(KTSG) - Hera là dòng drone công nghệ tân tiến có thể hoạt động ở nhiệt độ cực âm ở vùng đất lạnh giá. Ngành công nghiệp hàng không không người lái đang tăng tốc tại Việt Nam với nhiều startup và doanh nghiệp lớn nhỏ đang tìm cách thâm nhập thị trường.
- Liên doanh Việt - Mỹ cung cấp dịch vụ phun thuốc trừ sâu bằng drone
- Drone, flycam: quản lý chặt nhưng cần thuận tiện khi xin phép bay
Thị trường drone toàn cầu có giá trị khoảng 28,5 tỉ đô la trong năm 2021, dự kiến đạt tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) 27% mỗi năm và đạt quy mô 260 tỉ đô la vào năm 2030, theo Unmanned Airspace. Tại Việt Nam, thị trường có quy mô nhỏ hơn với khoảng 300-500 triệu đô la, với tốc độ tăng trung bình 14%/năm.
Tin vui từ vùng đất lạnh giá
“Tôi vừa hoàn thành chuyến bay trình diễn (demo) bằng chiếc Hera cho hãng LineBird. Họ rất ấn tượng. Sau khi thử nghiệm các tính năng mới của Hera trong không gian lớp học kín, họ lại càng ấn tượng. Họ đang muốn trao đổi trực tiếp với J.T.”.
Lance - “phi công” của hãng RMUS - báo cáo cho sếp và đối tác khá ngắn gọn từ vùng Richmond thuộc tiểu bang Virginia, Mỹ đang vào cuối đông. Tuy vậy, vài dòng đó lại khiến hai doanh nhân đang ở TPHCM vui như được mùa. Tiết trời ở đây, lúc này hầm hập hơn 34 độ C.
Ông sếp là J.T. Von Lunen, Chủ tịch của RMUS, hãng nhập khẩu và phân phối drone hay thiết bị bay không người lái (UAV/UAS) có uy tín ở Mỹ. Đối tác là Tiến sĩ Lương Việt Quốc, nhà sáng lập và CEO của Realtime Robotics (RtR), nơi chế tạo các dòng drone Hera. Còn LineBird là công ty sử dụng drone và các công nghệ mới nhất trong việc giám sát, kiểm tra các tuyến đường dây cao thế.
Tiểu bang Virginia hay Alaska có địa hình hiểm trở. Các thiết bị bay có thể tiếp cận dễ dàng, thực hiện kiểm tra và sửa chữa nhanh mạng lưới điện cao thế. Vì thế, drone giúp tăng cường an toàn cho nhân viên kỹ thuật, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời nguồn dữ liệu từ máy ảnh và cảm biến phong phú giúp sớm phát hiện các trục trặc.
Trong tiết trời -20 độ C hoặc thấp hơn nữa, drone sẽ gặp nhiều thách thức về kỹ thuật, công nghệ và con người. Chẳng hạn như thời gian và hiệu suất pin LiPo giảm hẳn, do pin rất nhạy cảm với nhiệt độ cực thấp. Các linh kiện điện tử và cảm biến dễ hỏng hóc và chạm mạch; các bộ phận cơ học bằng nhựa và cao trở nên giòn, dễ vỡ. Người điều khiển - thường gọi là “phi công” - bị đơ tay không cầm nắm được bàn điều khiển, tầm nhìn bị hạn chế.
“Nhưng drone Hera của RtR đã hoạt động được trong điều kiện băng giá khắc nghiệt. Độ thân thiện của thiết bị cũng cải thiện”, ông J.T. giải thích với Kinh tế Sài Gòn.
Chủ tịch RMUS đang trong chuyến đi tìm hiểu các nhà cung ứng thiết bị bay ở Đông Nam Á. J.T. nói ông chủ yếu tìm các nhà cung ứng drone trong các lĩnh vực kiểm tra đường điện cao thế, giám sát rò rỉ khí và gas, cứu nạn và chữa cháy… Kết quả của chuyến “tạt ngang” TPHCM cuối tuần rồi là hợp đồng mới trị giá lớn.
