Các ngân hàng rút mạnh tiền gửi về để cân đối thanh khoản

Các ngân hàng rút mạnh tiền gửi về để cân đối thanh khoản

V.Dũng

(TBKTSG Online) - Dưới sức ép của Covid-19, buộc các ngân hàng phải đưa các gói tín dụng lớn với lãi suất ưu đãi ra thị trường để thúc đẩy nền kinh tế. Đặt trong bối cảnh lượng tiền huy động khách hàng sụt giảm trong quí 1, nhiều ngân hàng đã rút mạnh tiền gửi ở Ngân hàng Nhà nước lẫn các tổ chức tín dụng khác để cân đối thanh khoản.

Các ngân hàng đang rút mạnh tiền gửi tại NHNN trong quí 1. Ảnh: SBV

Các nhà băng ồ ạt rút tiền khỏi nhau

Nhìn lại báo cáo tài chính quí 1 của hầu hết ngân hàng thương mại có thể thấy lượng tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và các tổ chức tín dụng (TCTD) khác trong cùng hệ thống đang sụt giảm mạnh.

Có động thái rút mạnh và nhanh nhất là VIB khi tỷ lệ tiền gửi tại NHNN đã sụt giảm 84% trong quí 1. Cuối năm ngoái, giá trị tiền gửi của nhà băng này tại NHNN vào khoảng 19.040 tỉ đồng, nhưng trong báo cáo mới nhất con số đã giảm xuống còn 2.982 tỉ đồng.

Cùng diễn biến, giá trị tiền gửi tại NHNN của TPBank và VPBank trong 3 tháng đầu năm cũng giảm gần 60%. Tương tự, LienVietPostBank, MBBank, SeABank và Vietcombank cũng ghi nhận con số tiền gửi tại NHNN giảm hơn một nửa chỉ trong quí 1. Nếu xét về số giảm tuyệt đối, Vietcombank là nhà băng rút tiền khỏi NHNN lớn nhất từ đầu năm với hơn 18.114 tỉ đồng, giảm 52%.

Trong các ngân hàng đã công bố báo cáo tài chính, ACB và Vietinbank là hai nhà băng hiếm hoi không ghi nhận xu hướng này khi lượng tiền gửi tại NHNN của 2 ngân hàng vẫn tăng lần lượt 22% và 1% so với đầu năm.

Ngoài việc rút lượng lớn tiền gửi tại NHNN, các ngân hàng cũng có xu hướng rút tiền khỏi các TCTD khác cùng hệ thống. Trong đó, nếu tính về tỷ lệ thì VPBank giảm mạnh nhất khi đã rút 41% lượng tiền gửi tại các TCTD khác, tương đương hơn 6.400 tỉ đồng từ đầu năm.

Tuy nhiên xét trên con số tuyệt đối thì Vietcombank đang rút về lượng tiền lớn nhất với 65.665 tỉ đồng (giảm 35%) lượng tiền gửi tại các TCTD khác trong hệ thống kể từ đầu năm. Đây cũng là con số rút tiền gửi ròng trong một quí lớn nhất mà nhà băng này ghi nhận trong nhiều năm qua. Xu hướng tương tự cũng ghi nhận tại các ngân hàng như SeABank, Sacombank cùng giảm trên 30%.

Trong khi đó, VIB dù dẫn đầu về tỷ lệ rút tiền gửi ở NHNN nhưng lại là ngân hàng đem lượng lớn tiền đi gửi tại các TCTD khác với hơn 1.600 tỉ đồng. Ngoài ra cũng có số ít nhà băng mang thêm tiền đi gửi tại các TCTD khác từ đầu năm là MB, tăng thêm 8.100 tỉ đồng, tăng 20% (bao gồm cả các khoản cho vay); Kienlongbank tăng 1.600 tỉ đồng (16%); ACB tăng 1.400 tỉ đồng (7%); TPBank tăng 1.230 tỉ đồng (6%).

Việc các ngân hàng giảm lượng tiền gửi tại các TCTD khác kéo theo chỉ số tiền các TCTD gửi tại ngân hàng (thuộc nợ phải trả) trên bảng cân đối kế toán giảm theo trong quí.

Trong đó, dù ACB là ngân hàng đứng ngoài xu hướng cắt giảm tiền gửi tại NHNN và tiền gửi tại TCTD khác nhưng lại ghi nhận lượng tiền các TCTD khác gửi tại nhà băng này giảm mạnh trong quí 1. Theo đó, con số giảm tại nhà băng này lên tới 7.923 tỉ đồng, tương đương giảm 48%.

Vietcombank và Vietinbank là hai ngân hàng bị rút nhiều nhất xét trên giá trị tuyệt đối. Cụ thể, lượng tiền các TCTD khác gửi tại Vietcombank đã giảm từ hơn 71.000 tỉ đồng xuống 42.500 tỉ đồng, tương đương mức giảm 40%. Đà giảm tại Vietinbank cũng là hơn 10.000 tỉ đồng, xấp xỉ 12% tổng giá trị tiền các TCTD khác gửi tại ngân hàng này hồi đầu năm. Xu hướng này cũng diễn ra tại SeABank, LienVietPostBank, VPBank… khi các TCTD khác đã rút hàng nghìn tiền gửi khỏi các nhà băng này.

MB là một trong số ít ngân hàng ghi nhận lượng tiền các TCTD gửi vào ngân hàng tăng mạnh. Trong đó, con số này đã tăng trên 19.427 tỉ đồng so với đầu năm, tương đương 39%. Hiện tổng giá trị tiền các TCTD gửi tại ngân hàng này đạt trên 69.700 tỉ, cao hơn cả Vietcombank là khoảng 42.500 tỉ đồng.

