(KTSG Online) - Trong hơn 11 tháng đầu năm nay, tổng số tiền thu về từ các thương vụ chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) trên toàn cầu đạt hơn 600 tỉ đô la Mỹ, phá vỡ kỷ lục trước đó.
Ahn Jae-yong, Giám đốc điều hành Công ty dược sinh học SK Bioscience (Hàn Quốc), đánh trống tại buổi lễ khai trương niêm yết cổ phiếu lần đầu ở Sàn giao dịch chứng khoán Hàn Quốc tại thủ đô Seoul hồi tháng 3. Ảnh: Bloomberg
Làn sóng IPO mạnh mẽ được thúc đẩy bởi cơn bùng nổ của các công ty thâu tóm vì mục đích đặc biệt (SPAC) và các doanh nghiệp chạy đua đưa cổ phiếu lên sàn để tận dụng mức định giá cao.
Thị trường chứng khoán lên "tàu lượn siêu tốc"
Còn sáu tuần nữa năm 2021 sẽ khép lại nhưng đã có đến 2.850 doanh nghiệp và các công ty SPAC trên toàn cầu huy động được hơn 600 tỉ đô la trong các đợt IPO, vượt mức kỷ lục của 2007 về cả số thương vụ lẫn tổng số tiền thu được, theo dữ liệu của Bloomberg.
Dẫn đầu làn sóng IPO trong năm nay là công ty khởi nghiệp (startup) xe bán tải điện Rivian của Mỹ với số tiền huy động được gần 12 tỉ đô la Mỹ trong đợt IPO vào đầu tháng 11. Thương vụ IPO lớn nhất châu Á trong năm nay được xác lập vào tháng 8 khi hãng viễn thông China Telecom ở Trung Quốc tiến hành IPO và thu về 54 tỉ nhân dân tệ (8,4 tỉ đô la).
Trong khi đó, nhà cung cấp dịch vụ cho thuê tủ để các gói hàng đặt mua trực tuyến InPost (Ba Lan) chiếm giữ ngôi đầu về số tiền thu được trong các thương vụ IPO ở châu Âu. Công ty này huy động thành công 2,8 tỉ euro (3,2 tỉ đô la) trong thương vụ IPO hồi tháng 1 để niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán Amsterdam ở Hà Lan.
Các công ty trên đã sốt sắng IPO để tận dụng thị trường cổ phiếu đang thăng hoa, tăng lên các mức cao kỷ lục khi sự hỗ trợ của các ngân hàng trung ương cung cấp dòng tiền dồi dào cho giới đầu tư. Đà phục hồi kinh tế sau cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19 cùng với các biện pháp kích thích kinh tế cũng giúp các doanh nghiệp cải thiện thu nhập, nhờ vậy, họ được định giá cao khi IPO.
Tuy nhiên, không phải thương vụ IPO nào cũng diễn ra suôn sẻ. Sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan quản lý đã làm hạ nhiệt cơn sốt IPO của các công ty SPAC. Chiến dịch chấn chỉnh của Trung Quốc nhằm vào các công ty công nghệ trong mùa hè đã gây ra những chấn động khắp các thị trường toàn cầu, ngăn chặn làn sóng IPO kỷ lục của các doanh nghiệp Trung Quốc tại Mỹ và phủ bóng đen lên thị trường IPO của Hồng Kông.
“Chúng ta đang chuyển từ một thị trường hoàn hảo cho các thương vụ IPO với thanh khoản dồi dào và các giao dịch diễn ra suôn sẻ sang một môi trường bình thường hơn, khi các nhà đầu tư trở nên kén chọn hơn”, Gareth McCartney, đồng giám đốc toàn cầu về thị trường vốn cổ phần ở Ngân hàng UBS, nhận định.
Sự hào hứng của các nhà đầu tư nhỏ lẻ đã đưa các thị trường chứng khoán lên một chuyến tàu lượn siêu tốc trong năm nay, cùng với cơn sốt đầu tư ở các lĩnh vực tăng trưởng nóng trong thời kỳ dịch bệnh đã giúp giá cổ phiếu của một số công ty tăng chóng mặt sau khi IPO và niêm yết.