RMUS đã nhập drone của RtR trong ba năm qua. Ông nói doanh số nhập từ RtR sẽ chiếm 30% doanh số của hãng tại thị trường Mỹ và Canada. Ông nói các dòng drone của RtR có lợi thế là tuân thủ đạo luật NDAA - quy định về ngân sách phân bổ cho các hoạt động an ninh, quân đội và quốc phòng tại Mỹ. Kể từ năm 2019, Chính phủ Mỹ quy định các cơ quan chính phủ và lĩnh vực công không sử dụng các thiết bị công nghệ và linh kiện của Trung Quốc và Nga.
Khởi động cho drone “made in Vietnam”
RtR thành lập năm 2014 tại Boston thuộc bang Massachusetts, cùng thời điểm là RMUS mở cửa ở Salt Lake City thuộc tiểu bang Utah. Đến năm 2017, RtR mới lập cơ sở tại TPHCM. Nhưng cũng vài năm sau, khi nghe truyền thông nhắc nhiều đến các loại drone Hera của RtR, J.T. mới tìm hiểu và đặt hàng.
Tòa nhà của RtR trên đường Khổng Tử thuộc thành phố Thủ Đức, TPHCM không mang vẻ hào nhoáng hay hiện đại của một công ty công nghệ. Nhưng đây là “đại bản doanh” tạm thời của hãng sản xuất drone có công suất từ vài trăm đến 1.000 drone mỗi năm. Công suất của RtR có thể nâng lên 10 lần hoặc hơn nữa khi dời về cơ sở mới có diện tích hơn 9.000 mét vuông, sẽ sớm khai trương tại Khu công nghệ cao Sài Gòn (SGHP) trong tương lai gần.
“Chúng tôi bắt đầu từ con số 0 vào năm 2014. Lúc đó, công nghệ chế tạo drone còn quá mới mẻ ở Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới, chỉ vài nước nắm vững công nghệ này”, nhà sáng lập RtR Lương Việt Quốc kể.
Ba năm đầu tiên của RtR là “quá trình học việc”, bởi đội kỹ sư đầu tiên 5-7 người phải mua các thiết bị bay không người lái về rã máy, rồi mày mò học tập các hãng đi trước. Đến năm 2018, sau khi thành lập cơ sở tại TPHCM, RtR cho ra đời những mẫu UAV thế hệ 1. Nhà sáng lập thừa nhận dòng drone đầu tiên “có những điểm hơn, cũng có nhiều điểm kém sản phẩm của các hãng khác, bởi đây là giai đoạn đuổi theo để bắt kịp về công nghệ”.
Năm 2020 trở đi là giai đoạn bứt phá với dòng sản phẩm thương mại Hera - tên của vị thần là nữ hoàng của các vị thần trong thần thoại Hy Lạp. Năm sau, RtR nộp đơn xin bằng phát minh về nguyên mẫu và đến năm 2022 Hera được thương mại hóa và có được đơn hàng đầu tiên, với drone sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau.
Hera nhỏ gọn, có thể gắn bốn camera, gấp bỏ vừa ba lô để một người mang. Sức nâng của Hera lên đến 15 ki lô gam, gấp nhiều lần sản phẩm cùng loại. Chạy các thuật toán AI tại biên (edge AI - xử lý dữ liệu do thiết bị bay ghi nhận tại chỗ) trên NvidiaSOM, Hera có thể nhận dạng, theo dõi, lấy nét và chụp ảnh, quay phim với công suất thu thập dữ liệu gấp ba lần bình thường. Dòng drone này có thể bay gần một tiếng, gần như trong mọi điều kiện thời tiết, đêm hay ngày hoặc khói, mưa, bụi…
Nhưng đến dòng Hera sử dụng trong thời tiết băng giá là một thách thức lớn của các kỹ sư RtR. Bởi Việt Nam không có những khu vực có thời tiết cực âm như ở các xứ tuyết, băng giá Alaska, Bắc Cực hay Nam Cực để các kỹ sư bay thử nghiệm. “Các bạn kỹ sư thử bỏ drone vào ngăn đông và lôi ra bay thử. May mắn sao thì chúng tôi lại thành công”, vị CEO kể.
