(KTSG Online) – Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cho rằng Bắc Kinh vi phạm các cam kết thương mại cơ bản khi áp đặt thuế quan đối với các sản phẩm bán sang Trung Quốc trị giá 2,4 tỉ đô la mỗi năm của Mỹ để trả đũa thuế thép và nhôm từ thời Tổng thống Donald Trump.
- Bị Mỹ áp thuế thép và nhôm, các đồng minh tung đòn đáp trả
- Ấn Độ khởi kiện Mỹ lên WTO do áp thuế nhôm, thép nhập khẩu
Trong một phán quyết được công bố hôm 16-8, một ban hội thẩm gồm ba chuyên gia của WTO đồng ý với tuyên bố của Washington rằng thuế quan của Trung Quốc đi ngược lại quy chế tối huệ quốc của WTO. Theo quy chế này, 164 thành viên của WTO cam kết đối xử thương mại với các bên ký kết khác một cách bình đẳng, không phân biệt, nếu không sẽ cung cấp bồi thường dưới hình thức nhượng bộ thương mại. Phán quyết cũng kết luận Trung Quốc vi phạm các nhượng bộ thương mại khác mà nước này đưa ra khi gia nhập WTO.
Tranh chấp bắt nguồn từ những ngày đầu của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung do Tổng thống Donald Trump phát động chính quyền của ông áp đặt mức thuế 25% đối với thép nhập khẩu và thuế 10% đối với nhôm nhập khẩu từ các đối tác trên toàn cầu. Thuế này được triển khai dựa trên lý do bảo vệ an ninh quốc gia theo Mục 232 của Đạo luật mở rộng thương mại của Mỹ ban hành năm 1962.
Mục này cho phép Tổng thống Mỹ, thông qua thuế quan hoặc các biện pháp khác, điều chỉnh việc nhập khẩu hàng hóa hoặc nguyên vật liệu từ các quốc gia khác nếu cho rằng số lượng nhập khẩu hoặc bối cảnh xung quanh những hàng hóa nhập khẩu đó đe dọa an ninh quốc gia.
Chính sách thuế nhôm thép của Mỹ chủ yếu nhằm hạn chế dòng chảy thép và nhôm giá rẻ của Trung Quốc. Bắc Kinh đã phản ứng bằng cách đệ đơn khiếu nại lên WTO, đồng thời áp đặt thuế quan trả đũa đối với một loạt hàng hóa của Mỹ nhập khẩu vào Trung Quốc bao gồm phế liệu nhôm thép, thịt heo, trái cây và quả hạch có trị giá khoảng 2,4 tỉ đô la mỗi năm.
Mỹ đã đáp trả bằng đơn khiếu kiện ở WTO, cáo buộc thuế của Trung Quốc là bất hợp pháp và tuyên bố rằng thuế nhôm thép toàn cầu là chính sách cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia của Mỹ.
Trung Quốc hoặc Mỹ có thể kháng cáo phán quyết trên của WTO trong vòng 60 ngày tới. Nếu Bắc Kinh kháng cáo, quyết định này sẽ giống quyền phủ quyết vì cơ quan phúc thẩm của WTO đã không hoạt động kể từ năm 2019 sau khi Washington đã chặn các các quyết định bổ nhiệm ở cơ quan này.
Vào tháng 12-2022, một ban hội thẩm khác của WTO cũng ra phán quyết cho rằng thuế nhôm thép của Mỹ là không hợp lý theo định nghĩa về miễn trừ an ninh quốc gia của WTO.
Người phát ngôn của Đại diện Thương mại Mỹ Sam Michel cho biết trong một tuyên bố rằng Mỹ “hài lòng” với phán quyết của WTO hôm 16-8. Ông cho biết các hành động của Trung Quốc làm nổi bật “sự đạo đức giả của Bắc Kinh khi vừa kiện Mỹ tại WTO, đồng thời đơn phương trả đũa bằng thuế quan”.
Bộ Thương mại Trung Quốc (MOC) nói rằng, thuế trả đũa là điều công bằng để bảo vệ lợi ích hợp pháp của nước này. Trong một tuyên bố được đưa ra sau phán quyết, MOC kêu gọi Mỹ loại bỏ thuế nhôm thép nhằm vào Trung Quốc.
“Trung Quốc yêu cầu Mỹ hủy bỏ ngay lập tức các biện pháp theo Mục 232 đối với thép và nhôm vì vi phạm các quy định của WTO, đồng thời hợp tác với các thành viên WTO khác theo cùng một hướng để cùng nhau duy trì hệ thống thương mại đa phương dựa trên quy tắc”, một quan chức của MOC nói.
Trong một báo cáo công bố tuần trước, MOC nêu quan ngại về các chính sách và biện pháp của chính phủ Mỹ trong 11 lĩnh vực, bao gồm hàng rào thuế quan, phi thuế quan, phòng vệ thương mại, quy định kỹ thuật, kiểm soát xuất khẩu và trừng phạt kinh tế.
“Mỹ tự ý tăng thuế đối với hàng nhập khẩu, lạm dụng các biện pháp phòng vệ thương mại và kiểm soát xuất khẩu, trợ cấp phân biệt đối xử, xúi giục tách rời và phân mảnh chuỗi cung ứng và công nghiệp, đồng thời áp đặt các biện pháp trừng phạt và cưỡng chế kinh tế dưới mọi hình thức”, báo cáo nêu.
MOC cáo buộc Washington là “kẻ hủy diệt hệ thống thương mại đa phương”, “bá chủ bắt nạt”, “ thao túng tiêu chuẩn kép” và “kẻ phá rối chuỗi cung ứng và công nghiệp toàn cầu”.
MOC cho biết các hành động của Mỹ dẫn đến những cú sốc nghiêm trọng đối với hệ thống thương mại đa phương và Mỹ nên “tuân thủ các quy tắc, tôn trọng các cam kết của mình và làm gương với tư cách là một thành viên chính của WTO”.
“Đáng tiếc là Mỹ, với tư cách là nền kinh tế lớn nhất thế giới, đồng thời là người sáng lập chính và là người hưởng lợi quan trọng của hệ thống thương mại đa phương, trong những năm gần đây đã coi thường các quy tắc đa phương và kỳ vọng của các thành viên WTO”, báo cáo cho biết.
Báo cáo được đưa ra sáu tháng sau khi Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ công bố đánh giá hàng năm mới nhất về việc Trung Quốc thực hiện các cam kết WTO.
Pang Zhongying, giáo sư về các vấn đề quốc tế tại Đại học Tứ Xuyên, cho rằng những lời chỉ trích nặng nề nhằm vào Mỹ trong báo cáo của MOC sẽ càng làm xấu đi quan hệ song phương.
Theo Bloomberg, SCMP
