(KTSG Online) - Không chỉ là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, TPHCM đang định hình vai trò mới: trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực. Từ các chính sách khuyến khích nghiên cứu, đến hệ sinh thái khởi nghiệp sôi động, thành phố đang biến “đổi mới” thành động lực tăng trưởng bền vững cho tương lai.
- Khơi nguồn sức bật để TPHCM vươn tầm cao thế giới
- Nhận diện điểm nghẽn, TPHCM mở lối cho giai đoạn mới
Nền tảng vững chắc để hiện thực hóa mục tiêu
Trong hành trình liên tục vươn xa, TPHCM đã thể hiện rõ quyết tâm chuyển mình thành trung tâm sáng tạo của khu vực. Đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ và đổi mới sáng tạo, thành phố đã có những bước tiến đột phá, khẳng định vị thế là đầu tàu của cả nước trong chuyển đổi số và sáng tạo khoa học công nghệ.
Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ công bố ngày 1-10, TPHCM đứng thứ hai trong bảng xếp hạng chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) 2025, đạt 59,33 điểm. Thành phố dẫn đầu về cơ sở hạ tầng với 13/52 chỉ số đứng đầu toàn quốc, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khởi nghiệp, tổ chức nghiên cứu và nhà đầu tư trong và ngoài nước phát triển an toàn, chuyên nghiệp và tiềm năng.
TPHCM gắn liền với tên tuổi kỳ lân công nghệ như VNG, MoMo, Sky Mavis, góp phần xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo trị giá khoảng 7,4 tỉ đô la Mỹ, thu hút hơn 260 triệu đô vốn đầu tư mạo hiểm. Điều này khẳng định vị thế của thành phố như trung tâm khởi nghiệp sáng tạo của khu vực, sánh vai các trung tâm công nghệ lớn như Singapore, Jakarta.
Trong lĩnh vực khoa học công nghệ, TPHCM được xem là địa phương có hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo đứng đầu cả nước. Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân, số lượng các doanh nghiệp start-up của thành phố chiếm khoảng 50% tổng số doanh nghiệp khởi nghiệp, sáng tạo của cả nước. Đặc biệt, TPHCM đã lọt vào top 110 trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo hàng đầu thế giới theo khảo sát của StartupBlink (tháng 5-2025). Đây là thành tích cao nhất từ trước đến nay của thành phố, đồng thời lần đầu tiên nằm trong top 5 hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo hàng đầu ASEAN.
Không chỉ giữ vị trí số một trong hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam, TPHCM còn thể hiện tiềm năng phát triển bền vững, có khả năng cạnh tranh khu vực và toàn cầu. Thành phố hiện xếp thứ 30 toàn cầu về lĩnh vực blockchain, thứ hai ASEAN, đồng thời có mặt trong top 100 thành phố toàn cầu về các lĩnh vực như fintech, thương mại điện tử, bán lẻ, blockchain…
Hệ sinh thái này là nền tảng vững chắc hỗ trợ hoạt động đổi mới sáng tạo, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế dựa trên công nghệ mới và sáng kiến đổi mới.
Hành động quyết liệt
Trong dự thảo Báo cáo Chính trị tại Đại hội Đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, thành phố xác định rõ mục tiêu trở thành đô thị văn minh, hiện đại, trung tâm đổi mới sáng tạo, năng động, hội nhập và dẫn đầu trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đến năm 2030, TPHCM mong muốn có một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đạt tiêu chuẩn quốc tế, giữ vị trí trung tâm của khu vực Đông Nam Á và có sự góp mặt của các nền tảng đổi mới sáng tạo toàn cầu.
TPHCM sở hữu nền tảng khoa học công nghệ lớn nhất cả nước và khu vực, với hơn 97 trường đại học và cao đẳng, nhiều trong số đó có uy tín quốc tế như Đại học Quốc gia TPHCM. Thành phố còn có hơn 450 tổ chức khoa học và công nghệ, 134 phòng thí nghiệm hiện đại, 123 tổ chức trung gian hỗ trợ hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.
Mới đây, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được đã chủ trì cuộc họp với lãnh đạo Đại học Quốc gia TPHCM để bàn về đề án "TPHCM - Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc tế của Việt Nam". Đây là bước đi cụ thể hóa Nghị quyết số 57 nhằm khẳng định vai trò tiên phong của thành phố trong phát triển kinh tế tri thức, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Sở Khoa học và Công nghệ thành phố được giao là cơ quan chủ trì, phối hợp chặt chẽ với Đại học Quốc gia và các sở ngành để xây dựng đề án theo mô hình hợp tác "Ba Nhà - Một Tầm nhìn - Một Hành động" gồm Nhà nước, Trường học và Doanh nghiệp. Mục tiêu là thúc đẩy kết nối, chia sẻ nguồn lực, xây dựng cơ chế chính sách phù hợp, qua đó phát triển "TPHCM Innovation Hub" - trung tâm tích hợp hạ tầng, tri thức, công nghệ và doanh nghiệp, phục vụ chuyển giao công nghệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Người đứng đầu chính quyền thành phố nhấn mạnh, việc thực hiện đề án cần đồng bộ, thực chất và hướng tới kết quả cụ thể, nhằm đưa TPHCM trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số hàng đầu khu vực vào năm 2030.
