(KTSG) – Số liệu thống kê cho thấy tổng giá trị xuất khẩu hàng hóa tháng 6-2022 ước khoảng 32,2 tỉ đô la Mỹ và sáu tháng đầu năm 2022 khoảng 185,489 tỉ đô la Mỹ; trong khi đó tổng giá trị nhập khẩu tháng 6-2022 khoảng 33,2 tỉ đô la và sáu tháng đầu năm 2022 là 186,055 tỉ đô la. Trong sáu tháng đầu năm nhập siêu hàng hóa khoảng 566 triệu đô la Mỹ.
Nhập siêu của Việt Nam nhiều nhất là với Trung Quốc (khoảng 35 tỉ đô la), tiếp đến là Hàn Quốc (21 tỉ đô la), Úc (1,8 tỉ đô la) và Nhật Bản (63 triệu đô la). Những nước Việt Nam xuất siêu cao nhất trong sáu tháng đầu năm 2022 vẫn là Mỹ (hơn 48 tỉ đô la), EU (gần 16 tỉ đô la), Anh (2,5 tỉ đô la), Canada (2,9 tỉ đô la).
Đáng chú ý là trong sáu tháng đầu năm 2022 xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Trung Quốc tăng 7%, còn nhập khẩu từ Trung Quốc tăng tới hơn 15%. Trong khi đó Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ tăng 22,5% và EU tăng 5,1% và nhập khẩu của Việt Nam từ Mỹ và EU đều giảm (tương ứng giảm 1,4% và 1,9%). Chú ý rằng, hơn 90% nhập khẩu từ Trung Quốc là nhập khẩu cho sản xuất (chi phí trung gian và tích lũy tài sản), chỉ gần 10% là nhập khẩu cho tiêu dùng cuối cùng của dân cư.
Tính toán từ mô hình Cân đối liên ngành liên quốc gia rút gọn giữa Việt Nam, Trung Quốc, Mỹ và EU(1) cho thấy: 100 đô la xuất khẩu của Việt Nam lan tỏa đến giá trị sản xuất của Việt Nam 74 đô la, đến giá trị tăng thêm của Việt Nam khoảng 72 đô la; và lan tỏa đến giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm của Trung Quốc tương ứng là 23 đô la và 25 đô la; trong khi đó chỉ lan tỏa đến giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm của Mỹ tương ứng 1 và 2 đô la; lan tỏa đến giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm của EU tương ứng 0,7 và 1,1 đô la.
Như vậy, có thể thấy việc Việt Nam xuất siêu sang Mỹ và EU thì Trung Quốc cũng được hưởng lợi rất lớn. Điều này là do xuất khẩu của Việt Nam cơ bản là sản phẩm của công nghiệp chế biến chế tạo (khoảng 60% cho chi phí trung gian và khoảng 30% chi tích lũy tài sản), mà công nghiệp chế biến chế tạo của Việt Nam cơ bản là gia công, nguyên vật liệu đầu vào cơ bản từ Trung Quốc.
Trong sáu tháng đầu năm 2022, xuất khẩu của Việt Nam cơ bản vẫn là máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện (15%), điện thoại các loại và linh kiện (15%); máy móc thiết bị và phụ tùng (11%); dệt may, giày da (16%). Giá trị sản phẩm nông – lâm – thủy sản xuất khẩu chiếm trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa chỉ khoảng 9% (xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp khoảng 6%, sản phẩm thủy sản khoảng 3%).
Một trong những kết quả sơ bộ cho thấy Việt Nam xuất khẩu những sản phẩm gia công và sản phẩm cơ bản cho tiêu dùng cuối cùng không lan tỏa nhiều đến sản xuất và giá trị tăng thêm của Việt Nam, mà lan tỏa đến sản xuất và giá trị gia tăng của những nước mà Việt Nam nhập nguyên liệu làm đầu vào cho những sản phẩm gia công này. Như vậy, để xuất khẩu của Việt Nam có ý nghĩa với nền kinh tế Việt Nam, cần thực sự thay đổi cấu trúc ngành, đặc biệt là sản xuất các sản phẩm phụ trợ bởi nền kinh tế trong nước.
(1) //www.sciedupress.com/journal/index.php/rwe/article/view/20524
