Mâu thuẫn về khái niệm “người thi hành công vụ”
Trung Hiếu
(TBKTSG) - Chính phủ vừa ban hành Nghị định 208/2013/NĐ-CP quy định các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý hành vi chống người thi hành công vụ, có hiệu lực từ ngày 1-2-2014. Điểm đáng chú ý là phạm vi người thi hành công vụ được Nghị định 208 chỉ ra, theo đó “Người thi hành công vụ là cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ lực lượng vũ trang nhân dân được cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền giao thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật và được pháp luật bảo vệ nhằm phục vụ lợi ích của Nhà nước, nhân dân và xã hội”.
Có thể nói, đến thời điểm này vẫn chưa có một khái niệm pháp lý chính thức nào đề cập thế nào là “người thi hành công vụ”, để làm cơ sở cho việc xây dựng và áp dụng pháp luật có liên quan. Ngay cả Luật Cán bộ, công chức cũng không có cụ thể. Chính điều đó đã dẫn tới những cách diễn đạt tùy nghi theo các văn bản khác nhau.
Tuy nhiên, ít nhất nếu so sánh khái niệm này với phạm vi được coi là “người thi hành công vụ” được quy định trong Luật Trách nhiệm bồi thường nhà nước đã thấy có sự khác nhau, bởi theo luật này “Người thi hành công vụ là người được bầu cử, phê chuẩn, tuyển dụng hoặc bổ nhiệm vào một vị trí trong cơ quan nhà nước để thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính, tố tụng, thi hành án hoặc người khác được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao thực hiện nhiệm vụ có liên quan đến hoạt động quản lý hành chính, tố tụng, thi hành án”.
Điểm có thể thấy rõ nhất khi so sánh hai khái niệm của hai văn bản này, đó là Nghị định 208 đã đưa “viên chức” vào nhóm “người thi hành công vụ”. Đã có quá nhiều tranh cãi thế nào là thi hành công vụ, người thi hành công vụ và chống người thi hành công vụ, nhưng chắc chắn rằng việc bác sĩ bị tấn công khi đang khám chữa bệnh trong một số vụ gần đây chưa có đối tượng nào bị khởi tố về hành vi chống người thi hành công vụ ở đây cả.
Rõ ràng, công việc khám chữa bệnh của bác sĩ không phải là công vụ, bởi bác sĩ không phải là công chức, không làm chức năng quản lý nhà nước (trừ bác sĩ là lãnh đạo bệnh viện được coi là công chức), hay phóng viên báo chí bị tấn công thì cũng không thuộc diện “chống người thi hành công vụ”. Hoạt động công vụ chỉ là hoạt động của công chức cán bộ chiến sĩ lực lượng vũ trang trong công tác quản lý nhà nước, tố tụng, thi hành án. Bên cạnh đó, khái niệm thi hành công vụ đến thời điểm này chỉ xuất hiện trong Luật Cán bộ công chức và nhằm chỉ công việc của công chức mà thôi. Đây là khái niệm pháp lý đúng và phù hợp hiện nay.
Xét về hiệu lực văn bản, luật có hiệu lực cao hơn và nghị định không thể quy định trái luật. Như thế, Nghị định 208 đã không phù hợp với văn bản cao hơn là Luật Trách nhiệm bồi thường nhà nước. Nếu theo cách hiểu của Nghị định 208, có thể tới đây nhiều trường hợp tấn công viên chức đang làm việc sẽ bị khởi tố về tội “chống người thi hành công vụ”. Nếu vậy, chắc Luật Cán bộ công chức, Bộ luật Hình sự, Tố tụng hình sự… sẽ phải sửa đổi cho phù hợp với Nghị định 208 (!?). Cần phải làm rõ lại khái niệm này trong Nghị định 208 theo hướng phù hợp hơn, bởi hệ lụy đi theo cách hiểu này trong Nghị định 208 sẽ rất phức tạp, do sẽ có việc sử dụng các công cụ phòng vệ, trấn áp nếu bị coi là chống người thi hành công vụ.
