(KTSG Online) - Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam có quy mô lớn, nếu thời gian triển khai càng kéo dài, qua nhiều thời kỳ sẽ dẫn đến rủi ro về tăng vốn đầu tư, bỏ lỡ cơ hội phát triển kinh tế - xã hội. Vì thế Hội đồng thẩm định nhà nước vừa có văn bản đề nghị Bộ Giao thông Vận tải xây dựng cơ chế đặc biệt triển khai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.
- Kỳ vọng đột phá từ ‘siêu dự án’ đường sắt cao tốc Bắc – Nam
- Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam: Kinh phí lớn, công nghệ cao… và còn gì nữa?
TTXVN đưa tin, Hội đồng thẩm định nhà nước dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam có văn bản gửi Bộ Giao thông Vận tải đề nghị tiếp thu ý kiến của tư vấn thẩm tra về khai thác, hướng tuyến, vị trí nhà ga, công nghệ, từ đó hoàn thiện phương án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam vừa chở khách, vừa chở hàng, tốc độ thiết kế 200-250 km/h, tốc độ khai thác 200 km/h. Phương án này đã được 2 bộ Giao thông Vận tải và Kế hoạch và Đầu tư thống nhất nghiên cứu cuối năm 2022.
Trước đó, Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của Bộ Giao thông Vận tải đề xuất đến năm 2050 mới đưa vào khai thác toàn tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam. Hội đồng thẩm định nhà nước cho rằng dự án quy mô lớn, thời gian triển khai càng kéo dài, qua nhiều thời kỳ sẽ dẫn đến rủi ro về tăng vốn đầu tư, bỏ lỡ cơ hội phát triển kinh tế - xã hội. Nên Hội đồng thẩm định nhà nước đề nghị Bộ Giao thông Vận tải xây dựng cơ chế đặc biệt cho dự án để trình Quốc hội, Chính phủ xem xét.
Với kịch bản tuyến đường sắt tốc độ 200 km/h, số lượng nhà ga tăng hơn so với phương án đường sắt 350 km/h. Theo Hội đồng thẩm định nhà nước, hiện cả 20 tỉnh, thành phố có tuyến đường sắt đi qua đã đồng thuận số lượng nhà ga do tư vấn thẩm tra đề xuất.
Tuy nhiên có 12 tỉnh chưa đồng thuận phương án hướng tuyến và vị trí nhà ga gồm: Hà Nam, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai. Vì vậy, đề nghị Bộ Giao thông Vận tải làm việc với 12 địa phương này để thống nhất phương án tối ưu.
Vì sự cấp bách, Hội đồng thẩm định nhà nước yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hồ sơ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi để gửi hội đồng trong năm nay. Bộ Giao thông Vận tải cũng cần hoàn thiện phương án phân kỳ đầu tư hợp lý, đảm bảo tính khả thi, hoàn thành dự án trước 2045. Đây cũng là định hướng thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam đã được Bộ Chính trị đưa ra tháng 3-2023.
Các đơn vị liên quan cần nghiên cứu bổ sung mô hình dự án PPP, cụ thể nhà nước sẽ xây dựng cơ sở hạ tầng, bảo trì và bảo dưỡng hạ tầng, doanh nghiệp có trách nhiệm đầu tư phương tiện vận tải và nhà ga cao tầng. Doanh nghiệp sẽ thành lập bộ máy vận hành khai thác, trả phí khấu hao cơ sở hạ tầng đã đầu tư dự kiến 75 năm và trả phí bảo dưỡng hạ tầng cho nhà nước.
Cuối năm 2022, đơn vị tư vấn thẩm tra đã nêu một số nhược điểm nếu đầu tư đường sắt tốc độ cao 350 km/h và kiến nghị phương án tuyến đường sắt vừa chở khách, vừa chở hàng tốc độ khai thác 225 km/h cho tàu khách, 160 km/h cho tàu hàng. Trên tuyến có 50 ga hành khách và 20 ga hàng hóa. Tổng mức đầu tư sơ bộ là 61 tỉ đô la.
Bộ Chính trị đã đặt mục tiêu đến năm 2025 hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam. Các đoạn đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Vinh và TPHCM - Nha Trang được ưu tiên khởi công trong giai đoạn 2026-2030; phấn đấu hoàn thành toàn tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trước năm 2045.
Nhà nước nên có định hướng trong việc phát triển giao thông. Tuyến nào thì cần phát triển đường bộ cao tốc, tuyến nào thì cần phát triển đường hàng không, tuyến nào cần phát triển đường sắt cao tốc. Việt nam còn rất nghèo, không nên phát triển dàn trải, cần phải tính đến hiệu quả của tuyến đường, chớ xây dựng xong rồi thì không có khách đi thì lỗ chắc chắn, tiền đâu trả nợ. Khách hàng người ta khôn lắm, tính toán đi tuyến đường nào có lợi nhất. Chẳng hạn tuyến Hà Nội TPHCM, đi đường sắt cao tốc mất ít nhất 10 tiếng, đi hàng không mất 4 tiếng kể cả check in, đa số khách sẽ chọn đi hàng không vì nhanh hơn, chỉ có lễ, tết hàng không không đủ vé khách mới đi tàu hoả. Nên nhường tuyến Hà Nội TPHCM cho hàng không, chỉ làm các đoạn tàu hoả cao tốc ở các tuyến ngắn có đông khách như TPHCM Cần Thơ, TPHCM Nha Trang, Hà Nội Hải Phòng, Hà Nội Vinh, mấy tuyến ngắn này khách sẽ đi nhiều vì nhanh hơn hàng không (đi hàng không mất thêm thời gian check in 1h30), giá vé rẻ hơn hàng không.