Khủng hoảng thất nghiệp ‘cổ cồn trắng’ trong đại dịch

Khủng hoảng thất nghiệp ‘cổ cồn trắng’ trong đại dịch

Lê Linh

(TBKTSG Online) – Đại dịch Covid-19 tàn phá thị trường việc làm ở mức chưa có tiền lệ. Ngay cả giới cổ cồn trắng, tức lao động trí thức có mức lương cao, ở những nước như Anh, Mỹ cũng đang bị sa thải với tốc độ ngày càng nhanh.

Nhân viên cổ cồn trắng ở Anh đang đối mặt với tương lai bất ổn khi nước này bước vào đợt suy thoái kinh tế tồi tệ nhất lịch sử. Ảnh: Financial Times

Từ ông chủ xuống làm nhân viên giao hàng

Tại Anh, làn sóng thất nghiệp đầu tiên do tác động của đại dịch Covid-19 chủ yếu ảnh hưởng đến nhân viên cổ cồn xanh, nhóm lao động có mức lương thấp ở ngành nhà hàng, bán lẻ, khách sạn. Giờ đây, đến lượt nhân viên cổ cồn trắng cũng đứng trước bị nguy cơ bị sa thải hàng loạt, ngay cả những người giữ vai trò quản lý cấp trung.

“Mỗi lần tôi đi giao một gói hàng, tôi tự hỏi tại sao tôi phải học đại học, rồi làm việc cho ba công ty lớn, tiếp đó đứng ra làm chủ kinh doanh thành công để rốt cục bị đại dịch Covid-19 đánh gục”, Ade Smith, người đã bước vào độ tuổi ngũ tuần, đang làm tài xế giao hàng ở hạt Surrey, Anh, nói.

Cực nhọc là cảm giác mà ông cảm nhận được khi khi lái xe quanh các vùng ngoại ô ở Surrey dưới cái nóng 35 độ C để giao hàng cho khách. Dù vậy, ông vẫn cảm thấy may mắn vì vẫn còn có việc để làm. Smith là một trong hàng ngàn nhân viên cổ cồn trắng có kinh nghiệm làm quản lý đang đối mặt với tương lai bất ổn khi Anh bước vào cơn suy thoái kinh tế tồi tệ nhất lịch sử.

Các nhân viên cổ cồn xanh thường bị tác động nặng nề nhất trong thời kỳ suy thoái kinh tế, chứ không phải những nhân viên cổ cồn trắng được trả lương cao hơn. Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, tại Anh, nhóm lao động cổ cổ xanh chứng kiến tỷ lệ thất nghiệp 5-10%, trong khi đó, các lao động chuyên môn và quản lý rất ít bị ảnh hưởng.

Kể từ khi Anh bắt đầu triển khai lệnh phong tỏa toàn quốc, gần 750.000 việc làm biến mất và hơn 25% lực lượng lao động vẫn đang bị cho nghỉ việc tạm thời khi nền kinh tế Anh bắt đầu tái mở cửa hồi tháng 6. Làn sóng thất nghiệp ban đầu chỉ ảnh hưởng các nhân viên ở ngành bán lẻ , khách sạn, nhà hàng nhưng hiện nay đang tác động mạnh hơn đến đội ngũ nhân viên hỗ trợ và quản lý ở văn phòng của các công ty.

Tej Parikh, nhà kinh tế ở Viện Giám đốc (Anh), cảnh báo các công việc chuyên môn ở văn phòng ở Anh đang đối với cuộc khủng hoảng nghề nghiệp tồi tệ nhất kể từ đợt suy thoái kinh tế hồi đầu thập niên 1990. Nhiều công việc chuyên môn phụ thuộc vào một nền kinh tế năng động. “Những công việc rất quan trọng trước khi Covid-19 ập đến nhưng giờ đây được xem khu vực cần cắt giảm chi phí”, Parikh nói khi ám hỉ đến các công việc hành chính và quản lý.

Các chuyên gia tái cấu trúc doanh nghiệp cho biết làn sóng cắt giảm việc làm cổ cồn trắng ở Anh có thể gia tăng khi phần lớn doanh nghiệp đang tìm cách cắt giảm chi phí sau nhiều tháng kinh doanh ế ẩm.

Cổ cồn trắng vật vả tìm việc

Hôm 18-8, Tập đoàn bán lẻ đa quốc gia Marks & Spencer, có trụ sở ở London, trở thành doanh nghiệp lớn gần nhất thông báo sẽ cắt giảm các công việc hỗ trợ và quản lý ở văn phòng như là một phần kế hoạch cắt giảm 7.000 nhân sự trong ba tháng tới.

