Bảo vệ sự trong sáng của ngôn ngữ
Hà My (TPHCM)
(TBVTSG) -Hãng tin AP tuần rồi thông tin rằng lần đầu tiên những từ ngữ chỉ cách thức sử dụng mạng xã hội được đưa vào từ điển nổi tiếng Oxford như là những động từ chính thống. Cụ thể, từ Retweet trên nút bấm dùng để trả lời và đăng lại tin nhắn của người khác trên mạng Twitter đã trở thành một động từ mới trong tiếng Anh. Từ “retweet” không viết hoa được định nghĩa là “trưng dụng hoặc chuyển tiếp tin nhắn được gửi đến qua mạng thông tin điện tử”.
Từ mới này nằm trong 400 từ được bổ sung vào ấn bản đặc biệt kỷ niệm sinh nhật lần thứ 100 của từ điển Oxford và được phát hành trong tháng 8 này.
Ngoài “retweet”, từ điển này còn bổ sung thêm những cụm từ viết tắt trong giao tiếp qua tin nhắn hoặc trò chuyện trực tuyến (chat) như OMG (oh my god!) để biểu lộ sự bất ngờ, LOL (laughing out loud) để diễn tả cười ha hả và FYI (for your information) thường được dùng trong thư điện tử (e-mail) với ý nghĩa “xin cho bạn biết”.
Các nhà biên soạn đã chọn lọc và phân tích trên cơ sở dữ liệu 2 tỉ từ được sử dụng phổ biến tại các trang web, diễn đàn trực tuyến (forum), phòng chat (chat room), nhật ký trực tuyến (blog) và tin nhắn di động SMS để đưa vào từ điển lần này những từ mới liên quan đến Internet và mạng xã hội.
Bản tin thời sự kể trên có thể khiến chúng ta liên tưởng đến một vấn đề được trao đổi và thảo luận nhiều trên các báo trong thời gian vừa qua, đó là giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trong xu hướng phát triển mạnh mẽ của ngôn ngữ mạng. Nhiều bạn đọc tham gia vào diễn đàn này trên các báo (cả báo giấy và báo điện tử) đều chia sẻ quan điểm rằng: chẳng thể hiểu nổi giới trẻ đang viết gì trên các phòng chat, các diễn đàn khi mà chữ nghĩa bị bớt xén, cắt nối, mã hóa… không theo một quy luật nào. Nhiều câu hỏi được đặt ra rằng có phải chỉ riêng giới trẻ Việt Nam đang tạo ra một thế giới ngôn ngữ riêng “không giống ai” và điều này sẽ gây những tác động tiêu cực nào cho sự trong sáng của ngôn ngữ.
Trên thực tế, đây không chỉ là câu chuyện ở Việt Nam. Một số bài báo của nước ngoài cũng đã nêu ra xu hướng về ngôn ngữ mà giới trẻ sử dụng trên Internet, bắt nguồn từ nhu cầu viết tắt và giản lược từ ngữ nhằm rút ngắn thời gian cho việc đánh máy trong quá trình chat hoặc viết phản hồi (comment) trên các diễn đàn. Ngoài tốc độ đánh máy, thao tác với bàn phím thì cách viết giản lược còn giúp người viết tiết kiệm một lượng thời gian đáng kể. Tuy nhiên, điều mà các nhà ngôn ngữ học lẫn những người yêu sự trong sáng của ngôn ngữ lấy làm lo ngại chính là xu hướng ngôn ngữ này bị đẩy đến thái cực “méo mó” về mặt ngữ nghĩa.
Theo thông tin trên báo đài, nhiều nhà nghiên cứu cũng cho rằng ngôn ngữ trên mạng được hình thành với những hình thái ngày càng phong phú và rõ nét hơn. Họ cũng lý giải vì sao giới trẻ lại hào hứng với những thay đổi ngôn ngữ trong thế giới Internet, mà nguyên nhân chủ yếu là muốn xác lập một thế giới riêng của những người trẻ, với nhiều sự sáng tạo và nhằm hạn chế yếu tố cứng nhắc, nhàm chán. Như vậy, có thể thấy giới trẻ trong câu chuyện này đóng vai trò vừa là “nhà sản xuất” vừa là “người tiêu dùng” của những ngôn từ mới này.
Quay trở lại với câu chuyện về sự trong sáng của tiếng Việt, theo quan điểm của tôi, vai trò của báo đài và các ngành chức năng có liên quan (giáo dục, văn hóa, truyền thông) là làm thế nào để những “nhà sản xuất” nói trên không quên rằng sản phẩm của họ đơn giản xuất phát từ một cuộc chơi và chỉ nên có ở thế giới ảo, và sẽ không được chấp nhận khi sử dụng trong văn bản chính thống, trong giao tiếp, thông tin với những đối tượng khác và với những mục đích khác.
Tôi tin rằng ai trong chúng ta yêu sự trong sáng của tiếng Việt sẽ không sử dụng ngôn ngữ mạng trong mọi trường hợp. Việc bảo vệ sự trong sáng của một ngôn ngữ sẽ bắt đầu bằng việc chúng ta nói và viết thật trong sáng ngôn ngữ đó, ở đây là tiếng Việt.
