5 tuyến đường sắt đô thị ‘đội vốn’ hàng chục ngàn tỉ đồng

(KTSG Online) - Tổng mức đầu tư của 5 tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội và TPHCM đã điều chỉnh tăng gần 84.000 tỉ đồng so với ban đầu và chưa hẹn ngày vận hành thương mại cụ thể.

• Bộ Tài chính phải ứng quỹ để trả nợ vay cho đường sắt Cát Linh - Hà Đông
• Sửa đổi Nghị định thư để tiếp tục vay vốn cho dự án đường sắt đô thị đến ga Hà Nội
• Bộ Giao thông thừa nhận các hạn chế về phát triển đường sắt đô thị

Báo cáo Quốc hội về tình hình triển khai thực hiện 6 dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TPHCM, Chính phủ cho biết có 5 dự án phải điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư.

Với dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông có tổng mức đầu tư ban đầu là 8.769 tỉ đồng, tương đương 552,8 triệu đô la Mỹ. Dự án sử dụng vốn vay của Chính phủ Trung Quốc và vốn đối ứng trong nước.

Năm 2017, tổng mức đầu tư của dự án tăng lên 18.000 tỉ đồng, tương đương khoảng 868 triệu đô la, cao hơn 9.231 tỉ đồng so với tổng mức đầu tư được duyệt ban đầu.

Nguyên nhân khiến tổng mức đầu tư phải điều chỉnh, theo Chính phủ, gồm thay đổi phương án nhà ga từ 2 thành 3 tầng; điều chỉnh vật liệu vỏ tàu; chi phí giải phóng mặt bằng; biến động về giá, nguyên vật liệu, tỷ giá.

Hiện dự án đã cơ bản hoàn thành các hạng mục xây lắp, lắp đặt thiết bị. Chính phủ đang chỉ đạo giải quyết dứt điểm các vướng mắc còn lại, khẩn trương hoàn thành kiểm tra, có ý kiến của Hội đồng kiểm tra nhà nước để bàn giao cho UBND thành phố Hà Nội đưa vào vận hành, khai thác.

Tuyến Nhổn - ga Hà Nội có tổng mức đầu tư 783 triệu euro. Nguồn vốn đầu tư dự án từ vốn vay ODA của 4 nhà tài trợ gồm Chính phủ Pháp, Cơ quan phát triển Pháp (AFD), Ngân hàng đầu tư châu Âu (EIB), Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) và nguồn vốn đối ứng ngân sách thành phố Hà Nội. Trong đó, vốn vay ODA là 653 triệu euro, vốn đối ứng 130 triệu euro.

Tổng mức đầu tư của dự án được điều chỉnh tăng lên 1.176 triệu euro, tăng gần 400 triệu euro – tương đương 10.400 tỉ đồng – so với tổng mức đầu tư ban đầu.

Hiện việc triển khai thực hiện công tác giải phóng mặt bằng và di chuyển các công trình hạ tầng kỹ thuật ngầm nổi toàn tuyến bị chậm so với kế hoạch ban đầu.

Tuyến Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo có tổng mức đầu tư ban đầu là 19.555 tỉ đồng, tương đương 131.023 triệu yen. Hiện dự án đang làm thủ tục phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 35.679 tỉ đồng, tương đương 195.365 triệu yen và tăng khoảng 16.142 tỉ đồng so với tổng mức đầu tư được duyệt ban đầu.

Lý giải nguyên nhân, Chính phủ cho biết dự án phải thay đổi về quy mô đầu tư và tỷ giá quy đổi. Ngoài ra, các nguyên nhân về giá gồm tăng do sự biến động về giá đối với nhiên liệu, vật tư, thiết bị, nhân công và thay đổi chế độ chính sách tiền lương; do thay đổi tỷ lệ trượt giá và sự thay đổi chế độ chính sách và các quy định của nhà nước liên quan đến quản lý chi phí đầu tư cũng tác động tới tổng mức đầu tư dự án.

Hiện Chính phủ đang chỉ đạo UBND thành phố Hà Nội và các bộ, ngành chủ động phối hợp, kịp thời tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, sớm trình Thủ tướng phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án, thực hiện các thủ tục ký kết, gia hạn hiệp định vay để triển khai dự án

Với dự án đường sắt đô thị TPHCM, tuyến Bến Thành - Suối Tiên có tổng mức đầu tư ban đầu là 126.582 triệu yen, tương đương 17.387 tỉ đồng. Nguốn vốn đầu tư dự án gồm 104.941,98 triệu yen là vốn vay ODA của Chính phủ Nhật Bản và 2.972,61 tỉ đồng là vốn đối ứng của thành phố.

Năm 2011, UBND TPHCM phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 236.626 tỉ yen, tương đương 47.325 tỉ đồng. Năm 2019, TPHCM tiếp tục điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án 43.757 tỉ đồng, trong đó vốn vay ODA của Nhật Bản 38.265 tỉ đồng và vốn đối ứng từ ngân sách thành phố 5.491 tỉ đồng. Như vậy, tổng mức đầu tư điều chỉnh của dự án tăng khoảng 26.400 tỉ đồng.

Hiện dự án đang trong giai đoạn triển khai thi công, nhưng chưa hoàn thành xây nên chưa đưa vào vận hành, khai thác.

Tuyến tàu điện ngầm Bến Thành - Tham Lương có tổng mức đầu tư ban đầu là 1.374 triệu đô la, tương đương 26.116 tỉ đồng. Nguồn vốn đầu tư dự án gồm vốn vay ODA từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW), Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) và vốn đối ứng trong nước.

Năm 2019, UBND TPHCM điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 2.093 triệu đô la, tương đương 47.890 tỉ đồng. Như vậy, tổng mức đầu tư dự án tăng 21.700 tỉ đồng so với tổng mức ban đầu.

Hiện chủ đầu tư dự án đã tiếp nhận bàn giao mặt bằng 5/10 nhà ga và đoạn đường dẫn vào depot Tham Lương từ UBND các quận Tân Bình, quận Tân Phú, quận 10 và quận 12. Còn quá trình thực hiện giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận 3 kéo dài và vướng mắc do phải cập nhật, điều chỉnh chính sách và giá đất bồi thường đến thời điểm hiện tại.

Để thực hiện có hiệu quả các dự án đường sắt đô thị, Chính phủ kiến nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội và các đơn vị liên quan quan tâm, tăng cường kiểm tra, giám sát để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai.