(KTSG Online) – Không gian giao dịch số bùng nổ đi kèm với những rủi ro về an toàn và an ninh mạng. Đề xuất chung của các chuyên gia là cần sớm xây dựng hệ thống giám sát các giao dịch để có thể cảnh báo sớm. Bối cảnh này buộc các bên liên quan phải tăng cường đầu tư cho bảo mật.
- Ngân hàng ‘chạy đua’ theo quy định chuyển tiền ‘xác thực mạnh’
- Chống lừa đảo bằng xác thực sinh trắc học khi chuyển tiền: Cần nhưng chưa đủ
Đây là những nội dung được các diễn giả chia sẻ và trình bày tại hội thảo ‘Nâng cao bảo mật, an toàn giao dịch không tiền mặt’ do Vụ Thanh toán, Vụ Truyền thông (Ngân hàng Nhà nước ), báo Tuổi Trẻ phối hợp với Napas, Sở Công thương TPHCM và các đơn vị liên quan tổ chức vào chiều ngày 14-6.
Hiện nay, tình trạng lừa đảo trực tuyến đang tăng nhanh. PGS.TS Trần Hùng Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển công nghệ ngân hàng (thuộc Đại học Quốc gia TPHCM), dẫn số liệu cho thấy tỷ lệ thiệt hại do gian lận số gây ra tại Việt Nam lên tới 3,6% GDP, cao hơn mức trung bình toàn cầu (1,1%). Đáng chú ý, tỉ lệ các vụ lừa đảo được xác nhận tại khu vực Đông Nam Á đã tăng 5 điểm phần trăm trong năm 2023, lên mức 54%.
Tương tự, Thiếu tướng Nguyễn Văn Giang, Phó cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an (A05), cho biết tổng số tiền người dân bị lừa đảo trên mạng khoảng 8.000-10.000 tỉ đồng, tăng gấp rưỡi so với năm 2022.
Số liệu thống kê cũng cho thấy trong năm 2023 đã có đến 13.900 vụ tấn công vào các đơn vị tại Việt Nam. Có 91% thông tin liên quan lĩnh vực tài chính, trong đó 73% người dùng thiết bị di động, mạng xã hội… nhận tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo.
Bối cảnh này buộc các bên liên quan phải tăng cường đầu tư cho bảo mật, trong đó nhấn mạnh đến câu chuyện chuyển từ thế bị động sang chủ động.
Từ góc độ quản lý, ông Lê Hoàng Chính Quang, Phó cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (thuộc NHNN Việt Nam), cho biết từ đầu năm 2024 đến nay, NHNN đã có 7 văn bản chỉ đạo các đơn vị trong ngành tổ chức triển khai các giải pháp bảo đảm an toàn thông tin.
Ông Quang còn nhấn mạnh thêm rằng sẽ thay đổi tư duy quan trọng từ “bị động” sang “chủ động” trong việc đảm bảo an toan, an ninh thanh toán. Theo đó, đơn vị sẽ chủ động kiểm tra, giám sát, điều tra sớm từ các dấu hiệu sự cố an toàn thông tin ngay từ khi mới bắt đầu, để có thể kịp xử lý từ sớm các cuộc tấn công mạng có thể xảy ra.
Bên cạnh đó, các ngân hàng, doanh nghiệp cũng cần phải thiết lập các hệ thống dự phòng, sao lưu dữ liệu định kỳ, đảm bảo phương án thay thế. Đồng thời quan trọng hơn là phải xây dựng kịch bản và tăng cường diễn tập ứng cứu trong các trường hợp xảy ra sự cố an toàn thông tin.
Một giải pháp được cơ quan quản lý nhắc đến nhiều trong thời gian gần đây nữa là từ ngày 1-7, các tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán phải xác thực sinh trắc học với giao dịch chuyển tiền trên 10 triệu đồng trở lên hoặc tổng giá trị giao dịch trong ngày trên 20 triệu đồng trong ngày.
Theo đó, các ngân hàng sẽ phải xác thực và đối chiếu với dữ liệu dân cư của Bộ công an, khớp với khuôn mặt được lưu trong thẻ căn cước công dân. Lãnh đạo nhiều ngân hàng đánh giá đây là phương án tổng thể và phù hợp khi áp dụng chung cho toàn ngành, đây cũng là một cách thức giúp ngân hàng cũng đang tích cực làm sạch dữ liệu khách hàng, loại bỏ các tài khoản không chính chủ để tăng cường bảo mật.
Trong khi đó, đánh giá về việc bảo mật trong các hoạt động thanh toán nói chung hiện nay, ông Robert Trần, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH dịch vụ an toàn thông tin EY Việt Nam, cho rằng hiện nay các chuẩn ngân hàng ở Việt Nam cao hơn so với nhiều nước Đông Nam Á.
