(KTSG Online) – Làn sóng lệnh trừng phạt của phương Tây đang bắt đầu kìm hãm ngành công nghiệp dầu khí khổng lồ của Nga, đặc biệt là sau khi một loạt các tập đoàn dầu khí nước ngoài tháo chạy khỏi Nga và nhiều nhà đầu tư, ngân hàng “né” mua các thùng dầu từ nước này.
1,5 triệu người trong ngành dầu khí của Nga có thể mất việc
Cho đến nay, phần lớn các biện pháp trừng phạt của phương Tây tránh nhắm trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu năng lượng của Nga. Chỉ có Mỹ, Canada và Anh tuyên bố cấm nhập khẩu dầu của Nga nhưng đây chỉ là những khách hàng nhỏ đối với nước xuất khẩu dầu đứng thứ 3 thế giới.
Tuy nhiên, các hạn chế khác của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đã cắt đứt khả năng tiếp cận của Nga đối với nguồn vốn và công nghệ tân tiến để phát triển và duy trì các giếng dầu già cỗi của nước này.
Trong khi đó, một cuộc tháo chạy của các tập đoàn năng lượng phương Tây đang làm gián đoạn các dự án dầu khí lớn ở Nga trải dài từ từ Bắc Cực cho đến Thái Bình Dương. Cùng lúc đó, nhiều nhà đầu tư và ngân hàng đã tránh mua các lô dầu của Nga trong những tuần gần đây.
Tất cả những điều này đang đe dọa đến sản lượng dầu của Nga, vốn chiếm 1 trong mỗi 10 thùng được bơm trên toàn cầu. Các quốc gia dầu mỏ bị Mỹ trừng phạt khác, như Iran và Venezuela, đã phải chật vật phục hồi sau khi sản lượng suy giảm mạnh. Các nhà phân tích cảnh báo Nga cũng có thể rơi vào tình cảnh như vậy.
Mikhail Krutikhin, đối tác của Công ty tư vấn RusEnergy, người đã tư vấn cho các công ty dầu khí của Nga, nói: “Điều này sẽ khiến ngành công nghiệp dầu khí Nga đình đốn trong nhiều năm, dẫn đến mất tính cạnh tranh”.
Bất kỳ sự suy giảm nào của ngành công nghiệp năng lượng của Nga cũng gây áp lực thêm cho nền kinh tế đang suy sụp của Nga. Ngành dầu khí đóng góp đến 40% nguồn thu ngân sách của Nga. Các nhà phân tích cảnh báo khoảng 1,5 triệu người làm việc trong ngành này ở Nga có thể mất việc làm vào năm tới.
Đầu tuần này, Nga cho biết xuất khẩu dầu qua đường ống Caspian Pipeline Consortium (CPC) từ Kazakhstan đến Biển Đen có thể tạm thời giảm khoảng 1 triệu thùng/ngày, tương tương 1% nhu cầu dầu toàn cầu. Lý do là thiết bị nạp dầu của đường ống này bị bão làm hư hại. Công tác sửa chữa có thể mất tới hai tháng, theo các quan chức Nga.
Đường ống CPC dài 1.500 km kết nối dòng chảy dầu từ mỏ dầu Tengiz khổng lồ ở phía tây Kazakhstan đến cảng Novorossiysk trên bờ Biển Đen của Nga, bao gồm dầu được sản xuất bởi hai tập đoàn dầu khí khổng lồ của Mỹ, Chevron và Exxon Mobil. Dầu thô của Nga từ các mỏ dầu nằm dọc theo CPC cũng được nạp vào đường ống này.
CPC thuộc sở hữu của Nga, Kazakhstan, Tập đoàn năng lượng Chevron (Mỹ) và một số cổ đông khác. CPC cho biết việc tìm mua linh kiện thay thế “trong tình hình thị trường hiện tại có thể khá khó khăn.” Người phát ngôn của Chevron nói công ty “hiện đang đánh giá tình hình”.
Sản lượng dầu có thể suy giảm về mức thấp nhất kể từ năm 2003
Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) dự báo sản lượng dầu của Nga, bao gồm cả dầu thô và dầu ngưng tụ, giảm khoảng 15% trong năm nay, xuống mức thấp nhất kể từ năm 2003.
Các nhà phân tích của hãng tư vấn năng lượng Rystad Energy cảnh báo sản lượng dầu của Nga có thể không bao giờ trở lại mức đỉnh trước cuộc chiến tranh ở Ukraine nếu các lệnh trừng phạt của phương Tây duy trì trong vài năm. Khí đốt tự nhiên của Nga là nguồn cung cấp năng lượng chính cho châu Âu. Lệnh cấm nhập khẩu khí đốt của Nga cho đến nay chưa bao giờ được chính thức thảo luận ở châu Âu Tuy nhiên, Đức đã đình chỉ dự án đường ống Nord Stream 2 trị giá 11 tỉ đô la Mỹ để dẫn khí đốt từ Nga sang Đức.
