Những biện pháp khả dĩ
(TBKTSG) - Trong số các nhiệm vụ đặt ra cho năm 2009 thì kích cầu đầu tư và tiêu dùng có ý nghĩa rất quan trọng nhằm tạo động lực tăng trưởng kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội trong bối cảnh tác động của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu chưa qua đi.
Dự báo một số nét chính của nền kinh tế
Trong bức tranh tổng quát kinh tế Việt Nam năm 2009 có một số điểm đáng chú ý như tốc độ tăng trưởng GDP sẽ chậm lại, tỷ giá có thể có sự điều chỉnh tăng lên, nhưng không có biến động lớn; tốc độ tăng lạm phát tuy chậm lại, thấp hơn năm 2008, nhưng vẫn ở mức hai con số; xu hướng giảm phát chưa thật chắc chắn trong tất cả các tháng của năm 2009.
Trong bốn loại lạm phát, thì áp lực lạm phát tiền tệ và lạm phát ngoại nhập có giảm bớt đáng kể, còn lạm phát cơ cấu và lạm phát chi phí đẩy dường như chưa có cải thiện nhiều...
Về các lát cắt giá cả và thị trường, sẽ có hai xu hướng nổi trội: tăng hoặc ổn định ở mức cao với những hàng ngoại nhập, mang tính liên thông quốc tế và có tính chất độc quyền cao; giảm ở những mặt hàng cạnh tranh tự do và cạnh tranh thị trường đầy đủ, những mặt hàng giảm thuế theo WTO, những mặt hàng giảm theo xu hướng phát triển ngành, như công nghệ thông tin, sản phẩm điện tử...
Thị trường bất động sản có thể sẽ tăng trưởng mạnh ở những phân khúc thị trường tiềm năng, ví dụ thị trường văn phòng cho thuê và nhà cho người thu nhập thấp. Thị trường dịch vụ cũng sẽ phát triển, vì đây là nơi đầu tư ít, phát triển nhanh và phù hợp xu hướng phát triển chung của thế giới và chuyển đổi cơ cấu của Việt Nam.
Thị trường chứng khoán sẽ không tăng vọt, nếu không có sự xuất hiện những chứng khoán mới chất lượng cao và sự gia tăng vốn từ nước ngoài.
Để kích cầu hiệu quả
Một trong những nhiệm vụ quan trọng đặt ra cho năm 2009 là kích cầu đầu tư và tiêu dùng. Để làm việc này hiệu quả, theo chúng tôi, cần chú ý các điểm sau đây:
- Thứ nhất, kích cầu đầu tư cần tập trung vào các dự án sắp hoàn thành, đưa nhanh vào sử dụng; các dự án có dung lượng và triển vọng thị trường tiêu thụ tốt; các dự án góp phần trực tiếp duy trì và mở rộng năng lực sản xuất và kinh doanh cần thiết của doanh nghiệp và nền kinh tế; các dự án thúc đẩy chuyển dịch và cải cách cơ cấu, sức cạnh tranh kinh tế theo hướng phát triển bền vững... Ưu tiên các dự án có tính thúc đẩy phát triển liên ngành cao, hoặc tạo thị trường tiêu thụ tiềm năng, nhất là cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa; đặc biệt là các dự án có ý nghĩa tổng hợp cả kinh tế - xã hội và môi trường...
Theo tinh thần đó, cần đặc biệt khuyến khích các dự án phát triển nhà ở dành cho người thu nhập thấp, cải thiện căn bản quỹ nhà ở xã hội. Việc này cũng phù hợp với khả năng huy động vốn của các doanh nghiệp, ngân hàng và người dân; phù hợp với năng lực xây dựng của các doanh nghiệp và tư nhân trong nước... Hơn nữa, việc này còn góp phần vào đảm bảo an sinh xã hội, giải quyết việc làm, tăng thu nhập và kích cầu tiêu dùng của người dân và doanh nghiệp; tạo động lực phát triển liên ngành xây dựng, sản xuất vật liệu, nội thất, tranh thủ được nguồn nguyên liệu giá rẻ đang tồn đọng trên thị trường, cũng như thu hút lao động nhàn rỗi đang gia tăng từ các khu công nghiệp gặp khó khăn về thị trường phải thu hẹp sản xuất...
Để kích cầu đầu tư đúng hướng, cần thực hiện tốt hơn việc công khai các danh mục đầu tư, thúc đẩy mạnh và hiệu quả các hoạt động xúc tiến đầu tư và thương mại, cải thiện căn bản môi trường đầu tư, giảm các chi phí kinh doanh cho doanh nghiệp...
- Thứ hai, để kích cầu tiêu dùng cần thực hiện đồng bộ các giải pháp như: tăng lương, giảm thuế thu nhập cá nhân và doanh nghiệp, tăng cho vay tiêu dùng, đồng thời thực hiện giãn, khoanh nợ và tăng các hỗ trợ an sinh xã hội, nhất là trợ cấp trực tiếp cho người nghèo, mở rộng bảo hiểm thất nghiệp, giảm học phí, viện phí, khuyến khích các hoạt động đào tạo chuyển đổi nghề và triển khai các chương trình tạo việc làm mới trong xã hội từ các quỹ phù hợp... Ban hành và áp dụng mức chuẩn nghèo mới. Thực hiện chính sách hỗ trợ cho học sinh là con em ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, con em thuộc đối tượng chính sách xã hội; tiếp tục thực hiện có hiệu quả chính sách cho vay ưu đãi đối với sinh viên, học sinh các trường đào tạo nghề.
- Thứ ba, cần thực hiện hiệu quả các giải pháp hỗ trợ cả kích cầu đầu tư và tiêu dùng, như theo dõi chặt chẽ, nâng cao chất lượng phân tích và dự báo tình hình trong nước và quốc tế, đặc biệt là những biến động về kinh tế, tài chính thế giới, chủ động xây dựng các phương án ứng phó, hạn chế tác động bất lợi của khủng hoảng từ bên ngoài đến hệ thống tài chính, ngân hàng và toàn bộ nền kinh tế. Linh hoạt trong điều hành lãi suất và tỷ giá, chủ động kiểm soát mức tăng tổng phương tiện thanh toán, dư nợ tín dụng và cơ cấu tín dụng phù hợp để tạo điều kiện phát triển sản xuất, kinh doanh. Kiểm soát chặt chẽ và nâng cao hiệu quả chi tiêu công ngay từ việc duyệt kế hoạch đầu tư năm 2009. Kiểm soát chặt chẽ nhập khẩu, đặc biệt là nhập khẩu hàng tiêu dùng không thiết yếu; giảm tối đa nhập siêu; phát triển, mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán để kịp thời ngăn ngừa các sai phạm, đẩy mạnh công tác kiểm soát giá cả, chống gian lận thương mại, đầu cơ, buôn lậu, nâng giá, kiếm lời bất chính.
TS. NGUYỄN MINH PHONG