Tuy nhiên, ông Trần Hùng Sơn đưa ra khuyến nghị rằng các đơn vị cần ứng dụng giải pháp A.I và máy học để phát hiện gian lận, đưa ra các cảnh báo sớm. Trong đó, điểm mấu chốt là các đơn vị cần chủ động hợp tác, chia sẻ cơ sở dữ liệu về gian lận, đồng thời thống nhất quy trình xử lý chung. “Cơ quan quản lý cần chủ động xây dựng hành lang pháp lý để bắt kịp với sự phát triển nhanh chóng của thanh toán số và ngăn ngừa rủi ro gian lận”, ông Sơn nói thêm.
Thanh toán số đối diện nhiều thách thức về an toàn và bảo mật
Thanh toán qua Internet, Mobile và phương thức QR Code tăng trưởng nhanh, đến nay đã có 85 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán triển khai dịch vụ thanh toán qua Internet và 52 tổ chức thực hiện qua Mobile.
Số liệu tổng hợp 4 tháng đầu năm 2024, thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) đạt khoảng 4,9 tỉ giao dịch với tổng giá trị giao dịch đạt hơn 87 triệu tỉ đồng (tăng 57,11% về số lượng và 33,45% về giá trị). Trong đó, giao dịch qua kênh Internet đạt hơn 916,7 triệu giao dịch với giá trị đạt trên 22,5 triệu tỉ đồng (tăng 47,48% về số lượng và 30,03% về giá trị), qua kênh điện thoại di động đạt hơn 3,4 tỉ giao dịch với giá trị đạt hơn 22,4 triệu tỉ đồng (tăng 59,26% về số lượng và 35,91% về giá trị), đặc biệt thanh toán qua phương thức QR code đạt gần 101,2 triệu giao dịch với giá trị đạt hơn 126.800 tỉ đồng (tăng 167,2 % về số lượng và hơn 424,5% về giá trị).
Tuy nhiên, ngành Ngân hàng cũng phải đối mặt với những rủi ro và thách thức về an ninh, bảo mật, đặc biệt là tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo, chiếm đoạt tiền và tài khoản của người dân bằng nhiều thủ đoạn tinh vi như giả mạo cơ quan, tổ chức, lừa đảo chiếm đoạt thông tin đăng nhập và xác thực giao dịch, dẫn dụ khách hàng truy cập các đường link giả mạo, cài đặt phần mềm độc hại…
Tăng đầu tư để chống tội phạm
Bộ trưởng Bộ tài chính Hồ Đức Phớc cho biết thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ chế, chính sách về thanh toán không dùng tiền mặt trong thu, chi ngân sách nhà nước. Đồng thời nâng cấp, phát triển hạ tầng thanh toán, có khả năng liên thông, đẩy mạnh thu, chi ngân sách nhà nước bằng các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt.
Ngành tài chính đã chỉ đạo tổ chức giám sát an toàn an ninh mạng 24/7 để phát hiện và xử lý sớm các cuộc tấn công mạng. Đồng thời, đẩy mạnh kiểm tra, đánh giá an toàn an ninh hệ thống thông tin trước khi đưa vào sử dụng và định kỳ trong quá trình sử dụng. Ngoài ra, Bộ kết nối, chia sẻ thông tin mã độc và thông tin giám sát an toàn thông tin mạng với Trung tâm giám sát an toàn không gian mạng quốc gia thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông; đồng thời chuẩn bị kết nối, chia sẻ thông tin giám sát an ninh mạng với Trung tâm an ninh mạng quốc gia thuộc Bộ Công an.
TPHCM sẽ đẩy mạnh giải pháp không tiền mặt
Phát biểu tại sự kiện, ông Nguyễn Văn Dũng, Phó chủ tịch UBND TPHCM cho biết từ nămnăm 2020 đến nay, TP đã triển khai đồng loạt nhiều biện pháp để thúc đẩy giao dịch không tiền mặt, và sẽ tiếp tục là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới.
Theo đó, hình thức này có thể trở thành một nhóm giải pháp bắt buộc trong các sự kiện, lễ hội, đưa thanh toán không tiền mặt thành tiêu chí để triển khai Đề án Phát triển kinh tế đêm.
Đến nay, có 100% bệnh viện công của thành phố đã triển khai thanh toán không dùng tiền mặt. Trong lĩnh vực thương mại, 3 chợ đầu mối, 222 chợ truyền thống, 237 siêu thị, 48 trung tâm thương mại tại thành phố đều tham gia thanh toán không tiền mặt. Trong cung ứng dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, tỉ lệ đã đạt trên 30%, góp phần phổ biến thanh toán không tiền mặt.
