Các nhà máy lọc dầu thua lỗ!
(TBKTSG) - Sau một năm kinh doanh thành công ngoài mong đợi, các nhà máy lọc dầu của Mỹ bắt đầu bước vào thời kỳ khó khăn. Cho dù giá xăng bán ra tăng cao, nhưng điều này lại góp phần khiến cho lợi nhuận của nhiều nhà máy giảm đi, thậm chí không ít công ty còn bị lỗ nặng trong quí 1 năm nay.
Mắc kẹt giữa thị trường
Chẳng hạn như Valero, công ty có công suất lọc dầu độc lập lớn nhất nước Mỹ với 2 triệu thùng/ngày, cho biết lợi nhuận quí 1 đã giảm 76 % so với cùng kỳ năm ngoái. Các nhà máy lọc dầu chế biến dầu thô trở thành xăng, diesel, dầu nhiên liệu và các chế phẩm khác phục vụ cho nhu cầu của nền kinh tế.
Chính vì vậy bản thân các nhà máy độc lập bị kẹp giữa hai cực của thị trường. Đó là đầu vào, tức là dầu thô, tăng giá; trong khi ở đầu bên kia, do nền kinh tế tăng trưởng chậm và người tiêu dùng có xu hướng giảm chi tiêu khiến cho nhu cầu tiêu thụ sản phẩm đầu ra của các nhà máy giảm sút.
Mặc dù rất nhiều công ty lọc dầu muốn tăng giá bán sản phẩm theo kịp với tốc độ tăng giá khủng khiếp của dầu thô, nhưng các nhà phân tích cho rằng điều đó không thể thực hiện được. Trong năm vừa qua, giá dầu thô đã tăng lên gấp đôi, trong khi giá xăng bán buôn từ nhà máy chỉ tăng 39%.
Theo ước tính của Bộ Năng lượng Mỹ, chi phí cho việc mua nguyên liệu đầu vào là dầu thô đã chiếm khoảng 75% tổng chi phí hoạt động của một nhà máy lọc dầu, thuế suất theo quy định của bang và liên bang chiếm khoảng 12%, chi phí vận hành và phân phối sản phẩm chiếm phần còn lại.
Giá dầu tăng dẫn đến giá trị lợi nhuận biên, tức là chênh lệch giữa chi phí mua dầu thô và giá xăng bán ra, giảm đi trông thấy. Theo tính toán, lợi nhuận biên hiện nay của các nhà máy lọc dầu vào khoảng 12,45 đô la/thùng, chỉ bằng 60% so với cách đây một năm và bằng một nửa so với năm năm trước.
Nhằm thích ứng với tình hình gia tăng chi phí và nhu cầu đầu ra giảm sút, các nhà máy lọc dầu buộc phải cắt giảm hoạt động. Hệ số sử dụng công suất của tất cả các nhà máy, theo tính toán, đã giảm xuống còn 81,4 % vào tuần thứ hai của tháng 4, thấp hơn rất nhiều so với 90,4 % của cùng kỳ năm ngoái. Ngay như trong đầu tháng 6 này, hệ số công suất cũng chỉ đạt 85%.
Liên minh làm giá?
Các công ty lọc dầu than lỗ nhưng người tiêu dùng lại tỏ ra nghi ngờ về việc các nhà máy lọc dầu cắt giảm hoạt động ở thời điểm giá xăng tăng cao, đồng nghĩa với hành vi đầu cơ. “Trong một thị trường cạnh tranh thực sự thì các nhà cung cấp luôn luôn tìm cách mở rộng thị phần bằng việc giảm giá bán”, Judy Dugan, trưởng nhóm nghiên cứu quan sát tiêu dùng, bình luận: “Nhưng điều này lại không xảy ra đối với các nhà máy lọc dầu. Thay vì tăng sản lượng thì họ lại giảm, và như thế càng khiến cho giá xăng ngày một tăng”.
Mark Cooper, phụ trách nhóm nghiên cứu của Hiệp hội Tiêu dùng Mỹ, cho rằng làn sóng sáp nhập trong những năm 1990 đã làm giảm số lượng nhà máy lọc dầu độc lập và góp phần làm giảm tính cạnh tranh trên thị trường nhiên liệu. “Chúng ta đã để cho họ thêm sức mạnh bằng cách sáp nhập lại với nhau và giờ đây chúng ta phải trả giá cho điều đó. Nếu như còn quá ít người bán trên thị trường thì chắc chắn, liên minh làm giá hoàn toàn có thể xảy ra”, Cooper nhận xét.
NGUYỄN HOÀNG ANH (Theo New York Times)
