Tiếng Anh thời sự - chuyện màu da và chuyện Pokémon Go…
Nguyễn Vũ
 |
|
Cơn sốt Pokemon đang bùng phát, cảnh tượng hàng trăm người tự nhiên dồn về một địa điểm tay cầm điện thoại mắt nhìn láo liên thật khó hình dung nổi. |
(TBKTSG Online) - Chuyện xung đột màu da ở Mỹ lại bùng phát. Và người viết bỗng phát hiện có những cụm từ đọc vô ai cũng hiểu nhưng dịch sao cho hay thật là khó. Ví dụ một bài bút ký thật góc cạnh, thật buồn bắt đầu bằng tít “Walking While Black”. Ai cũng hiểu tác giả muốn nói đi xuống phố mà bạn là da đen sẽ gặp những phiền phức, bị dè chừng thậm chí bị cảnh sát tra tra hỏi đủ điều. Thế nhưng dịch làm sao đây?
Một nhà khoa học nổi tiếng da đen tổng kết: “We were guilty not of DWI (Driving While Intoxicated) but of other violations none of us knew were on the books: DWB (Driving While Black), WWB (Walking While Black), and of course, JBB (Just Being Black).
Tất cả đều dễ hiểu nhưng đều khó dịch cho gọn mà hay. DWI là lỗi lái xe khi đã uống rượu, còn DWB là lái xe mà là dân da den, WWB là đi xuống phố trong thân phận da đen và cuối cùng JBB là “chỉ vì màu da đen”. Thành ngữ “on the books” (luôn số nhiều) là có quy định trong luật, cái đầu luật có quy định mấy cái sau làm gì có, thế mà cảnh sát vẫn cứ hỏi thăm.
Hoặc câu mở đầu cho bài ký sự này: “My only sin is my skin. What did I do, to be so black and blue?” Chắc các bạn đều biết blue còn có nghĩa là buồn nhưng so black and blue không chỉ là buồn, nó còn hàm ý “black and blue” là tím bầm, bị đánh bầm mặt… Vậy chỉ còn cách dịch là “Tội duy nhất của tôi là màu da. Tôi có làm gì đâu mà da lại đen và người thì bầm dập?”
* * *
Đồng thời, cơn sốt Pokémon Go cũng bùng phát. Chỉ cần xem một video 41 giây đường link ở cuối bài, các bạn sẽ thấy hiện tượng này kỳ quái như thế nào. Video này “show the madness that broke out when a Vaporeon spawned. Literally hundreds of people descended on the area, moving in a massive crowd, just to catch the elusive Pokémon”. Vaporeon một trong hàng trăm con thú trong trò chơi này; spawn là hiện hình, sản sinh (ở đây người chơi dùng điện thoại di động, định vị GPS và máy ảnh để trộn lẫn hiện thực ngoài đời với các con thú xuất hiện trên màn hình thành một thực tế ảo có thể tương tác – augmented reality). Cảnh tượng hàng trăm người tự nhiên dồn về một địa điểm tay cầm điện thoại mắt nhìn láo liên thật khó hình dung nổi.
Để nói vì sao người ta say mê trò chơi này đến thế, các báo dùng thành ngữ into it (why are people so into this game?). Câu trả lời: “For many people, this has tapped into a fantasy of what the world would be like if Pokémon were real and inhabited our world. And that concept alone has carried the game”. Ở đây có từ carry hơi khó, mang nghĩa là tác nhân tạo ra sự thành công (ví dụ, “They relied on dialogue to carry the plot” – họ trông chờ lời thoại sẽ làm bật cốt truyện lên.
Nhân tiện nói luôn Pokémon mặc dù là trò chơi của Nhật làm (hãng Nintendo) nhưng tên là do hai từ tiếng Anh ghép lại “pocket” và “monsters”. Còn Pokemon Go là do một công ty khởi nghiệp trước đây là một bộ phận của Google nay đã tách ra, tên là Niantic hợp tác với Nintendo sản xuất.
* * *
Ngày nay bất kỳ cái gì người ta cũng nghĩ ra ứng dụng để hỗ trợ, chẳng hạn: An app that analyzes the quality of your French kissing; A “smart” button and zipper that alerts you if your fly is down; An app to locate rentable driveways for parking … Có lẽ các bạn đều đã biết French kiss là nụ hôn sâu theo kiểu a kiss with contact between tongues. Và chuyện fly is down thì ai cũng có lần bị (quên đóng “cửa sổ” bên dưới!). Chuyện tìm các lối chạy vào nhà còn trống mà chủ nhân sẵn sàng cho thuê để bạn đỗ xe mới là chuyện lạ.
Tác giả một bài viết trên tờ New York Times than: We are overloaded daily with new discoveries, patents and inventions all promising a better life, but that better life has not been forthcoming for most. Not forthcoming là ở đâu chưa thấy.
Câu hỏi đặt ra khá mang tính triết học: If the most fundamental definition of design is to solve problems, why are so many people devoting so much energy to solving problems that don’t really exist? Design ở đây nói chung cho việc thiết kế các ứng dụng, dịch vụ hay giải pháp nhưng giải pháp cho các vấn đề thật ra không hiện hữu.
Câu này có thể xem là tóm tắt cho tình hình thiên hạ đua nhau làm ứng dụng vô bổ: “Too many designers think they are innovating when they are merely breaking and entering.” Câu này có một chút xíu chơi chữ. Breaking ý nói đến khái niệm phá hủy sáng tạo, tức người đi sau phá hủy ý tưởng người đi trước để sáng tạo ra cái mới hơn, hay hơn, hữu hiệu hơn. Nhưng cả cụm “breaking and entering” là “nhập nha” và “đột vòm”, ở đây ý nói sáng tạo đâu không thấy, chỉ thấy phá hủy một mô hình chỉ để phá hủy, chứ không đem lại điều gì mới cả.
Tham khảo video về cơn sốt Pokémon Go:
>>>Vaporeon stampede Central Park, NYC
