Kinh nghiệm vô tri
Nguyễn Nguyên Thảo
(TBKTSG) - Khoảnh đất nhỏ. Nằm trong hẻm bề ngang chỉ đủ cho hai chiếc xe máy tránh nhau. Điều kiện thi công khó. Vật tư phải tập kết ngoài đường, chuyển từng xe cút kít vào. Đêm hôm nhóm thợ hồ phải ngủ lại công trình để trông coi đồ đạc, vật liệu.
1.Nghĩ phận thợ hồ ngày làm việc vất vả, đêm phải che lán tạm bợ, ngủ dưới mưa lạnh, anh cũng trằn trọc theo. Nhưng vợ lại bảo, cuộc sống là sự phân công, mỗi người một việc, tình thương người bao la đến mấy cũng không che hết gió mưa trên cõi đời này. Mình đã trả công cho họ xứng đáng qua bảng hợp đồng thi công ổn thỏa đó thôi...Nghe vậy, anh yên tâm nhắm mắt ngủ, không quên lạy trời cho những cơn mưa đêm mau tạnh.
2. Từ khi xây nhà, anh đã học được nhiều kinh nghiệm, bài học quý giá mà bấy lâu kẻ đóng cửa đọc sách, chủ động giữ một khoảng cách với cuộc sống như anh đã bỏ qua nhiều dịp trải nghiệm. Vậy thì cái gì làm cho anh sốc nhất? Đó là anh đã biết cách đưa tiền cho đại diện công quyền mà không sợ xúc phạm đến nhân phẩm của người nhận, không áy náy với lương tâm! Nhiều người có kinh nghiệm bảo với anh rằng: đưa tiền cho mấy ông thì không nên bỏ vào phong bì hay vòng vo dài dòng, mà nên đưa thẳng, ấy là tôn trọng người nhận. Thời buổi dịch vụ hóa, mọi thứ đã có giá của nó, vậy cứ thẳng lưng, nhe răng cười mà đưa, đừng rụt rè rón rén hay e ấp tế nhị chỉ làm cho người nhận thêm mất thì giờ...
Anh thực hành y như thế. Anh bước qua cái sự vướng víu ngượng nghịu. Anh xếp xấp tiền xuống dưới chồng hồ sơ, rồi đẩy nhẹ vào tay người đại diện công quyền, sao cho xấp tiền chạm đến mấy ngón tay của ông ta, để ông ta có thể cảm nhận được mùi tiền dày hay mỏng, đoán được trị giá của phi vụ này. Ông ta nở một nụ cười, và cái gật đầu, ngầm ý mọi thứ sẽ được khai thông, trôi chảy.
Vậy là, xây nhà - một trong ba việc trọng đại trong đời một thằng đàn ông, đã cho anh cái kinh nghiệm cười ra nước mắt. Anh vừa sụp đổ niềm tin lại vừa có cái hí hửng vô tri của kẻ đang sống như bao người đời, thức thời, không dằn vặt sách vở lý thuyết để tự làm khổ mình. Về thực tế, anh cũng biết thêm về thị trường dịch vụ cho sự trôi chảy có giá cả hẳn hoi, thứ giá cả bất thành văn nhưng người nọ mách bảo người kia. Ví dụ: con mộc và chữ ký trên một giấy phép xây dựng giá dao động từ 3-4,5 triệu đồng tùy thuộc diện tích ngôi nhà; ngay khi đổ đống cát để khai móng, thì mức giá cho nhân viên kiểm tra môi trường, phòng tài nguyên môi trường địa phương làm lơ cũng từ 500.000 đến 1 triệu đồng, chưa nói là sau đó còn phải tiếp thêm phòng tài nguyên - môi trường quận, giá phong bì hoàn công đã có “barem” hẳn hoi...
Anh gạt ra khỏi đầu óc những sĩ diện và lao vào một vòng xoáy toan tính lo lót sao cho việc thi công ngôi nhà được êm xuôi. Nhưng có những tai nạn quả thật là không ngờ ập đến. Sau một đêm mưa gió, đám thợ gọi điện cho anh và than thở: “Đêm qua tụi em mất ngủ vì bị mấy ông công an khu vực đột nhập vào lán đánh thức, thu hết giấy tờ. Mấy ổng mời anh sáng nay lên nộp phạt”.
Anh đứng trước người đại diện an ninh địa phương và cúi đầu lắng nghe quát nạt, xúc phạm. Lần này thì sức chịu đựng của anh có giới hạn.
Bạn anh nói, cái tôi của mày to quá nên mày khổ.Thật thấm thía. Đúng là cái tôi nên khổ. Anh phải chạy ngược chạy xuôi suốt một tuần không làm nổi một việc gì khác ngoài chuyện lo giấy tờ lưu trú cho đám thợ nghèo. Đường ngay nẻo chánh luôn nhiêu khê, kể cả trong giấy tờ hành chính. Lần này anh làm đúng luật nhưng không nhẹ nhõm chút nào.
3. Bạn anh nói, sao mày không viết một phóng sự, đại loại “Tôi xây nhà”. Anh cười ngao ngán, phảng phất sự vô tri: “Thôi, ai sao mình vậy... Cuộc sống quá mỏi mệt rồi, chỉ cần mọi thứ trôi chảy cho xong để tâm trí còn tập trung lo vô vàn việc khác!”.
Ba mươi hai tuổi, từ bỏ con người gàn dở ngang ngược, anh cười chua chát trước những kinh nghiệm để trở thành một kẻ vô tri, đổi lại sự “dễ thở” trong đời sống này.
