(KTSG Online) - Dù cả nước có hơn 7.300 hồ đập nhưng dữ liệu thông tin không đồng bộ và hạ tầng công nghệ còn lạc hậu, khiến mỗi địa phương vận hành theo cách riêng.
- Cần Thơ chuyển từ thu phí sang tính giá dịch vụ thủy lợi
- Đắk Nông đề xuất xây dựng 10 công trình thủy lợi ứng phó hạn hán
Tại diễn đàn “Chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong vận hành, bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước” tổ chức ở Hà Nội ngày 21-11, ông Phan Tiến An, Trưởng Phòng an toàn hồ đập và hồ chứa nước thuộc Cục Quản lý và xây dựng công trình thủy lợi, cho biết hiện cả nước có 7.315 đập, hồ chứa thủy lợi với tổng dung tích khoảng 15 tỉ m³, đảm bảo tưới cho 1,1 triệu hécta và cấp 1,5 tỉ m³ nước cho sinh hoạt, công nghiệp, TTXVN đưa tin.
Tuy nhiên, mức độ ứng dụng công nghệ trong quản lý còn thấp, nhất là ở nhóm hồ vừa và nhỏ do địa phương quản lý. Nhiều yêu cầu bắt buộc chưa được thực hiện đầy đủ chỉ 30% hồ có phương án ứng phó khẩn cấp, 9% được kiểm định an toàn, 31% có quy trình vận hành và chỉ 11% cắm mốc phạm vi bảo vệ. Dữ liệu kỹ thuật của phần lớn hồ chứa chưa đầy đủ, phân tán và quy chế phối hợp vận hành liên hồ vẫn thiếu thống nhất.
Một số địa phương đã xây dựng phần mềm quản lý dữ liệu phòng chống thiên tai tích hợp hồ chứa, song chưa kết nối với cơ sở dữ liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và chưa cập nhật thông tin hạ du. Khoảng 100 hồ lớn có cửa van đã lắp thiết bị quan trắc mưa tự động nhưng hệ thống chưa được chuẩn hóa, thiếu bảo trì, thường xuyên lỗi số liệu.
Ngoài ra, hiện chưa có quy chế phối hợp thống nhất giữa các địa phương trong cùng lưu vực. Mỗi hồ vận hành theo quy trình riêng, trong khi chưa có cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm điều phối chung khi xảy ra tình huống khẩn cấp. Việc chia sẻ dữ liệu giữa hồ thủy điện, hồ thủy lợi còn hạn chế; chưa có một nền tảng điều hành và giám sát tập trung dùng chung cho toàn lưu vực.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Mạnh, Viện Quy hoạch thủy lợi, các mô hình dự báo hiện có đang phục vụ cảnh báo lũ và đề xuất phương án vận hành cho nhiều hồ lớn, song chất lượng dự báo vẫn phụ thuộc vào dữ liệu mưa và công nghệ còn lạc hậu, cần sớm được nâng cấp.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu gây mưa lũ cực đoan và quá trình đô thị hóa làm giảm không gian thoát lũ, yêu cầu vận hành hồ để bảo đảm an toàn hạ du ngày càng cấp thiết.
Để chuyển sang quản lý thông minh, các chuyên gia cho rằng cần hoàn thiện thể chế, tiêu chuẩn dữ liệu và quan trắc thời gian thực; nâng cấp cơ sở dữ liệu đập, hồ chứa theo hướng đồng bộ - tích hợp; lắp đặt đầy đủ thiết bị quan trắc và hệ thống cảnh báo lũ đa kênh. Ngành thủy lợi cũng cần đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và hệ thống hỗ trợ ra quyết định trên một nền tảng số thống nhất.
