Bắt đầu xu hướng thanh toán tích hợp các dịch vụ trong giao thông đường bộ

(KTSG Online)- Chính phủ vừa ban hành Nghị định về Thanh toán điện tử giao thông đường bộ, có hiệu lực từ ngày 1-10-2024. Đây là bước chuyển nhằm chuẩn bị cho tương lai thanh toán giao thông đường bộ.

• Thanh toán trực tuyến tăng trưởng mạnh ở lĩnh vực tài chính tiêu dùng

Chuyển từ tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông

Hiện nay, việc áp dụng thanh toán điện tử trong giao thông mới chỉ áp dụng ở một số loại phương tiện. Cụ thể như dán thẻ thu phí không dừng (ETC) đối với các loại xe ô tô lưu thông trên các tuyến đường thu phí; thẻ xe buýt đối với một số tuyến xe buýt tại TPHCM…Nhưng đây đều là các hình thức thu phí riêng lẻ đối với từng tài khoản, loại hình giao thông mà chưa có phương thức thanh toán điện tử áp dụng chung đối với các loại phương tiện giao thông.

Ví dụ như hiện nay việc thu phí tàu điện trên cao (metro) tại Hà Nội trên các tuyến Cát Linh-Hà Đông hay Nhổn- Ga Hà Nội (giai đoạn I) vẫn qua hình thức thu phí bằng tiền mặt tại cây bán vé.

Nghị định về thanh toán điện tử giao thông (Nghị định 119) quy định phương tiện tham gia giao thông sẽ có tài khoản giao thông để thanh toán điện tử hầu hết các loại phí, giá. Việc thanh toán này không chỉ với giao thông đường bộ mà còn cho những dịch vụ cảng hàng không, cảng biễn, bãi đỗ xe, điểm đổ xe lòng đường…

Phát biểu tại Hội thảo “Tương lai nào cho thanh toán điện tử trong giao thông” diễn ra tại Hà Nội ngày 30-9, ông Tô Nam Toàn, trưởng phòng Khoa học- công nghệ, môi trường và hợp tác quốc tế (Cục đường bộ) cho biết, lộ trình triển số hóa tài khoản giao thông từ 1-10-2024 đến 1-10-2025. Chủ phương tiện phải chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán. Các nhà cung cấp dịch vụ sẽ kết nối hệ thống điều hành và trung tâm dữ liệu để chia sẻ thông qua tài khoản giao thông. Hệ thống cơ sở dữ liệu  thanh toán điện tử giao thông đường bộ sẽ chính thức vận hành từ 1-7-2026.

Nhà cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử sẽ bao gồm các đơn vị phát hành thẻ đầu cuối và kết nối, xác định chi phí thanh toán cho dịch vụ sử dụng đường bộ. Tài khoản giao thông phải được kết nối với một phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt. Nói dễ hiểu là tài khoản giao thông sẽ tích hợp mọi hình thức thu phí vào chung 1 tài khoản người dùng, kết nối thanh toán, xác định chi phí thanh toán và thực hiện thanh toán.

Ông Nguyễn Trung Anh, Phó trưởng phòng Nghiệp vụ kỹ thuật thanh toán và Ngân hàng số, Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước cho biết, hạ tầng thanh toán đã được thiết lập với 85 ngân hàng sử dụng Internet Banking, 21.000 ATM và 678.000 POS. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng xử lý bình quân 830.000 tỷ đồng/ngày, trong khi mạng lưới thanh toán QR Code đang mở rộng thì việc áp dụng thanh toán điện tử trong các lĩnh vực bao gồm phí giao thông đều đáp ứng được.

