(KTSG) - Gần đây, nhiều vụ thang máy đang chạy bị kẹt đột ngột vì mất điện đã xảy ra tại miền Bắc, trong số này có cả tòa nhà hiện đại Keangnam Landmark 72 tại trung tâm Hà Nội. Vấn đề đáng lo ngại nhất qua các vụ kẹt thang máy này là các hệ thống cứu hộ tự động khi mất điện lẽ ra phải được kích hoạt thì lại “án binh bất động”.
Chung cư nơi người viết bài này đang ở được xây cách đây gần 14 năm có ba thang máy và định kỳ đều được kiểm tra các tính năng an toàn. Chung cư này chỉ là một chung cư bình thường, phải nói rõ điều này để cho thấy, đây là các tính năng bắt buộc phải có theo quy định hiện hành, không phải là tính năng riêng của chung cư cao cấp.
Với những gì mà người viết tận mắt chứng kiến (do có tham gia ban quản trị chung cư), thang máy có đến ba điểm chốt chặn an toàn để ứng phó với mất điện và hỏa hoạn.
Đầu tiên là máy phát điện dự phòng, ngay khi mất điện lưới, máy phát điện này sẽ tự khởi động để cấp điện cho thang máy và đèn chiếu sáng các khu vực công cộng của chung cư.
Chốt chặn kế tiếp là bình Accu (gốc tiếng Pháp là Accumulateur - thường được gọi là ắc quy) của thang máy, khi mất điện mà máy phát dự phòng bị trục trặc thì thang máy sẽ dùng nguồn điện từ Accu (thông qua bộ biến điện) để đưa buồng thang đang di chuyển chạy tiếp đến tầng gần nhất, mở cửa thang cho người trong buồng thang ra ngoài. Thang máy sau đó sẽ tự ngưng hoạt động để tránh người khác vô tình đi vào và bị kẹt.
Cuối cùng, nếu không may xảy ra hỏa hoạn thì hệ thống báo cháy trung tâm sẽ kích hoạt tính năng khẩn cấp, thang máy di chuyển đến tầng gần nhất (hoặc tầng trệt) rồi mở cửa, sau đó cũng tự ngưng hoạt động.
Để các tính năng an toàn này hoạt động trơn tru, bộ phận kỹ thuật sẽ định kỳ kiểm tra bình Accu của thang máy, máy phát điện và tính năng tự khởi động của máy phát điện khi mất điện lưới.
Ngoài ra, định kỳ mỗi năm cơ quan cảnh sát phòng cháy chữa cháy còn đến kiểm tra hệ thống báo cháy, bao gồm tính năng an toàn của thang máy. Định kỳ hai năm thì thang máy được kiểm định một lần và sau khi kiểm định đạt yêu cầu, tem kiểm định sẽ được dán trong tất cả buồng thang máy để cư dân chung cư biết.
Sở dĩ phải nói dài dòng như vậy vì trong tuần qua, nhiều vụ thang máy bị kẹt trong các chung cư, cao ốc văn phòng ở Hà Nội, Nghệ An cho thấy, các tính năng an toàn thang máy như kể trên lẽ ra phải có thì hoàn toàn vắng bóng. Theo báo Thanh Niên, hôm 8-6, có đến hai thang máy tại Keangnam Landmark 72 cùng bị kẹt lưng chừng vì mất điện, phải mất vài chục phút bộ phận kỹ thuật mới đưa được hết người kẹt trong thang máy ra ngoài.
Thang máy được xếp vào loại máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động. Vì vậy, liên quan đến an toàn thang máy có nhiều văn bản quy định như Thông tư 54/2016/TT-BLĐTBXH ban hành 30 quy trình kiểm định kỹ thuật an toàn và Thông tư 12/2021/TT-BLĐTBXH ban hành quy trình kiểm định kỹ thuật an toàn thang máy.
Theo quy định hiện tại, thời hạn kiểm định kỹ thuật an toàn định kỳ đối với thang máy lắp đặt tại các tòa nhà chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại, bệnh viện, khách sạn, nhà máy sản xuất hay tại khu vực công cộng là hai năm một lần. Các thông tư nói trên cũng quy định rất chi tiết các hạng mục bắt buộc kiểm tra đối với thang máy khi tiến hành kiểm định.
Vì vậy, việc nhiều tòa nhà công cộng, trong đó có tòa nhà hiện đại thuộc loại bậc nhất Việt Nam là Keangnam Landmark 72 bị kẹt thang máy khi mất điện thật sự khó hiểu. Không rõ việc kiểm định thang máy tại các tòa nhà này đã được thực hiện ra sao, có đúng định kỳ không, tem kiểm định còn thời hạn không?
Việc kẹt thang máy như vậy cho thấy, tất cả tính năng an toàn đã không hoạt động trong khi lẽ ra bắt buộc phải có. Để xảy ra tình trạng này, trách nhiệm đầu tiên thuộc về doanh nghiệp cung cấp dịch vụ quản lý tòa nhà, kế đó là đơn vị kiểm định thang máy. Thiết nghĩ, cơ quan chức năng cần vào cuộc tổng kiểm tra an toàn thang máy ở các tòa nhà xảy ra tình trạng kẹt thang để tránh các trường hợp xấu hơn có thể xảy ra trong tương lai.
Chuẩn mực (TCVN) thì có. Đủ thứ được ban hành. Nhưng điều quan trọng nhất, chuẩn hóa (hiệu lực/ hiệu quả) thì không. Đó là nguyên nhân của mọi nguyên nhân.