(KTSG Online) - Việc thực hiện thâu tóm doanh nghiệp trên thị trường Việt Nam không còn là câu chuyện riêng của khối doanh nghiệp nước ngoài. Trong hai năm trở lại đây, các doanh nghiệp trong nước đang cho thấy sự chủ động hơn trong hoạt động mua bán sáp nhập và cân bằng tỷ lệ với khối ngoại về giá trị các thương vụ.
Đó là những nhận định của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương) trong báo cáo “Kiểm soát hoạt động tập trung kinh tế theo pháp luật cạnh tranh từ tháng 7-2019 – 7-2021”.
Tỷ lệ nội – ngoại đã cân bằng
Báo cáo cho hay, năm 2018, giá trị giao dịch của các thương vụ tập trung kinh tế (TTKT) do doanh nghiệp Việt Nam là bên mua chỉ chiếm tỷ trọng 11,8%, trong khi các nhà đầu tư nước ngoài chiếm tới 88,2% trong tổng giá trị giao dịch tại Việt Nam.
Tuy nhiên, giai đoạn 2019-2020, giá trị các thương vụ do doanh nghiệp Việt Nam đóng vai trò bên mua đã tăng lên, chiếm trên 30% tổng giá trị giao dịch được thực hiện tại Việt Nam.
Trong giai đoạn từ tháng 7-2019 đến hết tháng 6-2021, căn cứ 125 hồ sơ thông báo TTKT do Bộ Công Thương tiếp nhận, có 258 doanh nghiệp là chủ thể của các thương vụ này. Trong đó có 131 doanh nghiệp nước ngoài (chiếm 51%) và 127 doanh nghiệp Việt Nam (chiếm 49%).
Các ngành, lĩnh vực chủ yếu thu hút lượng lớn vốn đầu tư thông qua TTKT tại Việt Nam thời gian qua bao gồm bất động sản, tài chính- ngân hàng, công nghiệp và bán lẻ. Bên cạnh đó, một số thương vụ đáng chú ý cũng được thực hiện trong lĩnh vực logistics, nông nghiệp, dược phẩm - y tế, xây dựng.
Tỷ trọng trong tổng giá trị TTKT tại Việt Nam của các doanh nghiệp trong nước có xu hướng tăng nhanh chóng với sự chủ động ngày càng cao của các doanh nghiệp, tập đoàn lớn. Một số thương vụ điển hình do doanh nghiệp Việt Nam thực hiện trong giai đoạn 2019 - 2020 có liên quan đến các tập đoàn lớn như Masan, Vingroup, Vinamilk, Gelex, REE, Thaco, PAN Group...
Bên cạnh các thương vụ thành công, nhiều kế hoạch TTKT cũng được định hình và dự kiến được thực hiện trong thời gian tới như Kido Group lên kế hoạch sáp nhập các công ty thành viên, Thadi tiếp tục đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp...
Trong khi đó, khối ngoại cũng có một số thương vụ nổi bật, có giá trị giao dịch lớn. Điển hình như thương vụ KEB Hana Bank mua lại một phần vốn điều lệ của BIDV với giá trị 878 triệu đô la Mỹ, KKR&Temasek mua lại cổ phần của Vinhomes với giá trị 652 triệu đô la Mỹ...
Thâu tóm sẽ tăng cao hậu Covid-19
Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng nhận định, hoạt động TTKT trong thời gian qua tại thị trường Việt Nam tuy chịu sự tác động tiêu cực bởi đại dịch Covid-19 nhưng vẫn diễn ra tương đối sôi động. Theo đó, hoạt động này vẫn là một kênh đầu tư hiệu quả và cũng là cách thức để các tập đoàn, doanh nghiệp lớn thực hiện tái cấu trúc nội bộ.
Qua đó, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh để thích ứng với trạng thái bình thường mới như hiện nay. Thông qua hoạt động TTKT, các tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Việt Nam ngày càng củng cố vị trí và vai trò của mình để đóng góp cho sự phát triển kinh tế của Việt Nam.
Dù vậy, sự tham gia của các nhà đầu tư, doanh nghiệp nước ngoài trong các giao dịch TTKT tại Việt Nam vẫn chiếm tỷ trọng khá lớn do xu hướng chuyển dịch đầu tư hậu Covid-19 sang các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam.
Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng cũng nhận định, làn sóng các doanh nghiệp nước ngoài gia tăng, mua lại và đầu tư gián tiếp vào Việt Nam sẽ diễn ra mạnh mẽ trong thời gian tới. Theo đó, các giao dịch TTKT dưới hình thức mua lại giữa các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài và doanh nghiệp trong nước cũng sẽ gia tăng. Các giao dịch này được dự báo sẽ tiếp tục chiếm tỷ lệ lớn trong số hồ sơ thông báo TTKT trong nửa cuối năm 2021 và cả năm 2022.
Với xu hướng hoạt động TTKT trên thị trường giai đoạn 2 năm tiếp theo, dự báo số hồ sơ thông báo gửi đến Bộ Công Thương trong thời gian tới sẽ tăng mạnh. Trong đó, khoảng 30% đến 40% số hồ sơ sẽ liên quan các giao dịch được thực hiện ngoài lãnh thổ Việt Nam.
Bởi lẽ xu hướng hồi phục và tăng tốc của hoạt động mua bán, sáp nhập trên thế giới sẽ lan tỏa đến thị trường trong nước. Đồng thời các hoạt động kinh doanh theo chuỗi giá trị toàn cầu ngày càng gia tăng, trong đó Việt Nam là một mắt xích không thể thiếu trong chuỗi giá trị này. Theo đó, các giao dịch TTKT dưới hình thức mua lại giữa các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài và doanh nghiệp trong nước cũng sẽ gia tăng.
Tuy vậy, cơ quan này cũng cho rằng, một số giao dịch được thực hiện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam có tính chất phức tạp với nhiều bước, giai đoạn và kết hợp nhiều hình thức. Do đó, các thương vụ cần được xem xét, đánh giá ở phạm vi rộng hơn, bao gồm tổng thể các bước, giai đoạn, các hình thức trong một giao dịch cụ thể. Các bên tham gia không đơn thuần chỉ xem xét ở một bước, giai đoạn, hình thức đơn lẻ trong giao dịch đó.