Giá cổ phiếu của Rivian, hãng sản xuất xe bán tải điện chưa tạo ra đồng doanh thu nào, đã tăng hơn gấp đôi chỉ trong vài phiên giao dịch sau khi niêm yết lần đầu, đưa vốn hóa của hãng xe non trẻ này vượt qua hãng xe khổng lồ Volkswagen (Đức). Trong khi đó, hãng dược sinh học SK Bioscience của Hàn Quốc chứng kiến giá cổ phiếu tăng 160% trong phiên giao dịch lần đầu.
Lo ngại bong bóng chứng khoán
Các mức tăng giá cổ phiếu quá mạnh này làm dấy lên lo ngại về bong bóng chứng khoán. Chỉ số chứng khoán S&P 500 của Mỹ đang giao dịch ở mức gấp hơn 21 lần thu nhập dự kiến trong năm tới, cao hơn mức thu nhập trung bình 10 năm của nó. Chỉ số này đang được định giá ở gần mức đắt nhất kể từ bong bóng dot-com (cổ phiếu của các công ty internet) phát nổ vào năm 2000.
Susannah Streeter, nhà phân tích cấp cao tại Công ty Hargreaves Lansdown, nói: “Khi các chương trình kích thích tiền tệ bị thu hẹp lại và nếu tăng trưởng toàn cầu chậm lại đáng kể, các thị trường chứng khoán có thể đang hướng đến đợt điều chỉnh mạnh. Những công ty được định giá quá cao sẽ cảm nhận được nỗi đau nhanh hơn nhiều so với những công ty khác”.
Các nhà quản lý quỹ đầu tư đã trở nên kén chọn hơn trong bối cảnh có quá nhiều thương vụ IPO và nhiều nhà đầu tư chứng kiến lợi nhuận sớm tiêu tan.
Các nhà đầu tư trong thương vụ IPO của Kuaishou Technology, đối thủ của TikTok, đang chịu thua lỗ trên giấy tờ nếu không chốt lời sớm. Giá cổ phiếu của Kuaishou Technology nhanh chóng tăng gấp 3 lần sau khi niêm yết trên sàn chứng khoán Hồng Kông hồi đầu năm nay. Tuy nhiên, kể từ sau đó, giá cổ phiếu của công ty này lai dốc và hiện đang giảm 16% so với mức giá niêm yết lần đầu.
Một số cổ phiếu gây thất vọng ngay lập tức ngay sau khi IPO. Chẳng hạn, giá cổ phiếu của One97 Communications, công ty mẹ của nền tảng thanh toán số lớn nhất Ấn Độ, Paytm, giảm đến 27% ngay trong phiên giao dịch đầu tiên vào tuần trước. Giá cổ phiếu của startup giao đồ ăn Deliveroo (Anh) giảm 26% trong phiên giao dịch lần đầu vào cuối tháng 3. Đây là mức giảm giá mạnh nhất đối với màn ra mắt của một cổ phiếu có thương vụ IPO lớn ở sàn giao dịch London trong ít nhất 2 thập niên qua.
Trong nửa sau của năm nay, hàng loạt thương vụ IPO bị hủy bỏ. Một số công ty chuyển kế hoạch IPO sang năm 2022 nhưng rủi ro suy giảm đối với các thị trường chứng khoán trên toàn cầu đang tăng lên, bao gồm mức lạm phát tăng vọt, có thể khiến các ngân hàng trung ương sớm thắt chặt chính sách tiền lệ. Nếu họ tăng lãi suất, điều này sẽ kìm hãm tăng trưởng kinh tế và lợi nhuận của các doanh nghiệp.
Triển vọng IPO của các công ty SPAC cũng trở nên u ám. Các công ty SPAC được thành lập nhằm thâu tóm hoặc sáp nhập với các công ty chưa niêm yết cổ phiếu, để đưa chúng lên sàn mà không cần phải tiến hành IPO.
Các thương vụ IPO liên quan đến các công ty SPAC thu về số tiền kỷ lục 159 tỉ đô la trong năm nay nhưng cơn sốt chỉ diễn ra đầu năm và bắt đầu từ tháng 4, các thương vụ IPO này giảm mạnh. Các cơ quan quản lý ở Mỹ cũng đã tuyên bố sẽ siết chặt giám sát hoạt động IPO của các công ty SPAC.
Theo Bloomberg