Tuy nhiên, con số tăng đột biến tại MB là có lý do khi lượng tiền gửi của khách hàng tại nhà băng này đã giảm mạnh gần 32.000 tỉ đồng (11,7%) từ đầu năm. Trong khi cùng kỳ con số ghi nhận tăng 2.288 tỉ đồng. Đây là nguyên nhân khiến nhà băng này phải rút tiền gửi khỏi NHNN và tăng huy động tiền gửi, đi vay từ các TCTD khác để bù vào phần thiếu hụt nói trên.

Số liệu cũng ghi nhận những ngân hàng càng huy động được ít tiền gửi từ khách hàng trong quí 1 lại có xu hướng rút mạnh tiền gửi tại NHNN và các TCTD khác để bổ sung. Như tại Vietcombank, tăng trưởng huy động tiền gửi khách hàng quí chỉ là 5.600 tỉ đồng, tăng khiêm tốn 0,6% so với đầu năm. Trong khi con số huy động thêm cùng kỳ năm 2019 là hơn 36.000 tỉ đồng, tăng 4,5%. Tương tự là SeABank, LienVietPostBank, Vietinbank… đều ghi nhận xu hướng huy động tiền gửi từ khách hàng sụt giảm.

Giải pháp để cân đối thanh khoản 

Theo số liệu của NHNN, tổng phương tiện thanh toán và tiền gửi của khách hàng đến cuối tháng 2 ở mức 10,67 triệu tỉ đồng, tăng 0,94% so với cuối năm 2019. Trong đó, tiền gửi của dân cư tăng hơn 3,9%, ở mức hơn 5 triệu tỉ đồng. Tuy nhiên, tiền gửi của các tổ chức kinh tế giảm 4,8%, xuống mức 3,77 triệu tỉ đồng, tương đương giảm hơn 190.000 tỉ đồng. Mức này lớn hơn so với con số 2,87% của cùng kỳ năm 2019.

Theo Trung tâm Phân tích Công ty Chứng khoán SSI, tiền gửi của các tổ chức kinh tế luôn sụt giảm trong tháng 2 hàng năm do nhu cầu thanh toán và chi dùng dịp tết Nguyên Đán và thường được bù đắp bởi mức tăng trưởng tiền gửi cao hơn từ dân cư.

Nguồn: Báo cáo tài chính doanh nghiệp

Trong năm trước, lượng tăng thêm của tiền gửi từ dân cư tại cuối tháng 2 cao hơn lượng sụt giảm tiền gửi các tổ chức kinh tế khoảng hơn 80.000 tỉ đồng. Nhưng năm nay, lượng tăng thêm của tiền gửi dân cư thấp hơn mức giảm tiền gửi tổ chức kinh tế khoảng 3.000 tỉ đồng. Điều này cho thấy hoạt động kinh tế suy giảm do dịch Covid-19 không chỉ làm giảm đầu ra tín dụng mà cả đầu vào tiền gửi cũng bị tác động tiêu cực.

Tại nhiều ngân hàng, tăng trưởng tiền gửi 3 tháng đầu năm thấp hơn cho vay. Đây có thể là nguyên nhân cho động thái giảm khoản tiền gửi tại và cho vay các TCTD khác của các ngân hàng, nhằm đảm bảo thanh khoản do tác động của dịch Covid-19 đến dòng tiền.

Báo cáo chiến lược quí 2 của Công ty Chứng khoán BIDV (BSC) cũng cho rằng, trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, các ngân hàng đang phải tung ra nhiều gói tín dụng quy mô lớn với lãi suất ưu đãi. Để đáp ứng nguồn vốn hàng trăm nghìn tỉ đồng này, các nhà băng phải tự cân đối thanh khoản và nguồn tiền để sẵn sàng bơm ra thị trường.

Cụ thể, BSC cho biết tín dụng trong những tháng đầu năm đã giảm mạnh so với cùng kỳ do các doanh nghiệp phải thu hẹp hoạt động sản xuất kinh doanh vì dịch Covid-19. Tín dụng 2 tháng đầu năm chỉ tăng gần 5.000 tỉ đồng.

Đơn vị  này cũng cho rằng cầu tín dụng năm nay sẽ giảm xuống mức 10,5% (giảm 2% so với dự báo trước). Trong đó, việc điều chỉnh đến từ giảm nhu cầu tín dụng từ ngành thương mại, sản xuất, du lịch và dịch vụ (hiện chiếm tỉ trọng lớn cơ cấu cho vay); giảm nhu cầu vay vốn từ các doanh nghiệp FDI do giảm xuất nhập khẩu; và dịch bệnh có khả năng sẽ kéo dài thêm 3-6 tháng trước khi được kiểm soát.

Ngoài ra, mức cấp tín dụng thấp từ NHNN được đưa ra trong bối cảnh cầu tín dụng suy giảm cũng là một tác động khiến ngân hàng chưa tăng huy động vốn, thay vào đó sử dụng đến nguồn tiền gửi để bù đắp. Ước tính, NHNN đưa ra mức cấp tín dụng cho các ngân hàng và TCTD ở 10,1% (thấp hơn nhiều so với mức 13% đặt ra hồi đầu năm).

Mặt khác, các ngân hàng đang công bố nhiều gói tín dụng với lãi suất ưu đãi với quy mô, chục nghìn, trăm nghìn tỉ đồng. Để sẵn sàng đáp ứng nguồn vốn giải ngân, mỗi nhà băng sẽ cần chuẩn bị tốt thanh khoản và nguồn tiền cho thị trường.