Cơ hội thâm nhập thị trường châu Phi
Sơn Nghĩa
 |
| Thử sản phẩm tại một doanh nghiệp sản xuất cà phê hòa tan. Hiện nay sản phẩm cà phê hòa tan luôn được những thành phố, trung tâm lớn ở châu Phi ưa chuộng. Ảnh: Sơn Nghĩa. |
(TBKTSG) - Thị trường châu Phi vẫn còn nhiều “dư địa” cho các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam. Doanh nghiệp cần tận dụng các cơ hội để xuất khẩu hàng hóa sang thị trường này.
Nhu cầu đa dạng
Thâm nhập thị trường châu Phi gần bốn năm qua, trung bình mỗi năm Công ty TNHH Gạo Việt xuất khẩu vào thị trường này khoảng 1 triệu đô la Mỹ. Ông Nguyễn Thanh Long, Giám đốc công ty, cho rằng thị trường châu Phi còn nhiều cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị phần xuất khẩu.
Gạo của Việt Nam phải cạnh tranh mạnh mẽ với gạo của Thái Lan và Ấn Độ ở thị trường này. Ngoài việc giữ vững chất lượng gạo xuất khẩu, doanh nghiệp luôn bị sức ép cạnh tranh về giá.
Trung bình mỗi tấn gạo của Việt Nam xuất sang thị trường này có giá rẻ hơn 10% so với gạo Thái Lan. “Chấp nhận bán giá thấp hơn so với đối thủ cạnh tranh để giữ những khách hàng cũ và tìm thêm khách hàng mới là cách giữ được những khách hàng ở châu Phi”, ông Long nói.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần chú trọng đến mẫu mã bao bì khi xuất khẩu sang thị trường này, thương hiệu của doanh nghiệp cần được ghi rõ trên bao bì để người tiêu dùng nhận biết và làm quen với thương hiệu gạo của Việt Nam. Ngôn ngữ ghi trên bao bì cần được dịch sang tiếng Pháp ở những quốc gia Tây Phi và tiếng Anh ở những vùng khác của châu Phi.
Nhu cầu nhập khẩu gạo của các quốc gia châu Phi tăng mạnh mỗi năm sẽ là cơ hội lớn để gạo Việt Nam tăng thị phần xuất khẩu vào khu vực này. Cụ thể, Bờ Biển Ngà, một quốc gia ở khu vực Tây Phi, đã nhập hơn 810.000 tấn gạo trong năm 2010. Hiện 90% gạo nhập khẩu của Bờ Biển Ngà đến từ Thái Lan, Ấn Độ, Trung Quốc, Pakistan và Việt Nam. Nhưng số lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này còn khá ít.
Theo Vụ Thị trường châu Phi - Tây Á - Nam Á, năm 2009 Việt Nam đã xuất khẩu sang Bờ Biển Ngà 94.129 tấn gạo, đạt hơn 137 triệu đô la Mỹ. Năm 2010, các doanh nghiệp Việt Nam xuất sang thị trường này 98.654 tấn gạo, tổng trị giá hơn 122 triệu đô la Mỹ.
Ngoài ra, theo nhiều doanh nghiệp đã xuất khẩu gạo sang thị trường này, gạo sẽ là lương thực chính trong thời gian tới ở các nước Tây Phi. Việc gia tăng dân số, đô thị hóa và thay đổi thói quen ăn uống sẽ tiếp tục làm tăng nhu cầu tiêu thụ gạo trên đầu người tại các nước Tây Phi so với các loại ngũ cốc khác. Với xu thế hiện nay, nhu cầu tiêu thụ lúa gạo ở Tây Phi sẽ tăng từ 13 triệu tấn trong năm 2010 lên 20 triệu tấn vào năm 2030.
Ngoài gạo, các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang châu Phi gồm giày dép, hàng dệt may, cà phê, sản phẩm hóa chất, máy tính và linh kiện, hạt tiêu, sản phẩm từ sắt thép. Đặc biệt mặt hàng cà phê hòa tan luôn được những thành phố, trung tâm lớn ở châu Phi ưa chuộng.
Ông Phạm Quang Vũ, Tổng giám đốc Vinacafé Biên Hòa, cho biết công ty tìm được khách hàng và xuất khẩu sang thị trường Nam Phi chưa được một năm, nhưng kim ngạch xuất khẩu cà phê hòa tan của công ty đã đạt gần 1 triệu đô la Mỹ.
“Chúng tôi chọn Nam Phi làm thị trường trọng điểm để thâm nhập những thị trường khác trong khu vực. Tiềm năng của thị trường này còn rất lớn cho những sản phẩm cà phê hòa tan của Việt Nam”, ông Vũ nói.
