(KTSG Online) - Thu hồi đất được xem là biện pháp tốt nhất để tránh lãng phí nguồn lực đất đai đối với các dự án chậm đưa vào sử dụng, đất để hoang hóa, đất sử dụng không đúng mục đích… Thời gian qua, Chính phủ đã có hàng loạt giải pháp cụ để đẩy nhanh tiến trình này và làn sóng thu hồi "dự án treo" ở các địa phương cũng đã bắt đầu lên cao.
- Báo động tình trạng thâu tóm đất đai: Siêu đô thị và những dấu tích hoang tàn sau những cơn sốt đất
- Thị trường nhà đất phải được điều tiết phục vụ cho số đông người dân
- Đại biểu Quốc hội đề nghị chế tài đối với quy hoạch treo, dự án treo
Ngày 13-7, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành ký Công văn số 4358 yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố thực hiện rà soát các quy hoạch và dự án để kịp thời điều chỉnh, thu hồi hoặc hủy bỏ quy hoạch đã quá thời hạn và không có tính khả thi; kiên quyết thu hồi đối với những dự án chậm tiến độ, khắc phục tình trạng "dự án treo".
Giải phóng nguồn lực đất đai
Công văn số 4358 nêu rõ, để khắc phục tình trạng "quy hoạch treo", "dự án treo", ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua Luật Xây dựng sửa đổi, trong đó có mục tiêu phát huy hiệu quả, giải phóng nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành thực hiện rà soát quy hoạch, kịp thời điều chỉnh hoặc hủy bỏ quy hoạch đã quá thời hạn và không có tính khả thi. Tăng cường rà soát các dự án để có phương án kiểm tra, đôn đốc tiến độ và kiên quyết thu hồi đối với những dự án chậm tiến độ, khắc phục tình trạng "dự án treo".
Các địa phương phải xây dựng các cơ chế chính sách thu hút đầu tư (xã hội hóa) và đa dạng hóa hình thức đầu tư cho việc đầu tư các công trình xã hội như công viên cây xanh, y tế, giáo dục và các công trình giao thông. Tăng cường hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra các địa phương trong công tác quản lý thực hiện quy hoạch để kịp thời phát hiện, xử lý các vi phạm như thu hồi các dự án chậm tiến độ theo quy định. Đòng thời xử lý các cán bộ gây ách tắc làm thiệt hại đối với Nhà nước, nhà đầu tư, ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của người dân.
Các địa phương phải xây dựng kế hoạch thực hiện quy hoạch, công khai quy hoạch và kế hoạch thực hiện theo đúng quy định. Phải lập kế hoạch đầu tư trung hạn và hàng năm, trong đó có lĩnh vực đầu tư phát triển đô thị, hạ tầng đô thị, xây dựng chương trình đô thị, khu vực phát triển đô thị và kiểm soát chặt chẽ tốc độ, chất lượng phát triển đô thị, kịp thời xử lý các vi phạm trong việc thực hiện quy hoạch…
Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Kế hoạch – Đầu tư, Bộ Tài nguyên – Môi trường và các bộ, ngành, địa phương rà soát các dự án để có phương án kiểm tra, đôn đốc tiến độ, cũng như kiên quyết thu hồi đối với những dự án chậm tiến độ. Chính phủ cũng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương nâng cao chất lượng công tác thẩm định, phê duyệt quy hoạch, dự án nhằm phát huy hiệu quả, giải phóng nguồn lực đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Các địa phương cũng đã khởi động
Từ các phương án chỉ đạo của Chính phủ, thời gian qua UBND các tỉnh, thành phố đã có sự chủ động trong rà soát để trình cấp có thẩm quyền thông qua danh mục các dự án thu hồi đất. Trong tuần qua đã có hàng loạt dự án lớn ở nhiều địa phương bị công bố quyết định thu hồi.
Mạnh tay nhất có thể kể đến tỉnh Đồng Nai với việc thu hồi hàng chục dự án có quy mô lớn trong khu “đô thị ma” Nhơn Trạch. Đáng chú ý, trong đó có 16 dự án khu dân cư, hạ tầng kĩ thuật tại xã Long Tân bị hủy dự án. Nguyên nhân, các dự án đã quá 3 năm kể từ ngày cấp giấy phép nhưng chủ đầu tư không tiến hành triển khai thu hồi đất và thực hiện dự án theo quy định.
Một số dự án có quy mô lớn bị thu hồi gồm Khu dân cư Long Tân 1 có diện tích 95 hecta; Khu dân cư thương mại kết hợp với thương mại dịch vụ cấp vùng 88 hecta do Công ty cổ phần Lắp máy điện nước và Xây dựng làm chủ đầu tư. Khu dân cư Long Tân 46 hecta chủ đầu tư là Công ty TNHH Tư vấn Thiết kế Xây dựng Khang Việt Hưng; Khu dân cư 34 hecta có chủ đầu tư là Công ty cổ phần Đầu tư Sao Mai; Khu dân cư đô thị The Lake 35ha chủ đầu tư Công ty TNHH Đầu tư Thương mại Xuất nhập khẩu 3L Sài Gòn; Khu dân cư 29 hecta do Công ty cổ phần Khu công nghiệp Miền Nam thực hiện…
Năm 1996 thành phố mới Nhơn Trạch được quy hoạch dự kiến thu hút dân cư và trở thành đô thị vệ tinh của TPHCM trong 10 năm. Để triển khai quy hoạch “thành phố mới Nhơn Trạch”, đã có tổng cộng 74 dự án lớn với gần 5.000 hecta đất được giao cho các nhà đầu tư. Thế nhưng trong vài năm chỉ có 12 dự án được thực hiện dở dang rồi ngưng hẳn, số còn lại bỏ hoang hoàn toàn hoặc nhà đầu tư bỏ lại dự án và rời đi. Trong hơn 25 năm hình thành thành phố mới Nhơn Trạch đã tạo nên 5 lần sốt đất với những thông tin liên quan nhưng tình trạng hoang hóa của khu đô thị này vẫn chưa được cải thiện và các dự án cùng lần lượt bị thu hồi.
