Cơ chế ‘ngắt mạch’ thị trường chứng khoán ở các nước ra sao?
Song Nghi
(TBKTSG Online) – Các thị trường chứng khoán (TTCK) ở Mỹ, Trung Quốc, Nhật, Hồng Kông … đều có quy định về việc "cúp cầu dao". Gần đây nhất, hồi tháng 3-2020, do tác động tiêu cực từ dịch bệnh Covid-19, các TTCK ở Mỹ và Trung Quốc đã áp dụng ngắt mạch trong thời gian ngắn.
 |
| Sàn chứng khoán Thượng Hải và Thâm Quyến ở Trung Quốc từng áp dụng cơ chế "ngắt mạch” (circuit breaker) một số lần, khi cần ứng phó để bảo đảm an toàn cho TTCK. Ảnh minh họa: Reuters |
Bộ Tài Chính đang lấy ý kiến về dự thảo Nghị định thi hành luật Chứng khoán. Theo đó, khi cần ứng phó để bảo đảm an toàn cho TTCK, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được thực hiện nhiều biện pháp điều tiết. Trong các biện pháp này có cả "ngắt mạch TTCK" như tạm ngừng, đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động giao dịch trên TTCK. Thời hạn thực hiện tạm ngừng, đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoặc khôi phục hoạt động giao dịch mỗi lần không quá năm ngày.
"Cúp cầu dao" TTCK có thể xảy ra thường xuyên hơn
Sau sự sụp đổ của thị trường trong ngày Thứ Hai đen (*) hồi năm 1987, các biện pháp kềm chế giao dịch (trading curbs) hay còn gọi là ngắt mạch/cúp cầu dao (circuit breaker) TTCK được nhiều nước áp dụng nhằm giảm bớt sự biến động của TTCK và các đợt bán tháo lớn. Các TTCK lớn ở Mỹ, Trung Quốc, Nhật, Hồng Kông … đều có quy định về việc "cúp cầu dao" nhưng quy định khác nhau đáng kể.
Từ đầu năm nay, các đợt bán tháo ồ ạt khiến nhiều thị trường chứng khoán trên thế giới như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản phải kích hoạt công cụ ngắt mạch thị trường. Trong tương lai gần, sự kiện hiếm thấy này có thể sẽ trở nên phổ biến trong bối cảnh nhà đầu tư lo ngại về tác động của Covid-19.
Trước đó, hồi tháng 1-2016, Trung Quốc đã từng phải kích hoạt cơ chế ngắt giao dịch khi cả hai sàn chứng khoán Thượng Hải và Thâm Quyến hai lần trong bốn ngày do tình trạng rớt giá đến 7%.
Quy định ngắt mạch các TTCK nước ngoài ra sao?
Mỹ-Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE): Sau khi thay đổi quy tắc năm 2011, vào đầu mỗi ngày giao dịch, NYSE đặt ba mức ngắt mạch (circuit breaker) ở các mức 7% (Level 1), 13% (Level 2), and 20% (Level 3) của giá đóng cửa trung bình của S&P 500 cho ngày giao dịch trước đó. Level 1 và Level 2 giảm dẫn đến việc ngừng giao dịch trong 15 phút trừ khi chúng xảy ra sau 3 giờ 25 chiều, khi không áp dụng tạm dừng giao dịch. Sự suy giảm Level 3 dẫn đến việc giao dịch bị đình chỉ trong phần còn lại của ngày. Mức giảm lớn nhất trong một ngày của S&P 500 kể từ năm 1987 là mức giảm 9% vào ngày 15-10-2008.
Nhật Bản: TTCK nước này tạm dừng giao dịch với mọi hợp đồng tương lai, quyền chọn và các sản phẩm phái sinh có liên quan tới hợp đồng tương lai và quyền chọn. Mỗi sản phẩm phái sinh đều có "phạm vi giới hạn giá" riêng. Nếu biến động giá vượt quá giới hạn này, công cụ ngắt mạch thị trường sẽ được kích hoạt, giao dịch bị tạm ngưng trong 10 phút.