Những chuyến xúc tiến thương mại ở tầm quốc gia do Cục Xúc tiến thương mại và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức gần đây luôn có những doanh nghiệp lớn (chủ yếu là những doanh nghiệp phân phối) ở các quốc gia này tháp tùng. Doanh nghiệp nên chú trọng đến việc tìm cơ hội ở những đoàn doanh nghiệp của các quốc gia châu Phi sang Việt Nam xúc tiến thương mại.
Nhiều lợi thế cho phát triển…
Một điểm sáng khác ở thị trường châu Phi là dù kinh tế toàn cầu suy thoái nhưng kim ngạch xuất khẩu sang châu Phi của Việt Nam vẫn tăng mạnh. Theo Tổng cục Hải quan Việt Nam, trong bảy tháng đầu năm 2011, kim ngạch xuất khẩu của nước ta sang các thị trường chính (khoảng 10 nước) của châu Phi đạt 2,1 tỉ đô la Mỹ, tăng 209% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặt hàng xuất khẩu chủ lực vẫn là lúa gạo, thủy sản, hàng may mặc, đồ gỗ…
Với mặt hàng đồ gỗ, bà Ngô Thị Hồng Thu, Phó tổng giám đốc tập đoàn kỹ nghệ gỗ Trường Thành, cho hay thị trường châu Phi sẽ giúp tăng năng lực cạnh tranh của ngành gỗ Việt Nam. Bởi ngoài lợi thế có nguồn nguyên liệu rừng trồng giá rẻ, châu Phi còn là điểm đến thuận lợi để các doanh nghiệp đầu tư trồng rừng với giá thấp.
Bên cạnh đó, thị trường Nam Phi có thị hiếu sử dụng những sản phẩm nội thất tương tự các quốc gia châu Âu và Mỹ. Tại đây quy tụ những nhà phân phối lớn của thế giới. Đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp gỗ đầu tư nhà máy sản xuất hàng hóa.
Hiện nay Trường Thành đang chuẩn bị mở một cửa hàng trưng bày sản phẩm ở Nam Phi để đưa hàng sang trưng bày, nhằm tạo thuận lợi cho việc thâm nhập thị trường các quốc gia lân cận ở khu vực châu Phi, khi nhà máy chế biến gỗ với tổng vốn đầu tư 30 triệu đô la Mỹ của Trường Thành dự kiến đi vào hoạt động trong năm 2013.
Tại cuộc hội thảo về giao lưu thương mại với thị trường Benin vừa được tổ chức tuần trước ở TPHCM, ông Sabi Boum Djoule, cố vấn pháp lý Bộ Công thương của Benin, cho biết chính phủ nước này mong muốn doanh nghiệp Việt Nam đầu tư, xây dựng các nhà máy chế biến hạt điều, dứa, xoài tại Benin; hỗ trợ Benin phục hồi các nhà máy chế biến bông; mở văn phòng đại diện kinh doanh máy nông nghiệp của Việt Nam tại thành phố Cotonou...
Tương tự Benin, nhiều quốc gia khác ở châu Phi cũng muốn nhập khẩu gạo, sản phẩm điện tử, sắt thép các loại, nguyên phụ liệu thuốc lá, dệt may, da giày... từ Việt Nam. Trong khi đó, những quốc gia châu Phi có lợi thế sản xuất, xuất khẩu các mặt hàng bông, hạt điều, gỗ, sắt thép phế liệu…
“Những mặt này phù hợp với nhu cầu nhập khẩu của Việt Nam để phục vụ sản xuất công nghiệp trong nước”, ông Ngô Văn Roãn, Trưởng phòng Xuất nhập khẩu khu vực TPHCM, Bộ Công Thương, cho biết. Triển vọng phát triển kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam với châu Phi khá khả quan. Tuy nhiên, để nắm bắt được cơ hội, doanh nghiệp hai bên cần nỗ lực nhiều hơn trong việc tìm hiểu thị trường, nhu cầu tiêu dùng, thị hiếu người dân và thiết lập quan hệ thương mại một cách bền vững trên cơ sở xây dựng mối quan hệ tin tưởng lẫn nhau.
Để giải quyết những khó khăn trong khâu thanh toán khi làm ăn với thị trường châu Phi, ông Roãn cho rằng, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam nên tận dụng phương pháp hàng đổi hàng nhằm tránh rủi ro. Những doanh nghiệp mới tiếp cận thị trường này nên chọn cách xuất khẩu qua trung gian, khi quy mô còn nhỏ, phân tán. Doanh nghiệp cần tận dụng những công ty trung gian của châu Âu, với nhiều kinh nghiệm ở thị trường châu Phi và tiềm lực tài chính mạnh, họ có thể hỗ trợ hàng hóa Việt Nam vào thị trường châu Phi trong thời gian đầu. Ngoài ra, những công ty này có quan hệ chặt chẽ với các ngân hàng châu Âu và Mỹ. Nhờ đó doanh nghiệp Việt Nam sẽ giảm thiểu được rủi ro trong việc thanh toán khi xuất hàng sang châu Phi.