Không chỉ Đồng Nai mà Thanh Hóa đang có 164 dự án chậm tiến độ. Nguyên nhân là do cơ quan nhà nước lựa chọn nhiều nhà đầu tư không có kinh nghiệm, thiếu năng lực triển khai, có những nhà đầu tư không triển khai dự án hoặc còn chờ thời điểm. UBND tỉnh này đã quyết định thu hồi đất 21 dự án, với tổng diện tích 89,88 hecta; gia hạn tiến độ sử dụng đất 88 dự án, yêu cầu chủ đầu tư phải nộp cho Nhà nước khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong thời gian được gia hạn (24 tháng).
Ở Quảng Ngãi, các dự án đình đám một thời của Tập đoàn FLC và 6 công ty đối tác đầu tư ở Khu kinh tế Dung Quất cũng đang nằm trong tầm ngắm thu hồi và chấm dứt dự án của chính quyền địa phương.
Được biết, giai đoạn 2018-2019, Quảng Ngãi đã cấp quyết định chủ trương đầu tư 9 dự án trên các lĩnh vực về đô thị, dịch vụ, du lịch sinh thái. Theo đó, 4 dự án khu đô thị rộng 165 ha với tổng vốn đăng ký 9.200 tỉ đồng gồm Vạn Tường 1, Vạn Tường 4, Vạn Tường 7 và Vạn Tường 8. Còn 5 dự án khu du lịch sinh thái với 81 ha với tổng vốn đăng ký hơn 8.900 tỉ đồng.
Hiện 9 dự án trên đều chưa được triển khai xây dựng, nguyên nhân là vướng quy hoạch đất quốc phòng, khâu bồi thường, giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng của dịch Covid-19. Đến nay, có hai đối tác của Tập đoàn FLC đã bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Các nhà đầu tư còn lại, Ban quản lý Khu kinh tế Dung Quất và các Khu công nghiệp Quảng Ngãi đang lấy ý kiến các cơ quan liên quan để tổng hợp, xem xét xử lý.
Trong tuần qua, làn sóng thu hồi dự án cũng lan rộng ra nhiều địa phương khác như Kon Tum với dự án của Tập đoàn FLC rộng 820 hecta, Vĩnh Phúc với 11 dự án, Quảng Trị 25 dự án…
Hồi tháng 6, trong phiên thảo luận về phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước năm 2020 và công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2021 của Quốc hội, các đại biểu TPHCM, Đồng Nai và Lâm Đồng cho biết có hàng ngàn hecta đất nông nghiệp, quốc phòng bị bỏ hoang do chưa triển khai được dự án. Hàng chục nghìn hộ gia đình không đất, phải ở tạm gầm cầu, ven sông - nơi không an toàn và luôn tiềm ẩn các rủi ro rình rập, sinh kế của người dân bị ảnh hưởng.
Để khắc phục tình trạng này, đại biểu tại các tỉnh thành đề nghị các cấp chính quyền vào cuộc quyết liệt, kiên quyết xử lý, thu hồi các dự án không đủ khả năng hoặc cố tình kéo dài. Bên cạnh đó, sớm sửa và hoàn thiện Luật Đất đai, Luật Nhà ở là giải pháp được nhiều cử tri nhắc đến nhằm hạn chế lãng phí nguồn lực đất đai.
Theo số liệu báo cáo của 48 tỉnh, thành phố cho thấy có 3.088 dự án công trình chậm triển khai thực hiện với tổng diện tích 80.453,2 hecta. Trong đó, có 2.067 dự án đã có quyết định giao, cho thuê đất nhưng không sử dụng đất quá 12 tháng hoặc chậm tiến độ quá 24 tháng, với tổng diện tích là 60.332 hecta.Ngoài ra, còn có 732 dự án với diện tích là 7.488 hecta đã được cấp Giấy chứng nhận đầu tư hoặc quyết định chủ trương đầu tư nhưng chậm làm thủ tục giao đất, thuê đất để triển khai thực hiện dự án và 289 dự án với diện tích 12.632,9 hecta đã có quyết định, thông báo thu hồi đất để giao đất đã lâu nhưng không thực hiện.Kết quả xử lý vi phạm tại 38 tỉnh trong số 48 tỉnh có báo cáo, cho thấy đã thực hiện xử lý 1.336 dự án chậm triển khai với tổng diện tích 22.707,9 hecta. Trong đó, thu hồi đất của 309 dự án với diện tích 9.033,5 hecta, gia hạn thời gian đưa đất vào sử dụng 195 dự án với diện tích 798,5 hecta.Ngoài ra, còn hủy bỏ quyết định hoặc thông báo thu hồi đất để giao cho chủ đầu tư tại 100 dự án với diện tích 5.387.8 hecta, thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư hoặc quyết định chủ trương đầu tư do chậm làm thủ tục giao đất 732 dự án với tổng diện tích 7.488 hecta.