Các dòng Hera chưa kèm tính năng phụ thường cao hơn giá thị trường hơn 20-30%. Nhưng Hera được xem là sản phẩm công nghệ “made in Vietnam” bởi 100% do các kỹ sư RtR thiết kế, chế tạo từ thân vỏ, cánh tay, bo mạch, phần mềm điều khiển... Hầu hết đội ngũ này tốt nghiệp các trường bách khoa, kỹ thuật trong nước.
“Trong cấu thành giá bán một sản phẩm công nghệ thì phát minh và thiết kế chiếm đến 60% giá trị”, nhà sáng lập RtR chia sẻ.
Doanh nghiệp Việt “chập chững” vào thị trường mới
Hiện nổi bật nhất vẫn là những công ty trình diễn drone, bay quảng cáo - tức vẫn nghiêng về nhập khẩu và kinh doanh drone.
Năm ngoái, chuỗi khách sạn 5 sao Mandala Hospitality Group (MHG) đã kết hợp cùng Công ty Công nghệ Sky Drone tổ chức lễ hội trình diễn show ánh sáng drone tại Mũi Né. Liên danh này đang nhắm vào tệp khách siêu giàu Ấn Độ tổ chức lễ cưới tại Việt Nam.
Nhà sáng lập một startup khác nói với Kinh tế Sài Gòn có thể tổ chức những buổi tiệc ánh sáng như vậy từ vài trăm drone đến hàng ngàn drone, theo yêu cầu của khách tại những điểm được phép. Hầu hết số drone này là nhập từ Trung Quốc. Mỗi buổi biểu diễn 200 drone có giá khoảng 4 tỉ đồng, tương đương 20 triệu đồng/drone. Một bữa tiệc ánh sáng đón giao thừa ở TPHCM hay Hà Nội giá có thể lên đến 20 tỉ đồng khi dùng hơn 2.000 drone, mắc hơn bắn pháo hoa 10-20 lần. Số drone này có thể tái sử dụng. “Không phải công ty nào cũng đủ sức thực hiện, về công nghệ lẫn tài chính. Giá cả là chuyện khó nói, tùy thuộc vào số lượng drone và màn trình diễn có phức tạp, mãn nhãn hay không”, người sáng lập startup nói.
Các doanh nghiệp lớn nhỏ của Việt Nam cũng bắt đầu tìm cách làm chủ công nghệ sản xuất.
Tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam năm 2024 tổ chức ở Hà Nội, Viettel High Tech giới thiệu một số sản phẩm UAV do hãng này tự nghiên cứu và phát triển với 100% linh kiện nội địa. Tổng cục Công nghệ Quốc phòng giới thiệu UAV, robot chiến đấu…
Cũng tại triển lãm này, CT UAV - hãng con của CT Group - giới thiệu mô hình một phần sáu của nguyên mẫu chiếc UAV điện chở khách mang tên CT-2W1. Hãng nói WT-2W1 có thể bay tối đa 200 ki lô mét/giờ, chở năm người và bay trong hai tiếng. Chủ tịch Trần Kim Chung của CT Group kỳ vọng CT-2W1 có thể tạo chuyển biến trong giao thông đô thị, chở người, cứu hộ cứu nạn, quảng cáo…
Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Công nghệ Hàng không (AVRDC) thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ đã đưa ra thị trường drone dùng trong nông nghiệp vào năm 2020. Tương tự, startup MiSmart cũng chế tạo drone nông nghiệp, làm chủ công nghệ chế tạo linh kiện và máy móc…
Thị trường drone toàn cầu vẫn do Trung Quốc nắm giữ, áp đảo với 80% sản lượng trước khi Mỹ đưa ra các lệnh hạn chế. Thị trường trong nước vẫn bạt ngàn, các thị trường nước ngoài càng mênh mông. Lấp chỗ trống từ phân khúc phổ thông, công nghệ thấp đến phân khúc công nghệ cao giá đắt là lựa chọn và lối ra cho nhiều startup và doanh nghiệp công nghệ Việt Nam.
