Bánh tổ – món ngon ngày tết
Phương Kiều
 |
| Bánh tổ chiên. Ảnh: Cúc Tần |
(TBKTSG Online) – Đối với nhiều người, có lẽ món ăn của những ngày thơ ấu đều là những món ăn ngon. Cho nên, với tôi, cái món bánh tổ đơn sơ và hơi “quê mùa” vào những ngày tết một vùng chợ huyện xa – là nơi không có quà bánh gì nhiều, là một món ăn không thể nào quên.
Tôi đã lăng xăng bên mẹ, chờ bà sai biểu để sung sướng tiếp một tay phụ mẹ làm thứ bánh này. Tôi nhớ bánh tổ được làm bằng bột nếp trộn đường chảy – một loại đường làm bằng mía còn ở dạng thô, chứa trong khạp da bò – mè, cùng với một vài ống va-ni nhằm tăng mùi thơm hấp dẫn. Sau khi hòa trộn vừa ý, mẹ tôi cho bánh vào một cái giỏ tre đường kính khoảng gang tay, cao chừng hai lóng tay, đã được lót lá chuối tươi thoa dầu láng bóng. Rắc một lớp mè làm mặt, sau đó xửng bột được cho vô nồi, đem hấp.
Bánh chín, bốc ra cho vào dĩa, thoa một lớp nước đường thắng trộn gừng giã nát khiến mặt bóng láng và thơm lừng. Nếu muốn có một chiếc bánh đẹp hơn, người ta quấn quanh chiều cao bánh một lớp giấy hồng điều, phần tiếp giáp mặt bánh được cắt hình răng cưa. Rồi sau đó đem bánh phơi một hoặc hai nắng cho bánh se mình lại.
Những chiếc bánh tổ này được bày cúng rước ông bà chung với các thức ăn khác. Sau khi cúng, ăn uống xong, người ta cắt bánh ra từng miếng nhỏ ăn chơi cho vui miệng. Vị ngọt của đường chảy, vị beo béo của bột nếp, mùi thơm của va-ni và vị cay cay của gừng cứ quẩn quanh bên cánh mũi người ta. Ăn như thế đã thích lắm rồi, nhưng bánh tổ còn một cách ăn khác, hấp dẫn hơn, đó là chiên. Người ta cắt bánh thành từng lát mỏng cho vô chảo mỡ đang sôi. Miếng bánh ểnh cong mình trong chảo được lật lại, và khi mặt này có màu vàng sậm như mặt kia thì bánh được vớt ra.
Đợi bánh hơi nguội một chút, cắn một miếng, sẽ nghe mùi thơm của mè cùng vị béo của mỡ hòa thấm vào miếng bánh giòn rụm, dai dai. Ăn “bắt ngây”! Nhưng “ngây” nhất là vào những ngày trời trở lạnh, ăn miếng bánh nóng có vị hơi ngọt của đường, có vị thơm của mè và va-ni, béo ngậy của mỡ, dẻo của gạo nếp được chiên giòn thì quả thật không còn gì sung sướng bằng!
Bánh tổ chỉ xuất hiện trong dịp tết, một năm mới được ăn vào một dịp này, nên nó là “món ngon trông đợi” của nhiều người. Bánh tổ không chỉ có mặt ở trong Nam mà còn phổ biến ở Quảng Nam và là đặc sản của Hải Phòng. Ở địa phương này, bánh tổ có tên thông dụng là bánh cấu, ngoài ra nó còn được gọi là bánh “xì liền cấu”, bánh “xì lồng cấu”…, những cái tên mang đậm âm hưởng Trung Hoa.
Thật vậy, theo người địa phương, bánh cấu có xuất xứ từ Trung Quốc và là một thứ quà biếu tặng dịp tết của người dân vùng biển Hải Phòng. Bánh được làm theo công thức trên có thêm bột gạo pha đường cát trắng. Đây là món quà được nhiều người thích thú khi đến tham quan thành phố biển này vào những dịp xuân về tết đến.
 |
| Ảnh: Cúc Tần |
 |
| Ảnh: Cúc Tần |
