Chuyên gia: Chính phủ không nên ôm đồm
Tư Hoàng
 |
| Việt Nam cần tiếp tục cải cách nền hành chính công vụ. Ảnh: caicachhanhchinh.gov.vn |
(TBKTSG Online) - Chính phủ cần thay đổi nhiều vai trò và chức năng nếu muốn nền kinh tế và xã hội phát triển lành mạnh hơn, các chuyên gia khuyến nghị tại hội thảo sáng 9-5.
Hội thảo mang tên “Dự thảo tầm nhìn và lộ trình thực hiện tầm nhìn của Chính phủ Việt Nam đến năm 2020” do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, và Cơ quan Phát triển hợp tác quốc tế Thuỵ Điển (SIDA) tổ chức.
Nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Nguyễn Minh Thuyết cho rằng, trước hết phải tách bạch Ngân hàng Nhà nước khỏi chính phủ nếu muốn nền tài chính quốc gia lành mạnh hơn.
Ông nói: “Cơ chế hiện nay là lúc nào Chính phủ cần tiền là yêu cầu NHNN in tiền. Theo tôi, cần phải để Ngân hàng Nhà nước độc lập khỏi chính phủ để kiểm soát lạm phát tốt hơn”.
Bên cạnh đó, ông cho rằng, cần phải xem xét quan hệ giữa Chính phủ với doanh nghiệp nhà nước. Ông nhận xét, chính phủ các nước chỉ có tạo hành lang pháp lý, môi trường kinnh doanh để người dân kinh doanh thôi, chứ không trực tiếp quản lý doanh nghiệp như ở Việt Nam.
Ông nói, ngay cả đến sản xuất vũ khí, thì nước ngoài cũng giao cho công ty tư nhân làm. Trong khi đó, ở Việt Nam đến may quần cáo cho bộ đội công an cũng phải có xưởng may riêng của Nhà nước.
“Ở Việt Nam thì cái gì Nhà nước cũng làm hết. Rất ôm đồm. Mình cứ loanh quanh mãi chuyện này thì không thể nào phát triển được”, ông Thuyết nói.
“Tôi có thể nói là hiếm có chính phủ nào trên thế giới mà bận rộn quản lý doanh nghiệp nhà nước như Chính phủ Việt Nam”, ông nói.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) Lê Xuân Bá cho rằng, hiện nay luật pháp đang bắt Chính phủ làm quá nhiều việc.
“Ngay cả địa phương đốt pháo hoa cũng xin phép Thủ tướng”, ông nhận xét.
Báo cáo của nhóm nghiên cứu nhận xét thêm, đang xuất hiện ngày càng rõ tình trạng trốn tránh trách nhiệm cá nhân của công chức cấp dưới khi đẩy các quyết định lên cấp trên trong Chính phủ, tạo ra sự quá tải của cấp Chính phủ cao nhất.
Trong khi đó, tiến sĩ Võ Trí Thành của CIEM lo ngại rằng, hệ thống động lực của Việt Nam đang rất yếu kém, làm thui chột tinh thần cống hiến của cán bộ công chức nhà nước.
Trong khi đó, chuyên gia Lê Đăng Doanh góp ý, Việt Nam nên phát triển “lành mạnh hơn và bao dung hơn” như các tổ chức quốc tế như UNDP khuyến nghị.
Ông cho rằng, cách thu hồi đất như hiện nay khiến một người trở thành tỉ phú qua đêm, trong khi hàng trăm người khác tay trắng là một thách thức rất lớn cho phát triển và công bằng xã hội.
Tác giả bản báo cáo Tầm nhìn Chính phủ, ông Grayson Clarke cho rằng, trong những thập kỷ qua sau đổi mới, Việt Nam đang phát triển theo cách “hái quả ở cành thấp”, có nghĩa là Nhà nước không còn cấm người dân làm ăn, kinh doanh; và cho phép người dân thành lập doanh nghiệp tư nhân. Nhưng hiện nay “quả cành thấp đã hết” do một số loại đã bị hái hết, một số loại đã biến mất, trong khi hàng loạt các thách thức thể chế khác lại đang nảy sinh.
Ông cho rằng, Việt Nam cần đẩy nhanh các cải cách theo hướng thị trường, đổi mới vai trò bất di bất dịch của Chính phủ với tư cách là một cơ quan lãnh đạo nói chung và trong các doanh nghiệp nhà nước nói riêng như đã ấn định trong Hiến pháp 1992.
Chuyên gia này cảnh báo, thất bại trong thực hiện chương trình cải cách mạnh mẽ có thể có nghĩa là trong ngắn hạn, Việt Nam có thể tiếp tục thịnh vượng, nhưng trong dài hạn thì tốc độ tăng trưởng sẽ giảm sút.
Nhóm tư vấn gợi ý, rà soát tổ chức và công việc của Chính phủ, cải cách công vụ, áp dụng thẻ tính điểm cho Chính phủ, đơn giản hoá quy trình xây dựng pháp luật, giảm số lượng các nghị định và thông tư, giảm tỷ lệ nhân viên hành chính làm trực tiếp, cải thiện dịch vụ công, công chức viên chức cần được tuyển dụng theo các tiêu chuẩn rõ ràng, minh bạch, có hệ thống đánh giá kết quả làm việc cho lãnh đạo cấp vụ trở lên, trả lương theo kỹ năng và kết quả làm việc, giảm tham nhũng…
Chủ nhiệm đề tài, ông Lê Xuân Bá cho rằng, chỉ cần Chính phủ chấp nhận một vài điều gợi ý trong bản báo cáo này đã là sự thành công. “chúng tôi hy vọng rằng đây là một sư gợi ý để người dân, Chính phủ thấy rằng để có một Chính phủ mạnh, trong sạch, đất nước phát triển, cần phải làm gì”, ông nói.
