(KTSG Online) - Từ nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Donald Trump Trung Quốc đã ban hành nhiều đạo luật sâu rộng. Đây là nền tảng pháp lý để nước này trả đũa nếu bị đẩy vào một cuộc chiến thương mại mới với Mỹ trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo, Bắc Kinh cần thận trọng khi trả đũa vì điều này có thể làm suy yếu thêm niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là bối cảnh tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang trì trệ.
Trang bị các công cụ trả đũa
Trung Quốc đã chuẩn bị các biện pháp mạnh mẽ để trả đũa các công ty Mỹ nếu Tổng thống đắc cử Donald Trump "đốt nóng" cuộc chiến thương mại đang âm ỉ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, theo các nhà tư vấn ở Bắc Kinh và các nhà phân tích rủi ro quốc tế,
Bắc Kinh đã bất ngờ trước chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016 của ông Trump, người sau đó đã áp thuế cao hơn, kiểm soát chặt chẽ hơn các khoản đầu tư và trừng phạt đối với các công ty Trung Quốc.
Triển vọng kinh tế mong manh của Trung Quốc khiến nước này dễ bị tổn thương hơn trước áp lực của Mỹ. Tuy nhiên, trong 8 năm qua, Trung Quốc đã ban hành nhiều luật mới, cho phép nước này đưa các công ty nước ngoài vào danh sách đen, áp đặt lệnh trừng phạt và cắt quyền tiếp cận của Mỹ đối với các chuỗi cung ứng quan trọng.
“Đây là một quá trình hai chiều. Trung Quốc tất nhiên sẽ cố gắng hợp tác và đàm phán với vị tổng thống tương lai của Mỹ bằng mọi cách. Nhưng nếu đàm phán thất bại, giống như đã xảy ra năm 2018, chúng tôi phải chiến đấu để kiên quyết bảo vệ quyền và lợi ích của Trung Quốc”, Wang Dong, giám đốc Viện Hợp tác toàn cầu của Đại học Bắc Kinh bình luận.
Tổng thống Joe Biden duy trì hầu hết các biện pháp thương mại chống lại Trung Quốc của người tiền nhiệm. Thế nhưng, Tổng thống đắc cử Donald Trump báo hiệu một lập trường thậm chí còn cứng rắn hơn bằng cách đề cử bổ nhiệm những nhân vật “diều hâu” về Trung Quốc vào các vai trò quan trọng trong nội các mới.
Trung Quốc hiện có sẵn luật chống trừng phạt nước ngoài, cho phép nước này đáp trả lệnh trừng phạt của các quốc gia khác. Bắc Kinh cũng đã thiết lập “danh sách thực thể không đáng tin cậy” đối với các công ty nước ngoài bị cáo buộc làm suy yếu lợi ích quốc gia của Trung Quốc. Các công ty bị đưa vào danh sách này sẽ bị hạn chế hoặc bị cấm đầu tư vào Trung Quốc, hoặc tham gia các hoạt động xuất nhập khẩu liên quan đến Trung Quốc
Các quy định kiểm soát xuất khẩu mới của Trung Quốc, có hiệu lực đầu tháng tới cũng có thể giúp Bắc Kinh “vũ khí hóa” sự thống trị toàn cầu trong hoạt động cung cấp hàng chục tài nguyên quan trọng đối với công nghệ hiện đại như đất hiếm và lithium.
Những “phát súng cảnh cáo” trước bầu cử Mỹ
Theo Andrew Gilholm, người đứng đầu bộ phận phân tích Trung Quốc của Công ty tư vấn Control Risks, nhiều người đã đánh giá thấp thiệt hại mà Bắc Kinh có thể gây ra cho lợi ích của Mỹ.
Gilholm chỉ ra “những phát súng cảnh cáo” đã được Trung Quốc thực hiện trong những tháng gần đây, ngay trước thềm bầu cử tổng thống Mỹ.
Tháng trước, Bộ Thương mại Trung Quốc (Mofcom) thông báo trừng phạt với Skydio, nhà sản xuất thiết bị bay không người lái lớn nhất của Mỹ và là nhà cung cấp cho quân đội Ukraine. Theo đó, các công ty Trung Quốc bị cấm cung cấp các thành phần linh kiện quan trọng cho Skydio.
Bắc Kinh cũng đang tiến hành điều tra nhà bán lẻ thời trang PVH, sở hữu thương hiệu bao gồm Calvin Klein và Tommy Hilfiger vì nghi ngờ công ty này vi phạm các nguyên tắc giao dịch bình thường của thị trường. Mofcom cáo buộc PVH “tẩy chay” các sản phẩm bông vải từ vùng Tân Cương mà không dựa vào căn cứ thực tế. Nếu bị kết luận sai phạm, PVH có thể bị đưa vào “danh sách thực tế không đáng tin cậy”.