Dầu thô của Nga vẫn đang chảy sang châu Âu, nhưng ngày càng có nhiều thương nhân tránh mua các thùng dầu của Nga do các ngân hàng từ chối tài trợ đối với chúng sau khi Nga mở cuộc tấn công quân sự ở Ukraine.
George Voloshin, nhà phân tích của Công ty tư vấn Aperio Intelligence, nhận định: “Nếu xu hướng này tiếp tục, ngay cả khi không có các biện pháp trừng phạt trực tiếp đối với xuất khẩu dầu của Nga, các bể chứa dầu của Nga sẽ đầy và nước này sẽ không có nơi nào khác để chứa dầu”.
Các quan chức Nga cho biết sẽ đa dạng hóa thị trường xuất khẩu dầu và cố gắng duy trì sản lượng dầu ổn định. “Có lẽ, chúng tôi sẽ kiếm được tiền ít hơn. Nhưng chúng tôi sẽ nỗ lực tối đa để không giảm xuất khẩu dầu”, Phó thủ tướng Nga, Alexander Novak, nói vào đầu tuần này.
Hôm 23-3, ông Novak thừa nhận các công ty dầu khí của Nga sẽ gặp khó khăn về hậu cần và thanh toán đối với nguồn cung năng lượng trong tháng 4 và tháng 5 tới vì tác động của các lệnh trừng phạt.
Không lâu sau khi Nga tấn công Ukraine, Tập đoàn dầu khí BP (Anh) tuyên bố sẽ thanh lý 20% cổ phần của tập đoàn này tại Rosneft, công ty năng lượng do nhà nước Nga kiểm soát. Trong khi đó, Shell, một tập đoàn dầu khí khác của Anh, thông báo sẽ chấm dứt các liên doanh tại Nga. Tập đoàn dầu khí Exxon Mobil (Mỹ) cho biết sẽ ngừng sản xuất tại một dự án dầu khí trị giá hàng tỉ đô la ở đảo Sakhalin của Nga.
Thiếu công nghệ tân tiến để phát triển dầu khí
Trong những ngày gần đây, các công ty dịch vụ dầu khí lớn nhất thế giới, Halliburton, Baker Hughes và Schlumberger lần lượt tuyên bố giảm dần và tiến tới ngừng hoạt động hoặc tạm ngừng đầu tư và triển khai công nghệ mới ở Nga. Các công ty này cung cấp đến 60% phần mềm cho ngành công nghiệp khai thác dầu khí, theo Công ty tư vấn năng lượng Vygon Consulting, có trụ sở tại Moscow.
Trong khi các công ty trong nước của Nga đảm nhiệm hầu hết các công việc khoan cơ bản, thì các công ty quốc tế thống trị thị trường về các kỹ thuật thăm dò và xử lý giếng dầu tân tiến.
Audun Martinsen, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu dịch vụ năng lượng tại Rystad nhận định: “Việc các công ty này ngừng hoạt động và đầu tư sẽ tác động đến hoạt động sản xuất dầu ở Nga vì nước này thiếu các khoản đầu tư mới và thiếu các công nghệ cần thiết”.
Sản lượng dầu của Nga được dự báo sẽ đạt đỉnh trong thập niên này. Hầu hết các giếng dầu của Nga đều đã già cỗi và đòi hỏi sử dụng các kỹ thuật tốn kém, sử dụng nhiều lao động để đưa dầu thô ra khỏi lòng đất.
Về mặt khí đốt, Moscow đặt cược lớn vào việc mở rộng thị phần khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) trên toàn cầu bằng cách dựa vào các công ty quốc tế để phát triển các mỏ khí trong các điều kiện khắc nghiệt của Bắc Cực.
Martinsen cho biết giờ đây, Nga sẽ không có khả năng tiếp cận các công nghệ quan trọng để phát triển cơ sở hạ tầng LNG. Trong khi đó, các nhà máy lọc dầu của Nga sẽ phải vật lộn để tìm nguồn cung một số hóa chất cần thiết cho quá trình lọc dầu của họ.
Các nhà phân tích dự báo Nga sẽ tìm kiếm sự hỗ trợ đầu tư năng lượng từ Trung Quốc. Nhưng họ cho rằng Bắc Kinh sẽ rất thận trọng trong việc giải cứu Moscow vì lo ngại bị vướng vào các lệnh trừng phạt của phương Tây.
Theo Wall Street Journal
