(KTSG Online) - Việt Nam cần có chiến lược tiếp cận thận trọng, tập trung xây dựng khung pháp lý vững chắc để tận dụng tiềm năng của tài sản số mà không làm ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính quốc gia.
Bộ Tài chính quan ngại việc thí điểm tiền số
Gần đây, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) đã đề xuất thí điểm giao dịch tiền kỹ thuật số (tiền số hóa/tiền mã hóa) tại các trung tâm tài chính từ tháng 7-2026. Tuy nhiên, Bộ Tài chính bày tỏ quan ngại về đề xuất này, đặc biệt là các rủi ro liên quan đến an ninh tài chính quốc gia.
Theo Bộ Tài chính, tiền mã hóa chưa được công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam, hành lang pháp lý cũng còn thiếu và chưa đủ mạnh để giám sát hoạt động giao dịch tài sản số.
Việc giao dịch tiền mã hóa tiềm ẩn nhiều nguy cơ như rửa tiền, trốn thuế, gian lận tài chính và ảnh hưởng đến sự ổn định của hệ thống tiền tệ. Do đó, Bộ Tài chính đề xuất loại bỏ thời hạn cụ thể trong lộ trình thí điểm để có thêm thời gian nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng trước khi quyết định chính sách.
Động thái này đặt ra câu hỏi: Việt Nam nên đi theo hướng nào để không bỏ lỡ xu hướng tiền số hóa toàn cầu mà vẫn đảm bảo sự ổn định tài chính?
Chính sách với tiền số ở một số nước ra sao?
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã thử nghiệm hoặc có chính sách cụ thể đối với tiền số hóa. Tuy nhiên, mỗi nước lại có cách tiếp cận khác nhau dựa trên năng lực quản lý và mục tiêu chiến lược.
- Singapore: Với tư duy cởi mở về fintech, Singapore áp dụng cơ chế "sandbox" cho phép các công ty thử nghiệm tiền mã hóa trong môi trường kiểm soát. Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) giám sát chặt chẽ nhằm đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho hệ thống tài chính.
- El Salvador: Đây là nước đầu tiên trên thế giới hợp pháp hóa đồng bitcoin vào năm 2021. El Salvador đặt cược lớn vào tiền số với hy vọng thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, giá bitcoin biến động mạnh khiến nước này gặp khó khăn về tài chính, dẫn đến nhiều ý kiến trái chiều về tính hiệu quả của chính sách này.
- Trung Quốc: Không đi theo xu hướng tiền mã hóa phi tập trung mà chọn cách phát triển Nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY) do Ngân hàng Trung ương phát hành. Nước này cũng cấm hoàn toàn giao dịch tiền mã hóa để bảo vệ hệ thống tài chính trong nước.
- Kazakhstan: Quốc gia này trở thành trung tâm khai thác bitcoin sau khi Trung Quốc cấm hoạt động "đào" tiền mã hóa. Tuy nhiên, việc thiếu quản lý chặt chẽ dẫn đến khủng hoảng thiếu điện, buộc chính phủ phải siết chặt quy định đối với lĩnh vực này.
Nhìn vào các mô hình trên, có thể thấy việc phát triển tiền số hóa không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn liên quan đến chính sách tiền tệ, an ninh tài chính và khả năng quản lý của từng quốc gia.
Việt Nam có thể đi theo hướng nào?
Thay vì vội vàng thí điểm giao dịch tài sản số, Việt Nam có thể cân nhắc các hướng đi an toàn hơn, gồm:
Xây dựng khung pháp lý trước khi thử nghiệm
Việt Nam có thể học hỏi Singapore bằng cách triển khai cơ chế "sandbox", cho phép thử nghiệm tiền mã hóa trong môi trường có kiểm soát. Điều này giúp chính phủ đánh giá tác động thực tế mà không làm xáo trộn hệ thống tài chính.
Thử nghiệm tiền kỹ thuật số quốc gia (CBDC)
Ngân hàng Nhà nước có thể nghiên cứu phát triển đồng tiền kỹ thuật số riêng, tương tự e-CNY của Trung Quốc. CBDC có thể giúp cải thiện hệ thống thanh toán mà không gây rủi ro như tiền mã hóa phi tập trung.
Đầu tư vào công nghệ blockchain
Thay vì tập trung vào tiền mã hóa, Việt Nam có thể khuyến khích ứng dụng blockchain trong các lĩnh vực như tài chính, thương mại và quản lý dữ liệu. Blockchain có tiềm năng lớn nhưng cần được khai thác đúng cách để mang lại lợi ích lâu dài.
Quản lý chặt chẽ thay vì cấm đoán hoàn toàn: Những quốc gia như Nhật Bản không cấm tiền mã hóa nhưng áp dụng các biện pháp giám sát nghiêm ngặt. Việt Nam có thể đi theo hướng này để vừa bảo vệ nhà đầu tư, vừa không bỏ lỡ cơ hội phát triển.
Phát triển mô hình khai thác năng lượng sạch cho tiền mã hóa
Nếu muốn tham gia vào lĩnh vực tiền số hóa, Việt Nam có thể tận dụng nguồn năng lượng tái tạo, chẳng hạn như điện gió tại Đắk Nông, để phát triển các trung tâm khai thác bitcoin thân thiện với môi trường. Điều này giúp hạn chế rủi ro về tiêu thụ năng lượng mà nhiều quốc gia khác đã gặp phải.
Thị trường tiền số hóa đang phát triển mạnh mẽ, đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng mở ra không ít cơ hội. Việt Nam cần có chiến lược tiếp cận thận trọng, tập trung vào xây dựng khung pháp lý vững chắc, nghiên cứu tiền kỹ thuật số quốc gia và đầu tư vào công nghệ blockchain.
Việc mở sàn giao dịch tiền mã hóa có thể mang lại lợi nhuận trong ngắn hạn nhưng cũng đi kèm với nhiều rủi ro tiềm ẩn. Thay vì chạy theo trào lưu, Việt Nam nên tập trung vào các mô hình phát triển bền vững, giúp đất nước tận dụng tiềm năng của tài sản số mà không làm ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính quốc gia.
Theo thông tin từ Văn phòng Trung ương Đảng về buổi làm việc của Tổng Bí thư Tô Lâm với Ban Chiến lược, chính sách Trung ương hôm 24-2, về vấn đề quản lý tiền kỹ thuật số, Tổng Bí thư nhất trí với đề xuất về việc sớm quản lý đồng tiền này dưới dạng một loại tài sản ảo để tránh các tác động tiêu cực đến nền kinh tế và các vấn đề xã hội, đồng thời giúp đóng góp giá trị cho kinh tế đất nước.
Quốc hội và các cơ quan của Chính phủ cần sớm thể chế hóa và cụ thể hóa để quản lý lĩnh vực này và nghiên cứu áp dụng cơ chế thí điểm có kiểm soát (sandbox) để thành lập sàn giao dịch tiền kỹ thuật số.