Về phát triển hạ tầng, Ngân hàng Nhà nước sẽ nâng cấp hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng; tiếp tục hoàn thiện, phát triển hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử (ACH); tăng cường tích hợp, kết nối hạ tầng, ứng dụng ngành ngân hàng với các ngành, lĩnh vực dịch vụ khác để mở rộng hệ sinh thái số; đảm bảo an ninh, an toàn bảo mật…

Đối với phát triển dịch dịch vụ, Ngân hàng Nhà nước sẽ đẩy mạnh ứng dụng thành tựu Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, phát triển đa dạng các sản phẩm, dịch vụ trên nền tảng số hóa; đẩy mạnh các sản phẩm, dịch vụ thanh toán trên Mobile: QR Code, mã hóa thông tin thẻ (tokenization), thanh toán di động (mobile payment), thanh toán không tiếp xúc (contactless), ví điện tử…

Hiện Ngân hàng Nhà nước khuyến khích hợp tác giữa ngân hàng với công nghệ tài chính (fintech); phát triển thanh toán điện tử trong lĩnh vực công; phát triển thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực vùng sâu, vùng xa; phát triển dịch vụ thẻ, chuyển đổi thẻ từ sang thẻ chip.

Tích hợp nhưng phải ổn định

Bà Trương Kiều Anh, Trưởng phòng Công nghệ - thông tin Sở Giao thông Vận tải Hà Nội cho biết, thời gian sở thí điểm thu phí dịch vụ đỗ xe không dùng tiền mặt, thẻ vé điện tử giao thông công cộng, tỷ lệ sử dụng hai loại hình này rất cao.“Người dân ủng hộ các quy định mới nhưng cơ quan quản lý cần khắc phục và hoàn thiện hạ tầng và công nghệ để đem lại sự tiện ích”, bà cho hay.

Với hệ thống thu phí không dùng tiền mặt tại các điểm đỗ xe, theo kết quả sơ kết 8 tháng đầu năm nay, tỉ lệ sử dụng thanh toán không tiền mặt 88-89% đối với ô tô và xe máy là 85%. Còn với vé điện tử, tỉ lệ người dân sử dụng thanh toán online là 85% đối với 25 tuyến buýt thí điểm.

Cũng theo bà Kiều Anh, đứng trên góc độ người dùng, đương nhiên ai cũng mong muốn một sản phẩm ngon, bổ rẻ; công nghệ mới nhất và hiện đại nhất nhưng phải ổn định.

"Qua thời gian thí điểm, có thể thấy tính ổn định là cần nhất. Chỉ cần một trục trặc là có thể ảnh hưởng tới khả năng thu hút, khuyến khích người dân. Người dân đang bắt đầu quen mà dịch vụ không thuận lợi thì rất khó có thể thu hút họ sử dụng lâu dài”, bà Kiều Anh cho hay.

Chia sẻ về kinh nghiệm quốc tế, bà Đặng Tuyết Dung, Giám đốc Visa Việt Nam & Lào cho biết, về mặt kỹ thuật để thực hiện việc chuyển đổi là điều chúng ta phải hướng đến các giá trị gia tăng lớn hơn. Như tài khoản thu phí không dừng (ETC) khi gắn với tài khoản giao dịch để nhận diện phương tiện và có thể là tài khoản để tích hợp trực tiếp với các phương tiện thanh toán khác nữa. Nguồn tiền thanh toán có thể từ ví, từ tài khoản, thẻ. Tuy nhiên, khi thanh toán giao thông công cộng, dù là phương tiện thanh toán nào, quan trọng nhất là phải mang lại lợi ích nhất cho người dân.

“Có thể bước đầu người dân có thể lựa chọn nhiều cách thanh toán nhưng sau một thời gian sử dụng họ sẽ lựa chọn cách thanh toán nhanh nhất, an toàn nhất, phù hợp với việc di chuyển giao thông. Chúng tôi cũng đang làm việc với các đơn vị xăng dầu để tới đây, người dân có thể mua xăng ngay trên app chứ không nhất thiết phải đến cây xăng mới bắt đầu thực hiện các trình tự mua xăng, giảm ách tắc phương tiện”, bà Dung nói.