Đâu là nguyên nhân?
Phan Trọng Hiền
(TBKTSG) – Tại kỳ họp HĐND TPHCM lần thứ 19, Khóa VII vừa diễn ra, khi trả lời chất vấn của đại biểu về tình trạng đua xe trái phép kéo dài hàng chục năm nay, một lãnh đạo của Công an thành phố cho biết: “Nạn đua xe đã có từ thời chế độ cũ…Muốn triệt tiêu ngay tức khắc nạn đua xe là điều không thể thực hiện được” (Thanh Niên 10-12-2010).
Giải trình về vụ nữ sinh trường THCS Mạch Kiếm Hùng (quận 5) đánh nhau rồi ghi hình tung lên mạng, lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo không đề cập những tác động từ môi trường giáo dục, mà nói nhiều về một số “mặt trái” của hội nhập, xem đó như là nguyên nhân chính của tình trạng “bạo lực học đường” (Tuổi trẻ 10-12-2010).
Hơn 35 năm đã trôi qua kể từ ngày đất nước thống nhất, theo tôi, những tệ nạn xã hội như đua xe không nên tiếp tục “đổ thừa” là do “tàn dư của chế độ cũ”. Có thể khẳng định rằng, tất cả những kẻ tham gia đua xe hiện nay đều là sản phẩm của xã hội chúng ta, chúng được sinh ra và hưởng thụ nền giáo dục của chính chúng ta! Tôi sinh ra, lớn lên và sinh sống tại Sài Gòn – Gia Định được 20 năm cho đến ngày 30-4-1975, nhưng chưa từng chứng kiến một vụ đua xe trái phép nào có tới hàng trăm, hàng ngàn người tham gia như hiện nay.
Trong thời điểm ấy, tôi cũng chưa từng thấy (hoặc nghe nói) một vụ nữ sinh nào đánh nhau đến độ “xé áo lột quần”, bêu riếu làm nhục nhau như nhiều vụ đã xảy ra gần đây. Tất cả, chẳng qua do công tác giáo dục và quản lý xã hội của ta còn nhiều yếu kém, bất cập!
Cũng xin nói một chút về cái gọi là “mặt trái của cơ chế thị trường” – một tấm lá chắn mà không ít đơn vị, cá nhân thường đưa ra để biện minh cho những thiếu sót của mình. Ở đời, cái gì chẳng có “mặt trái”, kể cả những chiếc huy chương lấp lánh đeo trên ngực? Nhưng “mặt trái” của cơ chế thị trường đâu có lỗi gì! Nhiều nước theo “cơ chế thị trường” đã nhiều thập kỷ nhưng họ vẫn phát triển tốt, phúc lợi xã hội được nhà nước quan tâm chăm lo, an sinh xã hội bền vững. Suy ra, tốt hay xấu cũng tự do mình mà ra.
Chỉ khi nào xác định đúng nguyên nhân, mới có thể tìm ra giải pháp để khắc phục dần những yếu kém. Chẳng hạn như việc đua xe, biện pháp giải quyết không khó nếu chính quyền có những biện pháp mạnh mẽ và kiên quyết như phạt tiền thật nặng, thậm chí tịch thu xe, tước bằng lái vĩnh viễn đối với những người tái phạm và không có ngoại lệ. Những biện pháp này đâu có gì khó khăn, nhưng vì sao thời gian qua các cơ quan có trách nhiệm vẫn chưa thực hiện?
Trái lại, theo tôi, việc thiếu nghiêm minh trong thực thi pháp luật, buông lỏng kỷ cương phép nước mới thật sự là nguyên nhân chính dẫn đến những tệ nạn xã hội và tiêu cực như hiện nay.
