(KTSG Online) - Tại kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội khóa XV, được khai mạc sáng nay 4-1, Chính phủ đã đề xuất với Quốc hội về khoản tài chính hơn 300 ngàn tỉ đồng để hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội sau ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.
Kì họp bất thường này được tổ chức theo hình thức trực tuyến, nhằm giải quyết các vấn đề cấp bách của đất nước. Phát biểu khai mạc kì họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, trong năm 2021 và nhất là quý III/2021, đợt bùng phát dịch Covid-19 lần thứ 4 đã tác động nặng nề đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, nhờ vào sự chỉ đạo đúng đắn, kịp thời của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tình hình kinh tế - xã hội những tháng cuối năm đã có chuyển biến tích cực...
“Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn còn đối diện với nhiều khó khăn, thách thức. Tình hình dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, khó lường. Tăng trưởng kinh tế cả năm 2021 ước chỉ đạt 2,58%, thấp nhất trong 10 năm trở lại đây và thấp hơn rất nhiều mục tiêu kế hoạch. Rủi ro tín dụng, nguy cơ nợ xấu tiếp tục gia tăng. Hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, sinh kế, đời sống của nhân dân, người lao động gặp nhiều khó khăn... tốc độ phục hồi kinh tế còn chậm, có nguy cơ lỡ nhịp với kinh tế thế giới, ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu kinh tế - xã hội không chỉ trong năm 2022 mà còn đối với cả nhiệm kỳ giai đoạn 2021-2025,” chủ tịch Quốc hội nói.
Vẫn theo ông Vương Đình Huệ, trên cơ sở yêu cầu cấp thiết của đất nước và công tác chuẩn bị, căn cứ quy định của Hiến pháp, Luật Tổ chức Quốc hội và các Nghị quyết Kỳ họp thứ 2, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định triệu tập kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội khóa XV nhằm kịp thời xem xét, quyết định một số vấn đề lớn, quan trọng, cấp bách về kinh tế, xã hội, tài chính, ngân sách, để hỗ trợ kịp thời cho Chương trình phòng, chống dịch Covid-19 và chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Đề xuất của Chính phủ
Tại phiên họp sáng nay, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình về dự thảo Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Ông Dũng cho biết mục tiêu của chương trình nhằm khôi phục nhanh chuỗi sản xuất, cung ứng, lao động, thúc đẩy các động lực tăng trưởng, phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng bình quân 6,5 - 7%/năm giai đoạn 2021-2025, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô. Phục hồi, phát triển nhanh sản xuất kinh doanh, nhất là ngành, lĩnh vực quan trọng...
Theo đó chương trình xác định khung những vấn đề trọng tâm, cần tập trung giải quyết, bao gồm 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu với quy mô thực hiện dự kiến trong năm 2022-2023 như sau: mở cửa nền kinh tế gắn với đầu tư nâng cao năng lực y tế, phòng, chống dịch bệnh (60 ngàn tỉ đồng); bảo đảm an sinh xã hội và hỗ trợ việc làm (53,15 ngàn tỉ đồng); hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh (110 ngàn tỉ đồng); phát triển kết cấu hạ tầng, khơi thông nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển (113,85 ngàn tỉ đồng). Ngoài ra, huy động từ các Quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước khoảng 10 ngàn tỉ đồng.
Giải pháp tài khóa cho chương trình trên được Chính phủ đề xuất có tổng quy mô là 291 ngàn tỉ đồng. Trong đó có tăng bội chi để hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách nhà nước là 240 ngàn tỉ đồng, bao gồm: giảm thuế, phí, lệ phí là 64 ngàn tỉ đồng. Phần chi trực tiếp từ ngân sách nhà nước là 176 ngàn tỉ đồng, chỉ sử dụng để chi đầu tư phát triển. Trong đó về phòng, chống dịch, đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp, hiện đại hóa hệ thống y tế cơ sở, y tế dự phòng, trung tâm kiểm soát bệnh tật cấp vùng, viện và bệnh viện cấp trung ương là 14 ngàn tỉ đồng.
Về an sinh xã hội, lao động, việc làm: cấp cho Ngân hàng Chính sách Xã hội 5 ngàn tỉ đồng, bao gồm: cấp bù lãi suất và phí quản lý 2 ngàn tỉ đồng để thực hiện chính sách cho vay ưu đãi thuộc chương trình; hỗ trợ lãi suất cho đối tượng vay vốn 3 ngàn tỉ đồng.
Đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp các cơ sở bảo trợ xã hội, đào tạo, dạy nghề, giải quyết việc làm là 3,15 ngàn tỉ đồng.
Về hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh: Hỗ trợ 2%/năm lãi suất thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại là 40 ngàn tỉ đồng.
