(KTSG Online) - Theo số liệu của Sở Xây dựng TPHCM, trong 6 tháng đầu năm 2025 hệ thống xe buýt vận chuyển 283 triệu lượt khách. Điểm gây thắc mắc là trong điều kiện đường xá và đầu xe không thay đổi quá nhiều, số lượt hành khách đi xe buýt lại tăng vọt nếu so với mức hơn 87 triệu lượt của cả năm 2024.
- TPHCM dừng dự án hỗ trợ kỹ thuật tuyến buýt nhanh BRT số 1
- TPHCM sẽ xây dựng tuyến BRT dài 23 km, dự kiến hoàn thành năm 2024
Theo báo Thanh Niên ngày 14-8-2025, trong văn bản lấy ý kiến dự thảo quyết định của UBND TPHCM về quản lý hoạt động bằng xe buýt của Sở Xây dựng, trong 6 tháng đầu năm 2025, hệ thống xe buýt vận chuyển 283 triệu lượt khách, tăng khoảng 16,5% so với cùng kỳ (1).
Tuy nhiên, khi đối chiếu với số liệu các năm trước đó từ các nguồn chính thức thì con số do Sở Xây dựng mới công bố lại có sự chênh lệch đáng kể. Bản tin ngày 10-12-2024 của Trang tin điện tử Đảng bộ TPHCM dẫn số liệu từ báo cáo của UBND TPHCM về tình hình hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt trên địa bàn giai đoạn 2020 - 2024 cho biết, sản lượng hành khách đi xe buýt trong năm 2023 là hơn 83 triệu lượt và năm 2024 khoảng 87 triệu lượt (2).
Nếu đối chiếu với số lượt khách của năm 2023 và 2024 thì mức tăng lên đến 283 triệu lượt khách của nữa đầu năm 2025 có vẻ quá cao. Thời điểm thống kê là trước khi TPHCM sáp nhập với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu nên cũng loại trừ khả năng số liệu có thêm phần cộng gộp của hai địa phương này.
Do hai con số khách đi xe buýt đến 283 triệu lượt trong nữa đầu năm 2025 cao hơn quá nhiều so với cả năm 2024 nên trong ba con số có liên quan cần kiểm chứng lại độ chính xác: tổng lượt khách, tỷ lệ tăng của 6 tháng năm 2025 so với cùng kỳ và tổng lượt khách của năm 2024.
Cũng trong văn bản của Sở Xây dựng TPHCM, cơ quan này đã nhắc lại một đề xuất đã đưa ra vài lần nhưng chưa triển khai được: làn dành riêng cho xe buýt.
Trong các năm 2017 và 2019, Sở Giao thông Vận tải (nay là Sở Xây dựng) TPHCM đã hai lần dự kiến thử nghiệm làn đường dành riêng cho xe buýt ở đường Điện Biên Phủ và đường Võ Thị Sáu nhưng đều không triển khai được. Ngoài ra, trước đây TPHCM cũng đã quy hoạch 6 tuyến xe buýt nhanh (BRT) nhưng chỉ có tuyến số 1 dài 26 km được phê duyệt năm 2013 nhưng đã tạm dừng hai lần vào năm 2017 và 2021 do lo ngại lượng khách không đạt như dự báo. Dự án BRT số 1 của TPHCM có tổng vốn đầu tư đến 143 triệu đô la Mỹ, phần lớn vay từ Ngân hàng Thế giới (WB).
Một bài học kinh nghiệm khác cũng cần tham khảo là mô hình BRT ở Hà Nội đã thất bại chỉ sau hai năm hoạt động dù đầu tư đến 1.100 tỉ đồng từ vốn vay của Ngân hàng Thế giới.
Chi tiết về số lượt khách đi xe buýt và bài học kinh nghiệm từ các dự án chưa triển khai ở TPHCM hoặc triển khai thất bại ở Hà Nội đều rất quan trọng vì liên quan chặt chẽ đến kế hoạch tổng thể phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng của toàn vùng TPHCM mới.
Một kế hoạch đúng phải được xây dựng trên số liệu chính xác, nếu không sẽ dẫn đến hệ lụy hoặc không đáp ứng được nhu cầu, hoặc quá dư thừa công suất gây lãng phí trong đầu tư. Đó là chưa kể, trong khi điều kiện đường xá chưa được cải thiện, xe cá nhân và xe công nghệ ngày càng tăng thì việc dành riêng làn xe buýt có thể gây ra thêm những vụ kẹt xe để rồi chính xe buýt dù được ưu tiên nhưng cũng có thể mắc kẹt trong đó.
-------------------------------------
(1) https://thanhnien.vn/tphcm-tinh-mo-lan-duong-rieng-cho-xe-buyt-185250814120055235.htm
(2) https://thanhuytphcm.vn/tin-tuc/tphcm-tung-buoc-chuyen-sang-phuong-tien-xe-buyt-su-dung-nang-luong-dien-nang-luong-xanh-1491931420
