Bài học “Đường La Ngà”
(TBKTSG) – Nếu thị trường chứng khoán không tụt dốc, có lẽ vụ ông chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Mía đường La Ngà tự ý lấy tiền công ty đầu tư gần 18 tỉ đồng vào chứng khoán chưa chắc đã vỡ lở. Nhưng chuyện đã vỡ lở… và bài học quản trị doanh nghiệp đã được “mở ra”.
Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần Mía đường La Ngà Phạm Như Hóa thừa nhận việc tự ý đầu tư gần 18 tỉ đồng vào chứng khoán mà không thông qua HĐQT là sai. Tại cuộc họp HĐQT ngày 3-5-2008, ông Hóa xin từ chức cả hai chức danh nói trên nhưng chưa được chấp thuận.
Vai trò giám sát tê liệt
Theo ông Hóa, năm 2007, tình hình sản xuất kinh doanh của Công ty cổ phần Mía đường La Ngà gặp khó khăn nên ông quyết định chuyển hướng sang đầu tư chứng khoán để tăng lợi nhuận cho công ty.
Vì thế, từ tháng 8-2007, ông Hóa đã ủy quyền cho Phó phòng Kinh doanh Huỳnh Hữu Phúc đại diện công ty thực hiện các giao dịch mua bán trên sàn chứng khoán TPHCM. Đến tháng 12-2007, Công ty cổ phần Mía đường La Ngà đã chi ra 17,7 tỉ đồng để mua cổ phiếu của 10 công ty khác.
Không may cho ông Hóa là thị trường chứng khoán liên tục đi xuống. Số tiền 17,7 tỉ đồng “đầu tư tài chính ngắn hạn” bị lỗ nặng, thể hiện trong bản báo cáo tài chính đã gây sự chú ý cho các cổ đông và thành viên HĐQT. Thế là chuyện ông Hóa tự ý đầu tư 17,7 tỉ đồng vào chứng khoán mà không thông qua HĐQT vỡ lở.
Vì sao việc đầu tư vào thị trường chứng khoán của Công ty cổ phần Mía đường La Ngà diễn ra từ giữa năm 2007 nhưng đến cuối tháng 4-2008 nhiều cổ đông và thành viên HĐQT của công ty mới hay biết?
Luật sư Lê Thành Kính, Trưởng Văn phòng luật sư Lê Nguyễn cho rằng, vai trò giám sát của Ban kiểm soát và các thành viên HĐQT cũng như các cổ đông của Công ty cổ phần Mía đường La Ngà đã bị tê liệt. “Nếu không tê liệt, với quyền giám sát của mình – theo Luật Doanh nghiệp, Ban kiểm soát và các thành viên HĐQT có thể vô hiệu việc làm sai trái của ông Hóa”.
Hệ quả
Trả lời báo chí, ông Hóa cho rằng, ông quyết định đầu tư vào chứng khoán với tư cách của một tổng giám đốc công ty chứ không phải là chủ tịch HĐQT. Thế nhưng, trong một công ty cổ phần, đâu phải tổng giám đốc thì “muốn làm gì thì làm”!
“Điều này chứng tỏ rằng tư duy quản lý cũ khó mà loại bỏ trong một sớm một chiều trong một số nhà quản lý doanh nghiệp cổ phần hiện nay”, Luật sư Kính nhận định.
Theo Luật sư Kính, khoản 2 và 3 điều 120 Luật Doanh nghiệp quy định rất rõ các điều kiện cần và đủ để các hợp đồng và giao dịch có hiệu lực pháp luật. Đó là phải có sự chấp thuận của HĐQT (đối với các hợp đồng và giao dịch có giá trị nhỏ hơn 50% tổng giá trị tài sản doanh nghiệp ghi trong báo cáo tài chính gần nhất hoặc một tỷ lệ nhỏ hơn ghi trong điều lệ công ty) hoặc phải có sự chấp thuận của Đại hội đồng cổ đông đối với các hợp đồng và giao dịch khác.
Như vậy, việc ông Hóa lấy tư cách là tổng giám đốc để đầu tư vào chứng khoán mà không có sự chấp thuận của HĐQT hoặc Đại hội đồng cổ đông là không phù hợp với các quy định pháp luật nói trên.
Hơn nữa, vì các giao dịch và hợp đồng liên quan đến đầu tư chứng khoán của ông Hóa không tuân thủ các quy định nêu trên nên có thể bị xử lý theo khoản 4, điều 120 của Luật Doanh nghiệp đối với hợp đồng, giao dịch bị vô hiệu. Theo quy định này thì ông Hóa và những người có liên quan phải bồi thường thiệt hại phát sinh từ việc thực hiện hợp đồng giao dịch đó.
Theo Luật sư Kính, khi hợp đồng và các giao dịch do ông Hóa thực hiện bị vô hiệu thì các công ty chứng khoán và người môi giới chứng khoán cũng không thể vô can trong các giao dịch này. Bởi lẽ, khoản 1, 2 Điều 137 của Bộ Luật dân sự đã quy định về việc xử lý đối với các giao dịch dân sự vô hiệu. Đó là các bên phải khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận…
Việc ai được, ai mất trong các giao dịch này chỉ có tòa án mới có thể xác định được! Cho nên, qua vụ “Đường La Ngà” các công ty chứng khoán và môi giới chứng khoán cũng phải thận trọng – phải kiểm tra tư cách pháp nhân của các công ty mua chứng khoán (họ có nghị quyết của HĐQT về việc chấp thuận cho công ty đầu tư chứng khoán hay không?) để tránh những rắc rối về pháp lý có thể xảy ra.
ĐÁ BÀN