Một trong những yếu tố quyết định thành công của chiến lược đổi mới sáng tạo của TPHCM là khả năng kết nối các thành phần trong thị trường khoa học công nghệ, để thúc đẩy thương mại hóa các kết quả nghiên cứu. Hệ thống liên kết các viện, trường, doanh nghiệp qua sàn giao dịch công nghệ tại TPHCM giúp các giải pháp công nghệ từ nghiên cứu khoa học đến các hoạt động ứng dụng, nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh và tạo ra giá trị kinh tế.
TPHCM cũng đã xây dựng môi trường thử nghiệm công nghệ mới, giúp đánh giá rủi ro và hiệu quả của các giải pháp phù hợp với nhu cầu thị trường, khuôn khổ pháp lý, từ đó thúc đẩy ứng dụng các công nghệ tiên tiến.
Chính sách hỗ trợ...
Để hiện thực hóa các mục tiêu lớn, thành phố đã xây dựng các chính sách hỗ trợ toàn diện, trong đó nổi bật là các chính sách về tài chính, như hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách cho các dự án tiềm năng, mỗi dự án có thể nhận tới 400-500 triệu đồng - nguồn vốn mồi quý giá để khởi nghiệp.
Ngoài ra, các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ kết nối quỹ đầu tư trong và ngoài nước cũng được triển khai linh hoạt. Các chương trình hỗ trợ phi tài chính như tư vấn pháp lý, phát triển sản phẩm, kết nối thị trường cũng góp phần thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp sáng tạo phát triển.
Thành phố còn tập trung xây dựng hạ tầng, nhân lực cho lĩnh vực công nghệ cao, nông nghiệp công nghệ cao, các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, ươm tạo, không gian đổi mới sáng tạo và mạng lưới các trường đại học, viện nghiên cứu. Các hoạt động hợp tác quốc tế cũng đã được đẩy mạnh, đặc biệt qua các cuộc ký kết hợp tác với Hàn Quốc, Singapore, nhằm thu hút vốn FDI, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ.
Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TPHCM (SIHUB) vừa khai trương, thể hiện quyết tâm phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số. SIHUB tập hợp nguồn lực từ nhà nước, trường đại học, viện nghiên cứu, quỹ đầu tư và doanh nghiệp để hỗ trợ khởi nghiệp qua các chương trình ươm tạo dự án 6-12 tháng, với kinh phí tối đa 400 triệu đồng.
TPHCM còn phối hợp xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế, nhằm thúc đẩy các cơ chế thử nghiệm Fintech, hình thành sàn giao dịch hàng hóa và carbon, thu hút vốn và công nghệ từ các định chế tài chính quốc tế. Các hoạt động sự kiện, cuộc thi khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo diễn ra thường xuyên, thu hút hàng nghìn dự án, duy trì tinh thần khởi nghiệp sôi động.
Thành phố đang mở rộng hệ thống các trung tâm nghiên cứu, R&D, hợp tác với các tập đoàn lớn, các trường đại học để tạo ra các trung tâm R&D, góp phần tạo ra các sản phẩm, giải pháp công nghệ đột phá.
Chính sách đầu tư ngân sách cho nghiên cứu, phát triển cũng được tăng cường. Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân, các chính sách trong dự thảo Báo cáo Chính trị đề ra chỉ tiêu tăng ngân sách dành cho nghiên cứu, phát triển, đổi mới sáng tạo từ 3% trở lên trong tổng chi đầu tư phát triển xã hội, và 4-5% trong tổng chi ngân sách hàng năm, thể hiện quyết tâm chính trị rõ ràng của chính quyền và cộng đồng.
Đầu tháng 10 vừa qua, tại phiên họp Ban Chỉ đạo TPHCM về triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW, Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang nhấn mạnh, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là ưu tiên bậc nhất của TPHCM lúc này.
Ông yêu cầu các sở, ngành xây dựng sơ đồ Gantt về tiến độ chuyển đổi số, thể hiện rõ nhiệm vụ, người phụ trách và thời gian hoàn thành để làm cơ sở đánh giá cán bộ. Đồng thời, thành phố sẽ tăng cường đào tạo nhân lực, đầu tư đồng bộ hạ tầng công nghệ thông tin cho cấp xã, và sớm ban hành Kiến trúc Chính quyền số 4.0 nhằm đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình.
Trong hành trình phát triển này, TPHCM không ngừng đổi mới, sáng tạo, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo lớn nhất khu vực, góp phần nâng cao chất lượng đời sống, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, cạnh tranh quốc tế và hội nhập toàn cầu.
