Xe cũ muốn bỏ, bỏ đâu?
Lê Uy Linh
(TBKTSG Online) - Theo một bản tin vừa được báo chí đăng tải, từ đầu năm 2017, các loại xe mô tô có mức tiêu chuẩn khí thải thấp hơn Euro 3 và ô tô thấp hơn Euro 4 sẽ bị loại bỏ. Đây là một trong những nội dung trong bản dự thảo quyết định của Thủ tướng về danh mục và lộ trình thải loại các phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng kém hiệu quả, do Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng và đang lấy ý kiến.
Bản tin cũng cho biết thêm, hiện nay Việt Nam đang áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 3 đối với xe ô tô, nhưng chưa có ràng buộc nào về vấn đề này đối với xe mô tô.
Việc loại bỏ xe cộ không đáp ứng về tiêu chuẩn khí thải - với cấp độ tiêu chuẩn được yêu cầu ngày càng cao - quả thực khá cần thiết, bởi góp phần không nhỏ làm sạch hơn bầu không khí vốn đã quá ô nhiễm, cũng như tăng hiệu quả sử dụng năng lượng, tiết kiệm thêm phần nào nguồn nhiên liệu có vẻ đang ngày một cạn kiệt. Tình trạng bùng nổ phương tiện giao thông ở các đô thị từ lâu nay đã gây áp lực rất lớn lên môi trường không khí, trong đó lượng khí độc hại như CO, SO2... thải ra từ kết quả tiêu hao xăng dầu trở nên quá lớn đối với những chiếc xe không đáp ứng tiêu chuẩn quy định.
Nhưng, trong thực trạng xe cộ ở Việt Nam hiện nay, cụ thể tại các đô thị lớn có số lượng xe nhiều vô kể và chất lượng xe "dưới chuẩn" cũng không ít, thì việc thực hiện theo quy định loại bỏ những chiếc xe "đáng vứt đi" này nghe chừng không dễ.
Đơn cử như xe máy, ở TPHCM, có thể nói gần như nhà nào cũng có xe máy, nhà dù nghèo cũng có thể có được một chiếc, còn trung bình thì có thể đến vài chiếc. Không khó để quan sát, những chiếc xe "cà tàng" nhiều nhan nhản trên đường phố và bằng cảm quan có thể đánh giá rằng phải loại bỏ theo quy định về tiêu chuẩn khí thải như nói trên. Rất nhiều chiếc xe của người nghèo đô thị mà nhìn đời xe, nhìn hình dáng xơ xác của nó cũng có thể phán rằng nó đã được sử dụng tệ lắm nhiều chục năm qua, lẽ ra phải được "về hưu". Những người chủ xe ắt hẳn cũng thèm muốn một chiếc xe mới thay thế, nhưng, một lý do nghe có vẻ dễ thông cảm đó là... không có tiền.
Theo như bản tin viết, đối với xe không đáp ứng điều kiện tiêu chuẩn khí thải như trên thì lộ trình và phương thức loại bỏ là "không sản xuất và nhập khẩu kể từ 1-1-2017".
Thế còn những chiếc xe đang sử dụng nhưng không đáp ứng điều kiện tiêu chuẩn khí thải? - Chỉ thấy bản tin đề cập rằng nguyên tắc loại bỏ là khuyến cáo hạn chế sử dụng, không sử dụng phương thức hành chính để xử lý mà thay vào đó là sử dụng phương thức tuyên truyền, giáo dục và các cơ chế, chính sách giá cả năng lượng.
Và như vậy, không thấy bản tin đề cập cụ thể cách thức, giải pháp loại bỏ trong các trường hợp người chủ xe thực sự muốn loại bỏ. Xe cũ muốn bỏ, nhưng bỏ đâu?
Tạm gác chuyện đáp ứng tiêu chuẩn khí thải, thực tế lâu nay là khi một người chủ xe sau nhiều năm sử dụng muốn bỏ xe cũ đi (để thay xe mới) cũng là cả vấn đề. Cách thức phổ biến nhất là bán lại hoặc cho người khác. Nhưng như vậy thì chiếc xe sẽ tiếp tục được sử dụng cho dù không còn đảm bảo các điều kiện cho phép lưu thông.
Giải pháp khác là giao cho một đơn vị, một cơ sở có chức năng tiêu hủy, phá bỏ xe cũ. Có như vậy, người chủ sở hữu mới không còn chịu trách nhiệm với chiếc xe mà về mặt giấy tờ mình vẫn còn đứng tên. Nhưng hình như, một đơn vị như thế cho đến nay là chưa có.
Tương tự là cần một "nghĩa địa xe”, sẽ thuận tiện rất nhiều cho người chủ xe khi muốn loại bỏ chiếc xe đã "quá đát”, và cũng tiện cho cơ quan quản lý khi áp dụng chương trình thải loại xe không đủ tiêu chuẩn lưu thông. Tất nhiên, nghĩa địa xe phải được tổ chức và quản lý chặt chẽ việc xử lý, sao cho những chiếc xe vốn bị loại bỏ sẽ không bị tuồn ra ngoài để tiếp tục lưu thông. Những "nghĩa địa xe"đã có ở nhiều nước, còn ở Việt Nam thì hình như chưa.
