùng đảm bảo được sự gia tăng như trên, thế nên đã góp phần giữ tăng trưởng GDP đạt mức 3,1% trong quí 1, 4,5% trong quí 2 và dẫn đến việc Việt Nam là một trong số ít các nước có mức tăng trưởng dương trên thế giới. Cũng vì thế, tăng trưởng GDP của Việt Nam đã không “rơi xuống” mức như dự báo của The Economist (0,3%) hồi đầu năm và trở lại đà tăng trưởng kể từ tháng 4 đến nay.
