(KTSG Online)- Mạng lưới đường sắt quốc gia đến năm 2030 gồm quy hoạch 9 tuyến đường sắt mới với tổng chiều dài 2.362 km và cải tạo 7 tuyến đường sắt hiện có với tổng chiều dài khoảng 2.440 km. Tổng vốn đầu tư dự kiến là 240.000 tỉ đồng, huy động từ nguồn vốn trong và ngoài ngân sách.
Theo quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng phê duyệt ngày 19-10, từ nay đến 2030, Chính phủ đặt mục tiêu cải tạo, nâng cấp và khai thác có hiệu quả 7 tuyến đường sắt hiện có, kết nối thông suốt tuyến đường sắt liên vận quốc tế, hoàn thành công tác chuẩn bị đầu tư, thu xếp vốn để khởi công một số tuyến đường sắt mới.
Trong đó sẽ ưu tiên tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam (đoạn Hà Nội - Vinh, Nha Trang – TPHCM). Ngoài ra ưu tiên xây dựng một số tuyến đường sắt kết nối cảng biển cửa ngõ quốc tế đặc biệt khu vực Hải Phòng và Bà Rịa -Vũng Tàu; kết nối TPHCM với Cần Thơ; kết nối quốc tế với Trung Quốc, Lào và Campuchia phù hợp với các hiệp định vận tải quốc tế và đồng bộ với tiến độ đầu tư của các nước trong khu vực. Đồng thời sẽ nghiên cứu để triển khai tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ.
Cũng theo quy hoạch, dự kiến sẽ mở 9 tuyến đường sắt mới với tổng chiều dài 2.362 km. Cụ thể:
- Tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam từ ga Ngọc Hồi đến ga Thủ Thiêm: đường đôi, khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 1.545 km.
- Tuyến Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân từ ga Yên Viên Bắc đến ga Cái Lân: đường đơn, khổ lồng 1.000 mm và 1.435 mm, chiều dài 129 km.
- Tuyến vành đai phía đông thành phố Hà Nội từ Ngọc Hồi - Lạc Đạo - Bắc Hồng: đường đôi, khổ lồng 1.000 mm và 1.435 mm, chiều dài khoảng 59 km; chuyển đoạn Ngọc Hồi - Yên Viên, Gia Lâm - Lạc Đạo thành đường sắt đô thị phù hợp với lộ trình xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 Hà Nội và đường sắt vành đai phía đông.
- Tuyến Hà Nội - Hải Phòng (thuộc tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng) song song với tuyến đường bộ cao tốc Hà Nội Hải Phòng (đến ga Nam Hải Phòng) kết nối cảng biển cửa ngõ quốc tế Hải Phòng với các khu bến cảng Đình Vũ, Nam Đồ Sơn và Lạch Huyện: đường đôi, khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 102 km.
- Tuyến Vũng Áng - Tân Ấp - Mụ Giạ từ cảng Vũng Áng đến biên giới Việt Nam - Lào (đèo Mụ Giạ): đường đơn, khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 103 km.
- Tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu từ ga Trảng Bom đến ga Vũng Tàu: chiều dài khoảng 84 km, khổ 1.435 mm; trong đó, đoạn Biên Hòa - Thị Vải đường đôi, đoạn Thị Vải - Vũng Tàu đường đơn.
- Tuyến TPHCM - Cần Thơ từ ga An Bình đến ga Cái Răng: đường đôi, khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 174 km.
- Tuyến TPHCM - Lộc Ninh từ ga Dĩ An đến điểm nối ray biên giới Việt Nam - Campuchia (cửa khẩu Hoa Lư): khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 128 km; trong đó, đoạn Dĩ An - Chơn Thành đường đôi, đoạn Chơn Thành - Lộc Ninh đường đơn.
- Tuyến Thủ Thiêm - Long Thành từ ga Thủ Thiêm đến ga Cảng hàng không quốc tế Long Thành chỉ phục vụ hành khách: đường đôi, khổ 1.435 mm, chiều dài khoảng 38 km.
Mạng lưới đường sắt quốc gia quy hoạch đến năm 2050 sẽ gồm 25 tuyến với chiều dài 6.354 km. Ngoài các tuyến đường sắt hiện có và sẽ hoàn thành trong giai đoạn đến năm 2030, trong giai đoạn này sẽ bổ sung vào quy hoạch các đoạn còn lại của tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Vũng Áng - Tân Ấp - Mụ Giạ, Biên Hòa - Vũng Tàu, TPHCM - Lộc Ninh, TPHCM - Cần Thơ, Hà Nội - Đồng Đăng.
Đồng thời, từng bước xây dựng các tuyến đường sắt kết nối vùng, liên vùng phù hợp nhu cầu từng giai đoạn: đường sắt ven biển Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh (bao gồm cả đoạn Nam Hải Phòng - Hạ Long), Hạ Long - Móng Cái, Thái Nguyên - Tuyên Quang - Yên Bái, Mỹ Thủy - Đông Hà - Lao Bảo (kết nối với Lào), TPHCM - Tây Ninh, đường sắt kết nối các tỉnh khu vực Tây Nguyên (Đà Nang - Kon Tum - Gia Lai - Đắk Lắk - Đắk Nông - Bình Phước (Chơn Thành)); khôi phục tuyến đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt phục vụ du lịch; hoàn thành các tuyến đường sắt tại các khu đầu mối.
Thực trạng đường sắt Việt Nam hiện nay là hạ tầng cũ nát, lạc hậu, khổ đường sắt 1 m không còn được sử dụng tại nhiều quốc gia. Hệ thống đường sắt đứt gãy trong kết nối, các kế hoạch đầu tư nhiều năm nay gần như bị phá sản cùng với mô hình tổ chức sản xuất kinh doanh bất cập, trì trệ và hầu như ít tạo ra giá trị. Đường sắt Việt Nam hiện không cạnh tranh được với đường bay giá rẻ. Ví dụ năm 2019, sản lượng vận chuyển của toàn ngành đường sắt là 8,1 triệu lượt người, bằng 1/3 sản lượng vận chuyển của Hãng hàng không Vietjet.
Năm 2020, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam lỗ 1.324 tỉ đồng. Sang năm 2021, doanh nghiệp này được giao phải đạt doanh thu 1.600 tỉ đồng và dự kiến lỗ 700 tỉ đồng.
