(KTSG Online) - Trong thời đại 4.0, lẽ ra đại học phải là môi trường đi đầu trong ứng dụng công nghệ để làm giảm chi phí. Nhưng đầu năm học này, có trường đại học vẫn đưa ra khoản thu tiền tin nhắn SMS để "phục vụ cho công tác hỗ trợ học tập". Ngoài SMS, còn một số việc khác mà lẽ ra các trường đại học phải công bố minh bạch từ đầu là "tuỳ chọn" để tân sinh viên tự quyết định, thay vì đến khi báo chí hỏi mới giải thích là "không bắt buộc".
- Học phí đại học từ 12-800 triệu đồng mỗi năm
- Nhiều trường đại học sẽ tăng học phí 10-20% trong năm học 2023-2024
Theo thông tin trên báo chí thì có trường đưa ra danh sách thu ngay đầu năm với những khoản như tin nhắn SMS một năm 80.000 đồng, hệ thống quét trùng lặp tài liệu (để chống gian lận, đạo văn) 150.000 đồng... Đó là chưa kể trường còn đưa ra danh sách mua đồng phục chi tiết gồm hai bộ áo sơ mi với quần tây và cả dây đeo thẻ sinh viên(*).
Trong những khoản thu này, có những khoản thu chỉ nên đưa ra như một lựa chọn không bắt buộc như đồng phục, dây đeo thẻ sinh viên, vì ở cấp đại học thì đồng phục hay dây đeo thẻ sinh viên không nằm trong quy định bắt buộc. Lý do buộc sinh viên mua đồng phục được nhà trường đưa ra là "để tránh người lạ trà trộn vào trường" e là không hợp lý vì có rất nhiều trường đại học khác sinh viên được mặc đồ tự do mà an ninh trật tự vẫn bảo đảm.
Khoản thu phí tin nhắn SMS được giải thích là để "phục vụ cho công tác hỗ trợ học tập, tăng tính tương tác giữa nhà trường, sinh viên và phụ huynh". Ở thời đại 4.0 thì vai trò SMS như phương tiện liên lạc ngày càng mờ nhạt, sao nhà trường cứ phải bám vào SMS làm phương tiện thông tin? Ngoài SMS còn nhiều kênh khác như email, website, trang mạng xã hội chính thức mà trường nào cũng có như Zalo, Facebook, chưa kể một số trường còn có ứng dụng di động (app) riêng có đầy đủ tính năng thông báo sao không ưu tiên sử dụng mà cứ phải thu phí SMS?
Thậm chí có trường còn thu trọn gói luôn đến cả khoá học 4 năm như lệ phí thư viện đại học chính quy cả khóa học 690.000 đồng, bảo hiểm toàn diện (thu 4 năm) 280.000 đồng. Ngoài ra còn có khoản thu "gia tăng băng thông truy cập thông tin trực tuyến, Wifi học tập" là 500.000 đồng(**).
Khi nhà trường thu học phí thì trong đó đã bao gồm các khoản chi phí liên quan đến cơ sở vật chất, hạ tầng phục vụ. Tách riêng khoản internet để thu thêm nửa triệu đồng thì khác nào tận thu tân sinh viên? Các khoản thu lệ phí thư viện, bảo hiểm sao nhà trường không thu từng năm mà lại thu cả gói 4 năm?
Cách thu này vừa không thoả đáng nếu xét về lý, vừa gây thêm gánh nặng cho tân sinh viên nếu xét về tình. Ngoài ra, nếu sinh viên nghỉ học nửa chừng thì nhà trường có hoàn trả phần phí chưa sử dụng cho họ không?
Cũng đầu năm nay, lại có trường đại học khi tân sinh viên vào nhập học lại được đưa qua bàn làm thủ tục mở tài khoản ngân hàng. Khi tân sinh viên thắc mắc thì nhân viên nhà trường trả lời bắt buộc phải mở tài khoản ngân hàng thì mới cấp thẻ sinh viên. Chưa hết, theo phản ánh của sinh viên thì trong phiếu kê khai thông tin cá nhân có rất nhiều mục mà họ không muốn cung cấp, bao gồm cả giấy tờ tùy thân.
Tuy nhiên, khi báo chí liên hệ để làm rõ về vấn đề này thì đại diện nhà trường cho biết, việc mở tài khoản ngân hàng là "không bắt buộc". Tuy nhiên, nếu thực tế khi làm thủ tục nhập học không bị bắt buộc mở tài khoản ngân hàng thì có lẽ các tân sinh viên đã không phải tốn công sức đi gõ cửa các báo để phản ánh.
Để tránh những hiện tượng lập lờ như vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần quy định các trường đại học bắt buộc phải niêm yết danh sách "bắt buộc" và "tuỳ chọn" đối với các khoản thu, các yêu cầu phải thực hiện khi tân sinh viên làm thủ tục nhập học.
Danh sách này phải công bố chi tiết và minh bạch trên website, các kênh thông tin trực tuyến của nhà trường và trong thông báo gởi đến tân sinh viên. Đây cũng là cách thể hiện sự tôn trọng quyền được lựa chọn của sinh viên.
Trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện nay, bên cạnh sự vui mừng thì trúng tuyển đại học còn là nỗi lo canh cánh về gánh nặng tài chánh đối với các tân sinh viên và gia đình họ. Các trường nên phân chia thời hạn các khoản thu cho hợp lý hơn, cái gì chưa cần thu thì khoan thu ngay khi nhập học, chẳng hạn như phí quét dữ liệu (để chống gian lận) vì thường phải nhập học vài tháng sinh viên mới cần đến dịch vụ này.
Các trường đại học nên tìm cách linh động để giúp tân sinh viên và gia đình họ giảm bớt những khoản chi phí phải đóng đầu năm bằng cách đưa ra lộ trình thu dần một số khoản, thay vì thu trọn "một cục" ngay đầu năm học. Dù có thể chỉ vài chục, vài trăm ngàn đồng mỗi khoản, nhưng bớt được khoản nào, chậm đóng được khoản nào thì tốt cho túi tiền người dân khoản ấy, đó cũng là một cách tiếp sức cho tân sinh viên đến trường.
------------------
Ngay từ ngõ vào không minh bạch, thì liệu đầu ra có vờ vờ vịt vịt không ???
Đại học, chứ không phải học đại. Hơn nhau ở chỗ phải thể hiện rõ đẳng cấp qua tầm vóc nhận thức và xử lý vấn đề. Nếu trường nào cũng lẩn quẩn với câu chuyện thu chi thiếu minh bạch, kém văn minh… như vậy thì chắc chắn không còn thời gian đâu mà nghiên cứu và đào tạo cho ra hồn. Sinh viên ta cũng nên tẩy chay những trường có kiểu cách làm ăn “vớ vẩn” như thế này.