(KTSG Online) - Dù niên vụ cà phê 2021-2022 đã qua hết một quí và năm mới 2022 đã đến, nhưng thị trường cà phê trong và ngoài nước như chỉ mới bắt đầu. Khắp nơi ở Tây Nguyên, vùng cà phê trọng điểm của cả nước, đang rộn ràng thu hái trong khi mùa bán mạnh trước Tết Nguyên đán vẫn còn trước mặt.
Giá cà phê trên các sàn phái sinh tăng tốt trong năm qua, giá cà phê trong nước cũng tăng nhưng rất chậm. “Thuyền lên nhưng nước chưa lên”, đó là cách nói của nhà vườn cà phê khi bàn về niên vụ mới.
Tồn kho đạt chuẩn giảm mạnh, giá tăng
Giá cà phê trên sàn phái sinh London càng về cận cuối năm 2021 càng dâng cao. Đóng cửa giá cà phê trên sàn robusta London, nơi các nhà kinh doanh cà phê Việt Nam thường sử dụng làm tham chiếu, chốt phiên cuối cùng của năm cũ tại 2.370 đô la Mỹ/tấn, nằm trong vùng cao nhất tính từ hơn 10 năm nay.
“Dù giá phái sinh tăng tốt như thế, thị trường trong nước vẫn chưa nhúc nhích bao nhiêu, chỉ từ 41,5-42 triệu đồng/tấn”, chủ một doanh nghiệp kinh doanh cà phê xuất khẩu đóng tại TP. Buôn Ma Thuột nói. Nhiều nhà kinh doanh cho rằng ảnh hưởng dịch Covid-19 vẫn bao trùm thị trường cà phê trong và ngoài nước dù hột cà phê vụ mới đã bắt đầu dịch chuyển.
Xuất khẩu cà phê Việt Nam năm 2021 ước đạt 1,52 triệu tấn, giảm 2,7% so với năm 2020. Trong khi đó, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo sản lượng cà phê Việt Nam niên vụ 2021-2022 có thể đạt đến trên 1,8 triệu tấn.
Khủng hoảng logistics như thiếu containers rỗng và chỗ trên tàu đã hạn chế đường ra của hột cà phê năm 2021 rất nhiều. Mới đây, thông tin thị trường cho biết một số container bán chính ngạch sang thị trường Trung Quốc đã bị chặn lại do phía nước nhập khẩu lấy lý do lo ngại lây lan dịch Covid-19. Điều này cho thấy nhà vườn và các nhà kinh doanh xuất nhập khẩu cà phê Việt Nam không chỉ gặp khó khăn với thị trường xa mà cả thị trường gần.
Nỗ lực thoát hiểm
Một trong những lý do giá phái sinh London tăng về cuối năm là do tồn kho đạt chuẩn tại sàn này giảm về dưới 100.000 tấn ngay trong ngày kiểm kê kho 30-12-2021. Lượng tồn kho này tại các kho thuộc sàn robusta London chỉ còn 98.460 tấn giảm mạnh so với 138.070 tấn vào cuối năm ngoái, một nhà phân tích thị trường cho biết.
Tuy vậy, “hãy thận trọng vì chỉ cần vài ba chuyến hàng đưa qua sàn, lượng tồn kho đạt chuẩn sẽ tăng nhanh, và giá cà phê robusta lại lận đận giống như sàn New York, lên 252 cts/lb vào đầu tháng 12-2021 nay xuống còn 226 cts/lb hay 4.982 đô la/tấn, giảm 26 cts/lb tương đương với 573 đô la/tấn, khi thị trường thấy khả năng tồn kho dâng lên lại”, ông cảnh báo.
Hiện nay, giá xuất khẩu cà phê robusta trong nước rất mềm, từ trừ 400/500 đô la/tấn dưới giá niêm yết sàn London. Với mức ấy, các nhà kinh doanh đã đủ “sở hụi” để đưa hàng lên bán trên sàn phái sinh nếu khó bán cho các hãng rang xay. Hơn nữa, người bán cà phê thực lên sàn sẽ nhận được tiền hàng nhanh hơn, chỉ chừng mươi ngày sau khi đấu giá, trong khi bán cho các hãng rang xay có khi từ 6 đến 9 tháng sau mới nhận được tiền.
Như đoán được tình hình bấp bênh, một nhà vườn và các chủ quán bán cà phê chất lượng cao trong nước đang “miệt mài” thu hái cà phê. Trong những ngày này, ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột, đang chạy như con thoi đến từng vườn để khuyến khích sản xuất cà phê chất lượng cao và cà phê đặc sản bằng cách thu hái 95-100% cà phê chín và chuẩn bị cho đợt thi cà phê đặc sản toàn quốc “Vietnam Amazing Cup 2022” dự kiến được tổ chức ngay sau Tết Nhâm Dần. Trong khi nhà vườn chỉ bán cà phê xá tại các điểm thu mua xuất khẩu với giá 41-42 triệu đồng/tấn thì một số quán cà phê trong nước liên kết với nhà vườn mua cà phê được thu hái kỹ, chọn với giá từ 80-100 triệu đồng/tấn.
Kinh doanh là chấp nhận đương đầu với rủi ro. Một khi thấy được rủi ro nằm ở giá, vì giá không do nhà vườn và các nước sản xuất quyết định, thì cách thoát hiểm duy nhất hiện nay là tìm cách tạo được một ly cà phê chất lượng cao để mong người tiêu thụ chấp nhận và trả tiền xứng đáng cho ly cà phê họ uống.
Tỷ lệ cà phê được hái chín hái chọn hiện nay chưa nhiều, ước chỉ chừng trên dưới 10% của tổng sản lượng 1,8 triệu tấn, nhưng giá thu mua cao hơn gấp đôi hoặc hơn nữa, các mức ấy có thể giúp cho giá cà phê bán xá ngoài thị trường không bị mất giá nhanh một khi có sức ép bán dịp trước Tết.