Về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng: hạ tầng giao thông là 103,164 ngàn tỉ đồng; cấp vốn điều lệ cho Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch và đầu tư hạ tầng chuyển đổi số là 5,686 ngàn tỉ đồng. Giảm chi phí cho doanh nghiệp khoảng 6 ngàn tỉ đồng thông qua việc gia hạn thời hạn nộp thuế, tiền thuê đất năm 2022 (135 ngàn tỉ đồng).
Cùng với việc đề xuất chương trình trên, Chính phủ còn đưa ra giải pháp tiền tệ để thực hiện như sau: chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiếp tục tiết giảm chi phí quản lý để phấn đấu giảm lãi suất cho vay tối thiểu 0,5%-1% trong 2 năm; tiếp tục cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ, miễn giảm lãi đối với khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19; điều tiết thanh khoản phù hợp để tạo điều kiện đẩy nhanh tốc độ giải ngân cho các đối tượng thụ hưởng gói hỗ trợ lãi suất; sử dụng khoảng 46 ngàn tỉ từ các nguồn tài chính hợp pháp khác để nhập khẩu vắc xin, thuốc điều trị và thiết bị, vật tư y tế phục vụ phòng, chống dịch; tiếp tục tái cấp vốn đối với Ngân hàng Chính sách xã hội để cho người sử dụng lao động vay trả lương ngừng việc cho người lao động...
Chính phủ cũng trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến về một số chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ chương trình, cụ thể như sau: tăng bội chi ngân sách nhà nước để có nguồn thực hiện chương trình với tổng số tiền là 240 ngàn tỉ đồng trong 2 năm 2022-2023. Trong đó năm 2022 khoảng 102,8 ngàn tỉ đồng, tăng tỉ lệ bội chi ngân sách nhà nước lên 5,08% GDP (tăng thêm khoảng 1,1% GDP so với dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 đã được Quốc hội thông qua). Cho phép nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với thu ngân sách nhà nước bình quân giai đoạn 2021-2025 có thể cao hơn 25%; tổng mức vay, trả nợ của ngân sách trung ương có thể cao hơn kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia Quốc hội đã phê duyệt; cho phép kỳ hạn phát hành trái phiếu Chính phủ bình quân thấp hơn 9 năm...
Đối với năm 2023, Chính phủ tổng hợp kế hoạch và dự toán ngân sách nhà nước chung cho cả phần tăng thêm của Chương trình phục hồi và của năm 2023, trình Quốc hội xem xét, quyết định theo quy định hiện hành. Tiếp tục miễn, giảm thuế khoảng 64 ngàn tỉ đồng trong năm 2022 và tính vào bội chi ngân sách nhà nước tương ứng.
Chính phủ cũng đề xuất được tăng hạn mức bảo lãnh Chính phủ đối với trái phiếu phát hành trong nước của Ngân hàng Chính sách Xã hội tối đa 38,4 ngàn tỉ đồng để thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cho vay ưu đãi trong 2 năm 2022-2023. Cho phép bố trí ngân sách nhà nước để tăng vốn điều lệ cho Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong giai đoạn 2021-2023...
Ý kiến của Quốc hội
Sau khi Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình bày tờ trình trên, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã trình bày báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Ông Thanh cho biết Ủy ban Kinh tế nhất trí với sự cần thiết thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ chương trình với các lý do đã nêu trong tờ trình của Chính phủ. Ủy ban này cơ bản thống nhất với các quan điểm nêu tại tờ trình. Ngoài ra, đề nghị xác định rõ và bổ sung quan điểm: việc nâng cao tính tự chủ, khả năng chống chịu, thích ứng của nền kinh tế; chỉ sử dụng bội chi ngân sách nhà nước để chi đầu tư phát triển; nguồn lực đưa ra phải hấp thụ được ngay trong 2 năm triển khai chương trình (2022-2023).
Về quy mô tổng thể chính sách tài khóa, tiền tệ và các chính sách khác, Ủy ban Kinh tế thấy rằng một số chính sách hỗ trợ dự kiến triển khai nhưng chưa được tính toán vào quy mô hỗ trợ tổng thể của chương trình. Đề nghị bổ sung, tính toán lại số liệu, làm rõ tổng quy mô của các chính sách hỗ trợ. Ngoài ra, đề nghị đánh giá tác động đầy đủ, nhiều chiều của việc thực hiện các chính sách nêu trên.
Về tăng bội chi ngân sách nhà nước, Ủy ban Kinh tế tán thành việc chấp nhận thâm hụt ngân sách nhà nước tăng ở mức cao hơn, mỗi năm tăng khoảng 1% đến 1,2% GDP trong 2 năm thực hiện Chương trình (2022-2023).
