Linh hoạt lựa chọn đường đi

(KTSG) – Buổi sáng, bên bàn cà phê, người bạn kể chuyện sở nội vụ một tỉnh nọ ra thông báo tuyển dụng 20 sinh viên tốt nghiệp đại học. Số hồ sơ ứng viên gửi vào lên đến con số 217 mà hầu hết đã qua bậc cao học, nghĩa là ở giai đoạn “hậu trung học”, các ứng viên này đã phải học thêm ít nhất sáu năm.

• Đào tạo văn bằng 2 đại học: Cần sự tổng kết, đánh giá
• Hoạt động nổi bật của Đại học Hong Kong tại Việt Nam

Liên tưởng đến con số 360.000 học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông năm nay không tham gia xét tuyển đại học 35,5%, liệu con đường nào sẽ dẫn các em đến một cuộc sống ổn định ở tương lai, liệu các em có tìm thấy lối đi riêng cho mình giữa bối cảnh bộn bề của thị trường lao động mà nhiều vị trí việc làm vẫn ưa chuộng bằng cấp?

Vì sao giảng đường đại học, từ bậc thang ao ước của bao thế hệ trước, thì nay là cánh cổng khá xa trong quan niệm của nhiều học sinh vừa học xong lớp 12? Quan niệm ấy có thể bắt đầu bằng nhiều lý do: học phí đại học mỗi năm một cao hơn, vượt ngoài tầm với; do thời gian học khá dài khiến vòng quay kiếm tiền trang trải cuộc sống lâu hơn; do lực học không phù hợp; và cả do thực trạng nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học vẫn rơi vào cảnh thất nghiệp…

Không khó để nghe một số bạn đã tốt nghiệp đại học bày tỏ sự trăn trở trước cuộc đời rộng lớn. Có người đang lao động trên cánh đồng làng; có người làm việc trong quán ăn; lại có bạn đang sống một cuộc sống gắn với vòng quay của chiếc “xe máy công nghệ”… Nỗi trăn trở chung có thể thấy nơi các bạn ấy là họ đã tiêu tốn của gia đình quá nhiều (có người được gia đình gần như vét sạch tiền cho họ đeo đuổi việc học), nhưng rồi mãi vẫn chưa tìm được việc làm. Người thì đành phải về quê phụ giúp gia đình; người thì lao vào thành phố mưu sinh bằng cách này, cách khác, để ít nhất tự lo được cho bản thân.

Đối chiếu số lượng đào tạo sinh viên đại học cùng chi phí của mỗi sinh viên suốt bốn năm học ít cũng vài ba trăm triệu đồng (chi phí học tập, tiền ăn ở) với tình trạng thất nghiệp, là đã có thể hình dung phần nào lý do vì sao hàng trăm ngàn học sinh từ chối con đường học đại học.

Trên thực tế, có một tỷ lệ khá lớn học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông chọn vào các trường cao đẳng để học nghề, ngoài một số chọn con đường xuất khẩu lao động hay đi du học. Đây là một xu hướng lựa chọn ngày càng phổ biến trong vài năm trở lại, bởi thời gian học ngắn hơn, học phí “dễ chịu” hơn và khi ra trường cũng dễ có việc làm hơn. Sự lựa chọn ấy, không thể nói là “chẳng đặng đừng”. Nó xuất phát từ thực tế, phù hợp với hoàn cảnh của một giai đoạn kinh tế khó khăn đang có chiều hướng ảnh hưởng đời sống của rất nhiều gia đình.

Điều đáng chú ý hơn là sự thay đổi quan niệm của xã hội về vấn đề trình độ và năng lực tự thân của mỗi con người. Một khi loại bỏ cách nhìn nhận cũ mòn – phân biệt bằng cấp thái quá (như giữa bậc đại học và bậc cao đẳng) thì sẽ tạo ra một hình thái phân bổ lao động hợp lý hơn, sẽ linh hoạt hơn trong yêu cầu về bằng cấp đối với các hồ sơ tuyển dụng.

Học, suy cho cùng là để “hành”. Người biết nghề, nhiệt tâm với công việc, có tinh thần cầu tiến, cầu thị bền bỉ thì dù ở bất cứ vị trí nào cũng sẽ thành công!