(KTSG Online) – Nếu chịu khó nghe lời rao của những người bán vé số dạo trên đường hoặc trên mạng, chắc hẳn bạn sẽ ngạc nhiên như tôi: một ngành doanh thu hàng chục ngàn tỉ đồng nhưng ít đoái hoài đến chiêu trò tiếp thị/quảng cáo trên đường phố.
Rao là nói to lên cho nhiều người chú ý. Theo thói quen hơn 100 năm qua, lời rao bán hàng rong thường có vần, có điệu, có nhấn nhá nội dung hợp gu số đông… để khách nghe lọt tai mà mua, hoặc không mua nhưng vẫn có thiện cảm với chủ ngành hàng, mặt hàng. Chưa bàn đến hình thức (vần, điệu…), nhiều lời rao bán vé số hiện nay có nội dung chẳng đâu vào đâu và phản cảm. Dưới đây là ba ví dụ.
Một là trọng nam khinh nữ. Thỉnh thoảng, tôi nghe người bán vé số dạo rao thế này: “Cô nào chồng bỏ, chồng chê/ Trúng tờ vé số chồng mê tới già”. Đây là lời rao nối bản lời rao bán kẹo kéo cách đây hơn nửa thế kỷ, chỉ đổi bốn chữ “ăn cây kẹo kéo” thành “trúng tờ vé số”.
Trong chế độ đa thê mới có chuyện phụ nữ bị chồng bỏ, chồng chê. Nước Việt Nam đã chấm dứt chế độ đa thê từ năm 1959(*). Nói nôm na là từ năm ấy, đàn ông cũng bị vợ bỏ, vợ chê. Thế nhưng lời rao vương vấn tư tưởng trọng nam, khinh nữ nêu trên vẫn chưa chịu biến mất. Do vậy, nó phản cảm.
Hai là thiếu tôn trọng sự học. Câu rao bán vé số được khai thác nhiều nhất có lẽ là câu “Không cần trình độ/ Chỉ cần trời độ/ Sau 4 giờ rưỡi chưa biết ai giàu hơn ai”. Hàm ý câu này là học cao làm gì, chỉ cần trúng số là đời lên hương. Miệt mài đèn sách làm gì, chi bằng nằm chờ sung rụng… trúng vé số. Trong khi đó, hơn trăm năm trước, cụ Phan Châu Trinh đã xướng lên khẩu hiệu/luận điểm có giá trị vĩnh viễn “Chi bằng học”. Thành ra lời rao nêu trên nghe vui miệng nhưng phản cảm.
Ba là, gieo rắc ý nghĩ xóa nghèo bằng vé số. Trên mạng xã hội có thu lời rao: “Muốn cho nghèo nợ giải vây/Chiều nay trúng số giàu sang mấy hồi”. Lời rao này giống như liều thuốc xoa dịu nỗi đau trong vài phút cho người đang nghèo, mắc nợ rồi thì nghèo vẫn hoàn nghèo nếu không chí thú làm ăn.
Nếu bạn mua một tờ vé số miền Nam thì khả năng trúng độc đắc 2 tỉ đồng của bạn là một phần triệu (1/1.000.000). Điều đó có nghĩa là trong 1 triệu tờ vé số phát hành mới có 1 tờ trúng độc đắc(**). Nghèo nợ giải vây trở thành nhiệm vụ bất khả thi nếu trông chờ tờ vé số.
Người bán vé số dạo dù lao động tự do nhưng vẫn là cánh tay nối dài, là một phần hình ảnh của các công ty, đại lý xổ số kiến thiết. Thế nhưng, các công ty, đại lý xổ số kiến thiết đã khoán trắng lời rao cho họ.
Trong 6 tháng đầu năm nay, lợi nhuận của xổ số kiến thiết khu vực miền Nam đạt 8.784 tỉ đồng, tăng 10,45% so với cùng kỳ năm trước(***). Một ngành kinh doanh lời cao như vậy nhưng thiếu lời rao hay thì cũng đáng tiếc!
————
(*) https://plo.vn/che-do-hon-nhan-xua-post132303.html
(**) https://tienphong.vn/tim-hieu-ty-le-trung-thuong-xo-so-mien-trung-post1409066.tpo
Quá khổ. Không cần lời rao. Chỉ cần thêm một chút tình. Nghèo lắm mới đi bán vé số. Rụng cả chân, mỏi cả miệng, chưa chắc bán được bao nhiêu vé, vừa đủ sống sót qua ngày, vừa không bị tổn thất vì phạm quy. Các nhà cái ở từng địa phương nên nghĩ về họ nhiều hơn. Bởi không có lực lượng này thì làm sao tăng doanh số và lợi nhuận ?