Hàn Quốc: Giao dịch của mọi chứng khoán được niêm yết (ngoại trừ chứng khoán nợ) trên thị trường chứng khoán Hàn Quốc sẽ bị tạm ngưng trong 20 phút nếu chỉ số Kospi hoặc chỉ số Kosdaq giảm hơn 20% so với giá đóng cửa ngày hôm trước. Công cụ ngắt mạch chỉ có thể được kích hoạt một lần trong một ngày.
Hồng Kông: Sàn chứng khoán Hồng Kông chỉ áp dụng ngắt mạch với các cổ phiếu cấu thành chỉ số Hang Seng và chỉ số Hang Seng China Enterprise. Việc áp dụng công cụ ngắt mạch ở sàn Hồng Kông được dựa trên giá tham chiếu, tức giá chứng khoán được giao dịch năm phút trước đó. Nếu một mã chứng khoán tăng hoặc giảm 5% so với giá tham chiếu, thì trong vòng năm phút sau khi công cụ ngắt mạch được kích hoạt, nó chỉ được phép giao dịch trong biên độ biến động cố định là 10%.
Ấn Độ: Công cụ ngắt mạch TTCK tại Ấn Độ được kích hoạt khi chỉ số Nifty 50 hoặc chỉ số Sensex vượt quá một số giới hạn qui định. Nếu một hoặc cả hai chỉ số này tăng hoặc giảm quá 10%, 15% hoặc 20% so với mức đóng cửa ngày hôm trước, giao dịch trên thị trường sẽ bị tạm ngưng. Tùy theo giới hạn nào bị phá vỡ, thị trường chứng khoán sẽ phải tạm dừng 15 phút, 1 giờ 45 phút, hoặc cả ngày.
Singapore: Singapore áp dụng ngắt mạch thị trường đối với các cổ phiếu cấu thành chỉ số Straits Times, chỉ số Singapore MSCI và các chứng khoán khác, bao gồm các cổ phiếu và quĩ ETF đáp ứng được một số tiêu chí nhất định. Công cụ ngắt mạch ở Singapore được áp dụng dựa trên giá chứng khoán được giao dịch trong vòng năm phút trước đó, hay còn gọi là "giá tham chiếu" tương tự như Hồng Kông.
Trung Quốc: Cả hai sàn chứng khoán Thượng Hải và Thâm Quyến đều ngưng giao dịch 15 phút khi chỉ số CSI 300 tăng hoặc giảm từ 5% trở lên so với mức đóng cửa ngày hôm trước. Nếu chỉ số này tăng hoặc giảm từ 7% trở lên so với ngưỡng đóng cửa hôm trước, hoạt động giao dịch sẽ bị ngưng đến phiên giao dịch sau.
Indonesia: Nước này mới sửa đổi các qui định về công cụ ngắt mạch thị trường. Theo luật mới, giao dịch sẽ bị tạm ngưng trong vòng 30 phút nếu chỉ số Jarkarta Composit giảm hoặc hơn 5% (mức cũ là 10%) so với mức đóng cửa trước đó.
Thái Lan: Toàn bộ chứng khoán được niêm yết bị tạm ngừng giao dịch trong 30 phút khi chỉ số SET giảm 10% so với mức đóng cửa ngày hôm trước. Nếu Chỉ số SET giảm 20% so với mức đóng cửa ngày hôm trước, giao dịch sẽ bị ngừng trong một tiếng.
———————————-
(*) Thứ Hai đen là ngày 19-10-1987, khi đó chỉ số Dow Jones (Mỹ) giảm tới 508 (22,6%) và tình trạng tương tự lan ra khắp thế giới. Vào cuối tháng 10-1987, các thị trường chứng khoán của Hồng Kông đã tụt 45,8%, Úc 41,8%, Tây Ban Nha 31%, Anh 26,4%, Canada 22,5%.
Theo FT, Tnvestopedia, CNBC, SCMP