Trước đó, chuỗi cửa hàng bách hóa cao cấp John Lewis và các doanh nghiệp trong các lĩnh vực khác ở Anh bao gồm nhà cung cấp năng lượng lớn nhất Anh, Centrica, cho biết một số lượng lớn nhân sự văn phòng của họ sẽ phải ra đi. Hãng kiểm toán Accenture dự kiến sa thải 900 nhân viên, tương đương 8% nhân sự của công ty này ở Anh khi các khách hàng trì hoãn ký kết các dự án lớn.

Tập đoàn dầu khí BP (Anh) cho biết sẽ sa thải 10.000 nhân sự trên toàn cầu trong năm nay, bao gồm khoảng 2.000 nhân sự ở văn phòng trụ sở tại London.

Theo hãng tuyển dụng việc làm lớn nhất Anh, Reed, gần 50% vị trí công việc đang tuyển dụng thông qua hãng này, liên quan đến các việc làm cổ cồn trắng nhưng trong ba tháng qua, số lượng đơn xin việc ở những vị trí này cao hơn gần 30% so với số đơn xin việc ở những vị trí không phải là cổ cồn trắng.

Olivia Hastings, một nhân viên tiếp thị 26 tuổi, ở thị trấn Wokingham, hạt Berkshire mất việc hồi tháng 3 sau khi hồi phục từ một ca phẫu thuật. Trong hai tháng sau đó, khi lệnh phong tỏa được triển khai toàn quốc, hầu như không có công ty nào tuyển dụng nhân sự.

Gần đây, nhiều công ty bắt đầu tuyển dụng trở lại và cô được một số công ty gọi đến phỏng vấn. Nhưng cô vẫn chưa được công ty nào nhận vào làm việc, không phải vì trình độ kém cỏi mà vì cô phải cạnh tranh với quá nhiều ứng viên. Cô có bằng thạc sĩ và các chứng chỉ nghề nghiệp khác cùng năm năm kinh nghiệm làm việc nhưng vẫn bị các nhà tuyển dụng gạt bỏ. Cô nói: “Tôi đã nộp hàng trăm đơn xin việc nhưng vẫn bị gạt bỏ ngay cả ở những vị trí công việc bán thời gian và lương thấp”.

Tập đoàn bán lẻ đa quốc gia Marks & Spencer, có trụ sở ở London, thông báo sẽ cắt giảm các công việc hỗ trợ và quản lý ở văn phòng như là một phần của kế hoạch cắt giảm 7.000 nhân sự trong ba tháng tới.

Làn sóng sa thải sẽ mạnh hơn

Các nhân viên cổ cồn trắng ít bị sa thải trong giai đoạn của cuộc khủng hoảng Covid-19 vì nhiều lý do. Các doanh nghiệp thường muốn giữ lại các nhân viên có kỹ năng vì sẽ rất khó tuyển dụng họ khi nền kinh tế phục hồi. Các công ty lớn cũng thường trì hoãn đưa ra các quyết định cắt giảm việc làm trên diện rộng cho đến khi nhìn thấy triển vọng kinh tế rõ ràng hơn và điều này phục thuộc vào việc liệu làn sóng Covid-19 thứ hai có xuất hiện và kéo dài hay không.

Bên cạnh đó, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp trả lương cho hàng triệu người lao động của chính phủ Anh, giúp ban lãnh đạo các doanh nghiệp trì hoãn đưa ra các quyết định cắt giảm nhân sự văn phòng. Chính phủ Anh sẽ chấm dứt chương trình này cuối tháng 10 và điều này có nghĩa là nhiều việc làm ở các văn phòng trụ sở doanh nghiệp và rộng hơn nữa là trong các dịch vụ chuyên môn và ngành nghề sáng tạo sẽ đối mặt với rủi ro.

Alpesh Paleja, nhà kinh tế ở Hội liên hiệp thương nghiệp Anh (CBI), cho rằng khi chương trình hỗ trợ của chính phủ Anh kết thúc mà nền kinh tế chưa cải thiện rõ rệt, làn sóng sa thải việc làm sẽ tăng tốc. Trong những tháng đây, các hãng luật lớn ở Anh như DWF, BCLP và Norton Rose Fulbright đã thông báo kế hoạch cắt giảm việc làm. Ngành tư vấn pháp lý chịu tác động nặng nề vì các thương vụ suy giảm và công việc ở các dự án hạ tầng lớn gần như dừng lại hoàn toàn.

Một số ngành bị tác động nặng nề nhất không chờ đợi lâu hơn để ra quyết định cắt giảm nhân sự văn phòng. Các công ty như Wetherspoons, đang quản lý chuỗi 900 quán rượu ở Anh và Ireland, và chuỗi nhà sách Waterstones, đã cắt giảm nhân sự ở văn phòng trụ sở. Hàng trăm nhân viên văn phòng của các cơ quan truyền thông như Guardian, Evening Standard và WPP, cũng đã bị sa thải.

Theo Financial Times, The Times, Politico