Về chính sách thuế, ông Thanh cho biết đa số ý kiến của Ủy ban Kinh tế thống nhất với chủ trương miễn, giảm một số loại thuế, phí, trong đó thống nhất chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% áp dụng cho các mặt hàng chịu thuế suất 10% nhưng đề nghị rà soát đối tượng áp dụng; cần tập trung vào các ngành, lĩnh vực cần được kích cầu, có tác dụng lan tỏa, cần loại trừ các sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Đối với chính sách cho phép tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản chi ủng hộ, tài trợ của doanh nghiệp, tổ chức cho các hoạt động phòng, chống dịch Covid-19. Đa số ý kiến của Ủy ban Kinh tế cho rằng vấn đề huy động xã hội hóa trong giai đoạn tới chưa được đánh giá kỹ lưỡng, việc tính toán chi phí thực tế được khấu trừ có nhiều rủi ro. Do đó, đề nghị thực hiện theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Một số ý kiến tán thành với đề xuất nhưng đề nghị giới hạn đối với khoản ủng hộ, tài trợ bằng tiền.
Ông Thanh cho hay Ủy ban Kinh tế thống nhất việc chi trực tiếp từ ngân sách nhà nước sử dụng để chi đầu tư phát triển. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ rà soát kỹ danh mục đề xuất, bảo đảm hiệu quả thiết thực, phù hợp với quy định của Luật Đầu tư công, phù hợp với khả năng hấp thụ, giải ngân vốn đầu tư công.
Về nguồn tăng thu, tiết kiệm chi năm 2021, đa số ý kiến của Ủy ban Kinh tế nhất trí việc sử dụng 6,6 ngàn tỉ đồng từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2021 để hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động và đề nghị cần có giải pháp phù hợp, hiệu quả, tránh trục lợi.
Đa số ý kiến của Ủy ban Kinh tế nhất trí với đề xuất của Chính phủ về chính sách hỗ trợ lãi suất. Tuy nhiên cần tập trung vào một số ngành, lĩnh vực quan trọng, các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh có khả năng trả nợ, có khả năng phục hồi hoặc được bảo lãnh tín dụng; chú trọng khoản vay tạo dư địa cho phục hồi và phát triển như việc cải tạo chung cư cũ; xây dựng nhà ở xã hội, nhà cho công nhân thuê và thuê mua…; quy định rõ đối tượng, phạm vi, điều kiện vay vốn; kiểm soát chặt chẽ, tránh trục lợi chính sách.
Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ cần lượng hóa các giải pháp của chính sách tiền tệ để đánh giá tác động đến nền kinh tế. Bên cạnh đó, đề nghị xem xét thêm một số vấn đề sau: chủ động sử dụng đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả các công cụ của chính sách tiền tệ để giảm mặt bằng lãi suất khoảng 0,5% đến 1%, nhất là trong các lĩnh vực ưu tiên. Việc tiếp tục tái cấp vốn và gia hạn vay tái cấp vốn đối với Ngân hàng Chính sách Xã hội để cho người sử dụng lao động vay trả lương cho người lao động cần có giải pháp mang tính khả thi, tổ chức triển khai nhanh trong thực tế.
Về huy động nguồn lực, ông Thanh cho biết đa số ý kiến của Ủy ban Kinh tế tán thành với giải pháp Chính phủ đã đưa ra. Song để bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, đề nghị báo cáo cụ thể khả năng vay và trả nợ quốc gia cũng như các phương án huy động vốn theo lộ trình cụ thể, khả năng hấp thụ vốn.
Đồng thời, cần nghiên cứu, làm rõ một số vấn đề sau: báo cáo rõ tính khả thi của nguồn vốn vay ODA, ưu đãi nước ngoài theo hình thức hỗ trợ ngân sách để huy động ngay trong 2 năm 2022-2023; phát hành trái phiếu Chính phủ bằng ngoại tệ chỉ thực hiện trong trường hợp cấp bách và phải báo cáo cấp có thẩm quyền; đồng thời phải tính toán kỹ chi phí huy động, tác động đến tỷ giá, thị trường ngoại hối và thanh khoản ngoại tệ; phát hành trái phiếu Chính phủ trực tiếp cho Ngân hàng Nhà nước cần có phương án cụ thể...
Đối với bội chi ngân sách nhà nước, Ủy ban Kinh tế tán thành với đề xuất của Chính phủ tăng từ 1% đến 1,2%/GDP mỗi năm trong 2 năm 2022, 2023. Đối với một số chỉ tiêu khác liên quan đến kế hoạch tài chính quốc gia, vay và trả nợ 5 năm, Ủy ban này đề nghị trước mắt cân nhắc việc điều chỉnh; thực hiện điều chỉnh linh hoạt trong 2 năm 2022-2023 nhưng cần có giải pháp để phấn đấu đạt các chỉ tiêu tài chính quốc gia 5 năm vào cuối giai đoạn 2021-2025.
Về đề nghị áp dụng thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án hạ tầng chiến lược, quan trọng, có quy mô lớn thuộc chương trình: Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định theo thẩm quyền trên cơ sở quy định hiện hành. Đối với những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội xem xét, quyết định...
Được biết, trong kì họp này, các đại biểu Quốc hội sẽ thảo luận về nội dung của dự thảo Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
