Ai chịu trách nhiệm việc tạm dừng xuất khẩu gạo trong tháng 4?
Trang Nguyễn
(TBKTSG Online) – Trả lời câu hỏi ai sẽ chịu trách nhiệm về việc tạm dừng xuất khẩu gạo và trước các thiệt hại cho doanh nghiệp, người trồng lúa đã xảy ra vừa qua tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5 diễn ra tối 2-6 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết Chính phủ đã cử đoàn thanh tra và sẽ có kết luận về việc này trong ngày 18-6 tới đây.
 |
| Họp báo thường kỳ Chính phủ tháng 5 trong chiều tối 2-6. Ảnh: MT |
Sẽ công bố kết quả thanh tra gạo sau ngày 18-6
Trong tháng 4 vừa qua, Bộ Công Thương đã có kiến nghị và Chính phủ đã có quyết định tạm dừng xuất khẩu gạo đến hết tháng 5. Nhưng chỉ một ngày sau kiến nghị này, Bộ Công Thương lại có đề xuất Chính phủ rút lại quyết định tạm dừng xuất khẩu gạo.
Sau đó vào ngày 1-5, Chính phủ cho phép xuất khẩu gạo trở lại bình thường mà kkông cần hạn ngạch. Bộ Công Thương có nhận thiếu sót là do không nắm được số liệu tình hình gạo nên mới có đề xuất dừng việc xuất khẩu gạo.
Tuy nhiên, theo sự phản ánh của một số doanh nghiệp, họ đã bị thiệt hại do gạo bị ách tắc ở cảng không xuất đi được, thậm chí còn bị phạt do vi phạm hợp đồng đã ký với đối tác. Còn người nông dân thì bị thiệt hại do giá lúa xuống, thương lái ép giá vì không cho xuất khẩu gạo.
Theo ông Hải, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo thành lập đoàn thanh tra của Thanh tra Chính phủ. Theo quy định đoàn thanh tra sẽ làm việc trong 35 ngày, vì vậy đến ngày 18-6 tới đây, đoàn thanh tra mới kết thúc việc thanh tra theo quy định, kết luận của đoàn thành tra sẽ được công bố rộng rãi.
Thứ trưởng cũng cho biết đối với tất cả các quốc gia trên thế giới thì vấn đề an ninh lương thực nói chung, trong đó có mặt hàng gạo nói riêng hết sức được quan tâm và Việt Nam cũng không phải ngoại lệ.
Trong quí 1 vừa qua, dịch bệnh Covid-19 có diễn biến nhanh và hết sức phức tạp, có thể nói là đã gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng với Việt Nam và các nước trên thế giới. Tình hình thị trường gạo toàn cầu cũng phát sinh các diễn biến mới với tác động đa chiều, hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam cũng như tình hình giá cả cung cầu trong nước và việc điều hành gạo.
Trong bối cảnh như vậy, Bộ Công Thương trong chức năng và quyền hạn của mình cũng đã thực hiện nhiệm vụ, cũng thường xuyên đưa ra các kết quả đánh giá và báo cáo, xin sự chỉ đạo của các các cấp có thẩm quyền, tránh việc gây ảnh hưởng đến cân đối cung cầu, không những về xuất khẩu mà cả nhu cầu trong nước để bảo đảm an ninh lương thực tại Việt Nam trong bối cảnh dịch bệnh.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, trong hai tháng đầu năm nay, xuất khẩu gạo của Việt Nam đã đạt gần 1 triệu tấn, tăng 31,7% so với cùng kỳ năm ngoái 2019 và nếu tính tốc độ như đã xuất khẩu trong hai tháng đầu năm và nửa đầu tháng 3 thì quí 2 sẽ xuất khẩu khoảng 1,7 triệu tấn, tăng 21% so với cùng kỳ 2019. Trong nửa đầu năm 2020, Việt Nam có thể xuất khẩu được 3,7 triệu tấn, lớn hơn nhiều so với số lượng hàng hóa có thể cho xuất khẩu.
Bên cạnh nhu cầu thực tế về lương thực thực phẩm, Việt Nam cùng nhiều quốc gia cũng đã rất quan tâm đến việc tăng việc dự trữ chiến lược, khiến giá gạo thế giới liên tục tăng. Dù Ấn Độ và Việt Nam là hai quốc gia hàng đầu về xuất khẩu gạo vừa được mùa, giá gạo trong nước cũng liên tục tăng cao. Đồng thời cũng khó xác định diễn biến của dịch bệnh Covid-19 cũng như tâm lý của người dân trong nước có thể lo thiếu gạo, nhất là việc mua dự trữ gạo quốc gia thời điểm đó không thuận lợi.
Chính vì vậy, Chính phủ có quyết định tạm dừng việc xuất khẩu gạo đến hết tháng 5 để giãn tiến độ xuất khẩu gạo nhằm bảo đảm các mục tiêu, nguyên tắc điều hành xuất khẩu gạo, góp phần bình ổn giá gạo trong nước. Tuy nhiên, sau khi làm việc với các cơ quan liên quan, trực tiếp làm việc với các hiệp hội, doanh nghiệp và khảo sát lại tình hình trên toàn quốc trong bối cảnh vụ mùa sắp tới của Việt Nam thì Bộ Công Thương đã có văn bản báo cáo, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ về phương án, điều hành xuất khẩu gạo trong tháng 5.
Liên quan tới đến vấn đề an toàn, an ninh lương thực, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị phối hợp tăng cường, đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu, tương đương 5% của các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo trên địa bàn theo đúng quy định của Nghị định 107 ngày 15-8-2018 của Chính phủ. Các thương nhân xuất khẩu gạo yêu cầu phải ký thỏa thuận với ít nhất một hệ thống siêu thị về việc bảo đảm cung cấp lượng dự trữ lưu thông khi được yêu cầu.
Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, năm nay, mặc dù thời tiết, khí hậu rất khắc nghiệt nhưng được mùa vụ Đông Xuân và vụ Hè Thu, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long cũng được mùa. Như vậy, trữ lượng của Việt Nam một năm đạt khoảng 43,5 triệu tấn thóc, nhưng chỉ sử dụng hết 29,96 triệu tấn thóc và dư được 13,54 triệu tấn thóc. Trong khi đó, chúng ta chỉ mua dự trữ 190.000 tấn gạo và 80.000 tấn lúa, do đó vẫn còn dư khoảng 6,5 – 6,7 triệu tấn gạo. Tại phiên họp Chính phủ tối 2-6, Thủ tướng Chính phủ cũng nói quyết tâm phải đạt được con số xuất khẩu năm 2020 là 7 triệu tấn gạo, như vậy buộc phải cao hơn khoảng 400.000 đến 500.000 tấn gạo so với cùng kỳ 2019.
Thời điểm ngày 23-3, Bộ Công Thương đề xuất dừng xuất khẩu gạo, sau đó ngày 10-4 có xuất khẩu gạo trở lại nhưng có kiểm soát và ngày 20-4 chấm dứt, là khi đó Thủ tướng quyết định cho xuất khẩu gạo trở lại và không có hạn ngạch. Ông Dũng lý giải bởi sau khi có điều tra, khảo sát và làm việc với các địa phương, đánh giá lại chiến lược của Bộ Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương báo cáo, nghe ý kiến các doanh nghiệp xuất khẩu gạo thì thấy rằng, việc xuất khẩu gạo trong thời kỳ theo quyết định của Thủ tướng hoàn toàn đúng và Bộ Công Thương đề xuất như vậy vì cũng tính toán đến vấn đề an ninh lương thực khi chúng ta thực hiện giãn cách xã hội.