“Đây là phần nổi của tảng băng. Khách hàng của chúng tôi tưởng rằng đã lượng định được rủi ro địa chính trị và chiến tranh thương mại Mỹ - Trung nhưng thực tế họ chưa làm được điều đó vì Trung Quốc vẫn chưa trả đũa quyết liệt”, Andrew Gilholm nói.
Trung Quốc cũng đang chạy đua hỗ trợ chuỗi cung ứng công nghệ và tài nguyên chống chịu tốt hơn trước bất kỳ gián đoạn nào từ các lệnh trừng phạt của Mỹ. Đồng thời, nước này cũng mở rộng thương mại với các quốc gia ít liên kết với Washington hơn.
Dù quan hệ với Mỹ - Trung ổn định hơn vào cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden, các chính sách của chính quyền sắp mãn nhiệm phần lớn vẫn tiếp tục theo hướng tương tự như trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.
“Trung Quốc đã lường trước điều tồi tệ nhất nên sẽ không có bất ngờ nào cả”, Wang Chong, chuyên gia chính sách đối ngoại của Đại học Nghiên cứu quốc tế Chiết Giang nói.
Bắc Kinh thận trọng khi chọn các biện pháp đáp trả
Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế trì trệ, Bắc Kinh không thể xem nhẹ lời đe dọa trong chiến dịch tranh cử của ông Trump về việc áp thuế 60% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang chậm lại, niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp trong nước vẫn còn yếu. Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quôc đang ở mức cao trong lịch sử. Trung Quốc đang nỗ lực thúc đẩy nền kinh tế trong bối cảnh nghi ngờ về khả năng đạt được mục tiêu tăng trưởng chính thức khoảng 5% trong năm nay, một trong những mục tiêu thấp nhất trong nhiều thập kỷ.
Gong Jiong, giáo sư tại Đại học Kinh tế và kinh doanh quốc tế Bắc Kinh cho biết, trong trường hợp đàm phán, ông kỳ vọng Trung Quốc sẽ cởi mở hơn với đầu tư trực tiếp hơn vào ngành sản xuất của Mỹ hoặc chuyển nhiều hoạt động sản xuất hơn sang các nước mà Washington cho là có thể chấp nhận được.
Một cựu quan chức thương mại Mỹ giấu tên nhận định, Bắc Kinh đang thận trọng trong việc sử dụng các biện pháp trả đũa vì lo ngại sẽ làm xói mòn thêm tâm lý đầu tư quốc tế đang sa sút. Tuy nhiên, vị cựu quan chức này cho rằng, nếu chính quyền sắp tới của Mỹ áp thuế 60% đối với hàng hóa Trung Quốc, Bắc Kinh sẽ không duy trì sự kiềm chế này nữa.
Theo Joe Mazur, nhà phân tích thương mại Mỹ-Trung của Trivium, một công ty tư vấn ở Bắc Kinh, xu hướng bảo hộ mạnh mẽ hơn của ông Trump có thể có lợi cho Trung Quốc. Vị tổng thống đắc cử của Mỹ đã đề xuất áp thuế đối với tất cả hàng nhập khẩu vào Mỹ ở mức từ 10-20%.
“Nếu các nền kinh tế lớn khác bắt đầu xem Mỹ là đối tác thương mại không đáng tin cậy thì có thể tìm cách phát triển mối quan hệ thương mại sâu sắc hơn với Trung Quốc để tìm kiếm các thị trường xuất khẩu thuận lợi hơn”, Mazur nói.
Tuy nhiên, các chuyên gia khác cảnh báo, các biện pháp trả đũa theo kế hoạch của Bắc Kinh có nguy cơ gây tổn hại cho các công ty trong nước và nền kinh tế trong dài hạn.
Theo James Zimmerman, đối tác của hãng luật Loeb & Loeb ở Bắc Kinh, chính phủ Trung Quốc có thể “hoàn toàn không chuẩn bị” cho nhiệm kỳ thứ hai của Trump.
Zimmerman cho biết, lý do chính khiến căng thẳng thương mại có thể tái bùng phát là việc Bắc Kinh không đáp ứng các nghĩa vụ đã cam kết tăng mua hàng hóa nông nghiệp của Mỹ trong thỏa thuận năm 2020 với chính quyền Trump đầu tiên. Hành động thông minh của Bắc Kinh là nên làm bất cứ điều gì có thể để ngăn chặn Mỹ áp thuế.
“Khả năng xảy ra một cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung mở rộng trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump là rất cao”, Zimmerman cảnh báo.
Theo Financial Times
